Марк Урусла. Қароқчиларникидай эмас - (12 - саргузашт) Китоб Ўзбек тилида
Qaroqchilarnikiday emas (Urusla Mark) O‘zbek tilida Audiokitob
Катталар ва болалар учун ўн тўрт саргузашт
МУНДАРИЖА
Биринчи саргузашт
Ғаройиб ўзгариш
Иккинчи саргузашт
Биринчи шоҳлик
Учинчи саргузашт
Ўғил билан танишув
Тўртинчи саргузашт
Нотабиий жанг сабоқлари
Бешинчи саргузашт
Зулмат шоҳлигига биринчи ташриф
Олтинчи саргузашт
Том учун сурприз
Еттинчи саргузашт
Сотувчининг кутилмаган таклифи
Саккизинчи саргузашт
Юқори талаб
Тўққизинчи саргузашт
Кечирим қувончи
Ўнинчи саргузашт
Биринчи вазифа
Ўни биринчи саргузашт
Фақат ўз кучи билан эмас
Ўн иккинчи саргузашт
Ўз устида ишлаш
Ўн учинчи саргузашт
Сирли топшириқ
Ўн тўртинчи саргузашт
Озодлик
Ўн иккинчи саргузашт: Ўз устида ишлаш
Отасига хайрли тун тилагач, Том чиғаноқ ҳақида сўрамоқчи эди, аммо унутди. Бироқ, кейинги кун у унга туртиниб кетишига сал қолди. У унинг ётоғини олдида ётар эди. У буни кўтардида чўнтагига солиб қўйди. У бугун отасини қайта-қайта ўзининг қўнғироғи билан ҳайрон қолдиради. Аммо айнан шу куни иш шунчалик қизғин ва босим усида эдики, Том ўзининг чиғаноғи ҳақида бутунлай унутди. Унда бирор марта булоқ олдида дам олишига имкон бўлмади.
У буни, фақатгина кечқурун уйга қайтаётганда пайқади чоғи. Афсуски, кундан кунга ҳамма нарса бир хил такрорланарди. Уни ошиб бораётган жисмоний чарчоқ кучидан толдирарди. Том ўзининг жуда секин ишлаётган ва доим унинг йўлида асбоблар ва тошларни қолдириб кетадиган ҳамрохларига ғазабланар эди. Том учинчи марта буларга туртиниб кетганда, унинг сабр косаси тўлди. У унга нарсаларини дарҳол олиб қўйиши учун бақирди. Карл исмли дўсти камтарона, Томнинг кўзи борлигини ва оёқларининг остига қарашини айтди. Шунда Том унинг кимдир елкаларидан тутиб четга олмагунича унга барча норозичиликларини тўкиб сочди. Бу Роберт эди, у ҳозироқ, ҳеч қандай ишларга қарамасдан гаплашиб олмоқчи эди.
Улар сояга ўтиришди. Роберт нима содир бўлганини сўрамади, чунки Том шунчалик жаҳлдор эдики, унинг кун бўйи Карлга бўлган жаҳлини шу ондаёқ айтиб берди. У Томга бутунлай гапиришга ижозат бериб, кейин сўради:
–Нима деб ўйлайсан агар ҳар биримиз шу тарзда ҳар қандай нарсага ўз эътирозларимизни айтсак, нима содир бўлади?
Шунда Том қўрқиб кетди. У қароқчи бўлган пайтидан бошлаб жудаям яхши биларди бундай вазиятларда кейинги қадам нима эканлигини: янги ғазаб, жаҳл, қўл кўтаришлар ... Кейин нима бўлишини у ҳаттоки ўйлагиси ҳам келмасди. Аммо Карлнинг сабрли эканлиги туфайли иш бу даражагача етиб бормади! Том уялди: Робертдан, Карлдан, бошқалардан, ўзидан ва ... кўриб турган ўзининг хўжайинидан. Энди нима қилиш керак? Бундай бесўнақай касбдош билан ишни давом эттиришнинг иложи йўқ эди. Балки шоҳдан Карлни бошқа жойга олиб ўтишни сўраш керакми?
Шундай фикр келиши биланоқ Роберт уни чалғитди:
- Том нима деб ўйлайсан, муаммо нимада?
Том жавоб бергиси келди: “Албатта, Карлдада! У шунчалик секин ва бетайин!”
Аммо шу пайтда Робертни чақиришди, у бошқа жойда керак бўлиб қолди, шунинг учун у деди:
- Бу ерда яна бироз бўлгин ва ўйлаб кўр! Кейинроқ яна келаман!
Том қайсарлик билан қўлларини чўнтагига солди. Ўйлашга ҳеч нарса йўқ эди! Эҳ, а! Унинг чўнтагида чиғаноқ бор эдику. У бутунлай бу ҳақида унутибди. Йўқ, айни пайтда бу унга ҳеч ҳам керак эмас! Ҳақиқатдан ҳам керак эмасми? Бирданига Том қутичани синдириб шоҳдан яширинган вақтини эслади. Уни шоҳ қўлларида кўтариб уйга олиб борганда шоҳ нима деган эди?
“Айбингни яширишинг мен учун ҳам, сен учун ҳам энг ёмон нарса... Ҳаттоки сен бирор нарсани нотўғри қилган тақдирингда ҳам, энг яхшиси тезгина менинг олдимга келиш, чунки мен ҳамма нарсани яна тиклайман ва буни қувонч билан бажараман”.
Айбни?! У нимани нотўғри қилди экан? У ўзининг норозичилигини айтиш керак эдику, бўлмаса Карл бундай тартибсиз ишлашда давом этар эди. “Энг яхшиси менинг олдимга дарҳол келгин!”, деган сўзлар унинг дилида яна бир бор жаранглади. Ҳа тўғри! Балки бу ёрдам берар! У чиғаноқни олиб, “ота” демоқчи бўлди, аммо бундай қилиш онсон эмас эди. Том тўхтаб ўйлаб қолди: “Балки ўзимнинг фикрларимни тартибга солишим керакдир?”
Ҳа, шоҳга ўзининг ёмон кайфиятини кўрсатмаслиги учун ўзини тутиб олиши керак эди. У биргина фикрдан Том ўзини яхши хис қилди. Унинг қалби танчланди, ғазаб сўнди ва секинлик билан у Карлга нотўғри иш қилганини аниқ кўра олди. Балки ҳақиқатдан ҳам Карл ўзининг секинлиги ва эҳтиётсизлиги билан ҳеч нима қила олмас? Балки Том унга тезроқ ва тартибли ишлаши учун бирор нарса қилиб ёрдам бериши мумкин эди? Ҳа албатта, агар керак бўлса у Карлдан ва бошқалардан кечирим сўрайди. Ахир Карл ҳам шоҳнинг ўғли ку.
Оҳ, аслида Том шоҳ ўғлини хафа қилди! Демак, у отадан ҳам, яъни шоҳдан кечирим сўраши керак! У дарҳол буни амалга оширди, чиғаноққа ўзининг илтимосини айтди. Сўнг Том жим бўлиб эшитди. Жавоб келди:
“Яхши, менинг ўғлим! Сен ўз айбингни тан олиб тўғри иш қилдинг. Энди мен Карл билан муносабатингни тиклашингга ёрдам бераман!”
Бундан кейин бир ғалати нарса содир бўлди! Томнинг юрагида ғайритабиий сокинлик, шунчалик кўп тинчлик ва хотиржамлик бўлдики, у фақатгина бундан роҳатланарди ва у биргина “ота” сўзни айта оларди.
Унинг тавба қилгани етарли эди. Ҳамма нарса яна тартибга тушди, йўқ, ҳаттоки ундан ҳам яхшироқ тусга кирди: Карл унга аввалгидан ҳам кўпроқ ёқар эди. У Карл билан янада яқинроқ бўлиб, дўст бўлишни истади. Бу ҳақида Карлга айтишнинг ҳам кераги йўқ эди, бу унинг ишларидан кўриниб турарди.
Том ундан кечирим сўрагандан кейин, у дўстига дарҳол оғир тошларни бирга кўтаришга киришди. Иккаласи ҳам биргаликда меҳнат қилиш нақадар яхши эканлигини ўзларича англаб етишди. Буларни кузатиб юрган Роберт эса, фақатгина кечга томон унинг ёнига келди.
Улар бирга уйга шошилаётганларида, Том унга бир неча саволлар берди:
–Роберт қандай қилиб сен ҳаммамизга шунчалик сабр қилишнинг уддасидан чиқяпсан? Сен қандай қилиб биз билан шунчалик яхши муносабат қила оласан? Нима учун мен бундай қилолмайман?
–Мен буларни ўз кучим билан қилатёганим йўқ. Биласан ку, мен кун бўйи шоҳ билан алоқани узмасликка ҳаракат қиламан ва у менга доимо ёрдам беради. Мен унинг дўстона муносабатини, унинг сабрини ва унинг борлигини бошқаларга бера оламан.
–Аммо қандай қилиб буларни қиласан? – деб Том бас қилмади ва кун бўйи ўзи билан олиб юрадиган, аммо доим у ҳақида унитадиган чиғаноғидан хафалигини айтди.
Роберт кулиб, у бир ўзи буни қилолмаслигини айтди. Бу ерда ҳам у ёрдамга муҳтож эди. Гап шундаки, уларда ҳар қандай баҳоналар орқали отадан узоқлаштиришни истаган душман бор. У шоҳ фарзандларини ота билан учрашмасликларини ва у орқали унга ўхшаш бўлиб боришларини истамайди. Уларнинг ўзи эса ожиз эдилар, токи унинг барча ҳийлаларини билиб олиб, унга қарши тура олиш учун. Том бошини силкитди. Бу ҳақиқат эди!
Роберт тўхтади ва Томнинг елкасига қўлини қўйиб ҳайқирди:
–Ота, сен билан бирга бўлиш қандай яхши. Илтимос Томга буларни янада яхшироқ ўрганишга ёрдам бер. Раҳмат сенга ота.
Бу ажойиб эди! Бу ҳақиқатдан ҳам ёрдам берди! Шу пайтдан бошлаб Томга кун бўйи, қаерда бўлмасин шоҳ билан аълоқани ушлаб туриш ҳамма нарсадан ҳам муҳим эди. У ҳаттоки чиғаноғини камари билан маҳкамлаб қўйди. Шу тарзда у иш вақтида ҳам отасига гапирарди ва эшита олади. Том ҳаттоки бир мунча иборалар ҳам отасини қувонтирганини сезарди, ҳаттоки болалар тили билан айтилган сўзлар ҳам отани қувонтирарди. Том шоҳ ҳар сафар нима деб жавоб берганини тушунмаса ҳам, унга гаплашишнинг ўзи ҳам хўрсандчилик келтирадиган совға эканлигини англарди. Бундай қувончни эса Том шахсий қалбида кўпинча сезарди.
Кейинги якшанбада, болалар ўзларининг қўшиқлари орқали қалин ва қора булутларни тарқатганда, Том ўйлади: “Менинг қалбимда ҳам худди шундай содир бўлмоқда. Қанчалик мен чиғаноғим орқали ота билан гаплашсам, шунчалик менинг норозичилигим, сабрсизлик ва қалбимдаги ҳамма ортиқча нарсалар ғойиб бўла бошлайди”.
Бир марта шоҳнинг ўғли унга қўйидаги гапларни айтганда ҳам худди шундай содир бўлган эди:
–Ўғлим Том, сен янада менга ўхшадинг. Бугун мен шу тарзда янада кўпрок ўзгаришингни истайман. Сен бунга розимисан?, – деди.
Бу қанақа савол?! Том ҳайратланиб руҳан янада кучлироқ бўлиши учун ҳамма нарсага тайёр эканлигини айтди.
–Сен, шунингдек, айрим нарсалардан воз кечишни ва айрим нарсаларга сабр қилишни хоҳлайсанми?
Том саволни унчалик тушунмади, аммо унда отасига ва унинг ўғлига нисбатан шунчалик ишонч бор эдики, у дарҳол “Ҳа” деб жавоб берди. Шоҳ давом этиб деди:
–Агарда сен менинг иродамга “Ҳа” деб жавоб беришни истасанг, сен ўзингнинг хоҳишларингга кўпинча “йўқ” дейишинг керак. Сен бунга ўрганишинг керак, бу эса сени кучли қилади. Жанг учун кучли ва яроқли қилади!
Қизиқ, қароқчиларда кучли бўлиш учун маҳсус тўйимли овқат ейиш керак, бу ерда эса, шоҳ у учун баъзан овқатдан ҳам воз кечиш керак эди? Рўза, бу оқатдан озгина ўзини тийиш, Том кучли бўлиши учун яхши усул бўлиши керак. Бундай жавобга Том ҳайрон бўлиб бошини силкиди. Бу унинг тушунчасидан баланд эди, шунинг учун у бунда иштирок этолмасди. Қандай қилиб овқатдан воз кечиш мумкин, бунинг устига бу ерда ҳеч қаерда йўқ бундай ширин овқатлар турганда?
Бунга қарамасдан у шундай қилишга қарор қилди, чунки агар буни бажара олмаса бошқаларга кулги бўлар эдида! Шундай қилиб, Том биродарлари ва опа сингиларининг олдига бориб овози борича, у бугун шоҳ учун ва кучлироқ бўлиш учун овқат емаслигини эълон қилди.
Бу жуда қийин кун бўлди. Унинг ошқозони ғурилларди, овқатдан эса одатдагидан кўра ширинроқ ҳид келарди ва ўзига тортарди. Том ўзининг кундалик ишини бундай ҳолатда бажаролмаслигидан қўрқарди. У ўзини заиф ҳис қиларди! Кечга яқин Том ўзини ушлаб туролмади. Аммо у бошқаларнинг олдида шарманда бўлишни истамасди.!
Кечқурун у шоҳнинг олдига бориб деди:
–Хўш, мен бугун ҳен нарса емадим, энди мен аввалгидан кучлироқ бўлдимми?
- Сен ўзингни қандай ҳис қиляпсан? – деб сўради шоҳ.
- Яхши, чунки мен бу вазифамни бажара олдимку.
Шоҳ индамади, лекин синовли қараш билан Томга қаради. Шунда Том нимадир нотўғри эканини сезди. Лекин нима бўлиши мумкин? Эҳ, ҳа, у қилган нарсаси билан озгина мағрурланди чоғи. Аммо қилган ишининг ўзи кўп эмас эди. Ҳамма гап шунда эдида. Шоҳ имлади.
–Том кейинги сафар бундай қилганингда бошқаларга айтмасдан қилишга ҳаракат қил. Бу фақатгина иккаламизга тегишли! Сен ҳақиқатдан бошқаларда яхши таасурот қолдириш учун эмас балки мени хурсанд қилиш учун қилгин!
Ҳа, буни у эсидан чиқармайди.
Бир икки кундан кейин у яна овқатдан ўзини тийишга қарор қилди, аммо бугунги таомномада унинг энг яхши кўрган овқати бор эди, шунинг учун бу сафар овқатдан воз кечиш у учун ҳаддан ташқари талабдек туюлди. У бу ваъдадан бир марта воз кечиш ҳақида ўйлади, лекин бу яна қайтарилаверди. Кейинги сафар у ошхонага бормади, аммо дарахт остида бир иккита сувли нокдан топиб олди, шунда... ҳудди уларнинг ўзи унинг ошқозонига киргандек бўлди. Кейинги сафар яна ўхшамади, чунки Дженни атайлаб у учун пиширган пирогни олиб келди. Ахир у ўзининг энг яхши дўстини хафа қилолмайди ку.
Шундай қилиб у еди. Шунчалик мазали эди, аммо булардан кейин унга қайғули фикрлар келарди. Кўриниб турибдики, рўзани у уддалай олмаяпти. Ғалати аҳволда у отасининг олдига бориб, тан олди:
- Мен рўза тута олмаяпман.
–Яхши, ниҳоят келдингми, деди у. Азиз Том, мен сенинг ўзингни қийнаётганинг билан рози эмасман. Сен яна қанчалик буни ўз кучинг билан қилишда давом этасан?!
Мана, яна шу ҳолат. Овқатдан воз кечишни у ўзининг кучи билан қилолмас эди! Бечора одам! Бу нарса учун у жуда ожиз. Болага буни тан олиш қийин эди. Кейин шоҳ уни секин қучоқлади.
–Менинг болагинам, сен ўзинг билан курашишга қарор қилсанг, менинг қудратимдан фойдаланишинг зарур. Мен сенга ёрдам бермоқчиман ва ҳар қандай тўсиқни сенинг йўлларингдан олиб ташлайман!
Том ҳалигача тушунмас эди? Том кўзларини отасига тикди ва ўзини шунчалик кичик ҳис қилиш жудаям ёқимли эди. У отасини янада қаттиқ қучоқлади ва ундан ёлворди:
- Илтимос менга ёрдам бер. Мен ўзим бунинг уддасидан чиқа олмайман!
Ўша пайтдан бошлаб ҳамма нарса яхши кетарди ва Том янада мустаҳкамлашарди ва ўзининг хоҳишларига қарши тура оларди. Шу билан бирга у мағрурланиб кетмаслиги учун ўзини бошқариб турарди. Буларнинг ҳаммасни уддалаш етарлича қийин эди. Ҳар сафар ўзининг кучидан фойдаланмоқчи бўлганида ва таниқли бўлишга ҳаракат қилгатганини сезганида у отасидан ёрдам сўрарди. Баъзан у Робертдан ҳам ёрдам сўрарди. Роберт, Том керагидан ортиғича киришиб кетиб, ҳатто бундай ранглари ҳам оқариб кетганида, уни тўхтатар ва отадан қайси пайтда рўза тутгани яхшироқлигини сўрашини маслаҳат берар эди.
Бошқа ўсмирлар ҳам ўзини бошқариш борасида ўсишни исташарди. Бу дегани, улар бир бирларига ёрдам беришга ҳаракат қилишарди. Шу билан бирга улар бирини бошқасидан устун қўйиш, бошқалардан кучли ва таниқли бўлиш истагини бошқаришга ўрганарди. Уларга шоҳнинг улар учун иродаси нималигини билиш муҳимроқ бўлиб борарди. Бу жудаям қийин жанг эди ва улар кўпинча ўзларининг эски хатоларини қайта қайта такрорлашарди. Яхшиямки шоҳ сабрли эди ва ҳар сафар уларга таслим бўлмасликларига далга берарди. Қурилиш ишлари ҳам онсон кетмаётган эди.
Бир куни ўсмирлар яна нима учундир жанжаллашиб қолиб, бир-бирларини ёмон сўзлар билан ҳақоратлашди. Кейин улар тушкунликка тушиб шоҳнинг олдига келиб йиғлаб юбордилар. Улар жуда ёш эдилар, айнан шу кунда шоҳ эълон қилган эди:
- Вақти келди! Сизлар йўлга отланишларинг мумкин!
Ҳеч нарсани тушунмаган болалар жойларида турарди. Уларнинг томоқларига тош тиқилгандек бўлди. Қандай қилиб? Улар айнан ҳозир тайёр эмасликларини тушунишганида кетишлари керакми, умуман улар яқин орада тайёр бўлишармиди?
- Мен кучлиман ва мен сизларни юборяпман.
Ҳа, улар шоҳни кучлилигини билишарди. Лекин нима учун отаси улар билан бирга бормайди? Шунда унинг олдида ҳамма душманлар қочиб кетарди.
–Мен сизлар билан бораман, фақат кўринмасдан. Сизлар менга руҳий кўзлар билан қараб уларни енгасизлар! – деди шоҳ уларнинг фикрларини англаб.
Бу ақлга сиғмайдиган нарса! Қандай қилиб улар унга қарай олишарди агар уни ўзини кўришмаса, ахир у кўринмас эди? Шунда у давом этди:
“Шу тарзда мен сизларнинг имонингизни тарбияламоқчиман. Мен сизлар билан эканлигимга қаттиқ ишонинглар. Бу сизларнинг ҳимоянгиз бўлади. Менинг кучим ва қуролларим билан курашинглар, шунда ғалаба қозонасизлар. Менинг номим, сизларнинг қиличингиздир, сизларнинг янги исмларингиз, сизларга барча эшикларни очиб беради!”
Буларнинг ҳаммаси жудаям сирли равишда жарангларди. Болалар унга заифларча термулишарди. Улар шоҳнинг гапларини унчалик тушунмадилар. Уларга фақатгина бир нарса аён эди: улар боришлари керак эди.
Книга на Узбекском языке: - Не так, как у разбойников (Марк Урусла)
Юный разбойник Том едва ли мог себе представить, что однажды утром проснется в замке царя. Кто-то день назад освободил его из темной пещеры, куда его в очередной раз посадили разбойники. Это был сам царь, который привез его в свой замок. Теперь Тому пришлось многому учиться заново, ведь он отныне стал усыновленным ребенком царя. То, что в замке все устроено совершенно не так, как у разбойников, разумеется, не менее увлекательно. Новая жизнь Тома полна приключений, и с замечательным сыном царя он переживает захватывающие и грандиозные события. История мальчика-разбойника Тома – это красочный рассказ для подростков и молодежи, в котором таким же людям, как ты и я, удается владеть собой во многих сложных ситуациях. Тот, кто читает эти истории – озадачен, удивлен, вдохновлен. Он начинает сознавать, что значит быть христианином. Потому что царь действительно есть. Это достойный усвоения урок веры, в котором самое важное очень доступно вкладывается в сердце. Автору, члену общества «Эммануил Равенсбург», удалось с помощью этой книги передать тысячам людей радость о живом, проявляющем отцовскую заботу Боге.
