Митч Глейзер. Ишаё 53 Шарҳлар - (4-боб) Ўзбек тилида
Ishayo 53 sharxlar (Mitch Gleyzer) O‘zbek tilida Audiokitob
Битта боб ҳаётингизни бутунлай ўзгартириб юбориши мумкин
МУНДАРИЖА
Муқаддима
Кириш
1-боб. Мен яҳудийман... хўш, нима бўпти?
2-боб. Яҳудийлар битиклари – шунчаки тарихий китоб эмас
3-боб. Муқаддас Китоб башорати: келажак очилади
4-боб. Ишаё пайғамбар, унинг башоратлари ва даври
5-боб. Раббийнинг қули
6-боб. Қулнининг қурбонлиги
7-боб. Ишаё пайғамбар китобининг 53-боби ва гуноҳни ювиш
8-боб. Янги Аҳднинг ишончлилиги
9-боб. Исо Ишаё пайғамбар китоби 53-бобининг башоратларини бажардими?
10-боб. Яҳудийлар эътирозларининг сабаби бор
11-боб. Ишаё пайғамбар китобининг 53-боби - ва сиз
12-боб. Сиз ёлғиз эмассиз
Шахсий постскриптум
4-БОБ.
ИШАЁ ПАЙҒАМБАР, УНИНГ БАШОРАТЛАРИ ВА ДАВРИ
Пайғамбарнинг роли
Яҳудий Битикларида Худо одамларга тўғридан-тўғри мурожаат қилган ҳолатлар мавжуд. Баъзан У фаришталарни Ўзининг элчиси сифатида ишлатган, ҳаттоки эшакни ҳам. Худо Ўз халқи билан гаплашиш учун ваҳийлар, тушлар ва Чиқиш китобида тасвирланган сирли Урим ва Туммим8 дан фойдаланган.
Лекин кўпинча Худо яҳудий халқига Унинг вакиллари бўлган пайғамбарлар орқали мурожаат қилган. Китоблари Яҳудий Битикларига киритилган асосий, катта ва кичик пайғамбарлардан ташқари Исроилда бошқа пайғамбарлар ҳам бўлган. Илёс ва Элишай буюк пайғамбарлар эди, лекин Муқаддас Китобда улар томонидан ёзилган ҳеч қандай китоб йўқ эди. Пайғамбарлар мактаблари ҳам бўлган. Шундай мактаблардан бирига шоҳ Шоул Довудни ўлдиришга уринишларидан бирида дуч келган.
Ўша даврларнинг пайғамбарлари биз тушунадиган маънода "диний" эмас эдилар. Худо томонидан турли жойларга юборилиб, улар Ўз халқига Унинг Каломини айтиш учун кўчалар, бозорлар ва орқа йўлларни кезишарди. Улар Маъбаддан ажралган ва ҳеч қачон кундалик ташкил этилган диний хизматларда қатнашишмаган. Бу ҳозирги раввинлар ёки хизматчиларни нима учун замонавий пайғамбарлар деб ҳисоблаш нотўғри эканлигига яна бир далил. Албатта, пайғамбарлар ҳурматга сазовор бўлган, лекин шу билан бирга улар одатда жамиятнинг ҳовлисида бўлиб, тузатишга муҳтож бўлган вазиятларда Худонинг овозини ифодалаганлар. Олдинги бобда кўрганимиздек, пайғамбарлар ҳозирги кун ва келажак ҳақида гапирардилар.
Янги Аҳдда пайғамбарлар ҳам бўлган, лекин Яҳё чўмдирувчи сифатида танилган Ёханан ҳа-Матбилдан юқори бўлган ҳеч ким йўқ эди. Исонинг ўзи Ёханан яҳудийларнинг охирги пайғамбари эканлигини айтади (Матто 11). Ёханан одамови бўлиб, чўлда яшарди; лекин Худо томонидан унинг оғзига солинган ҳақиқатни у шундай эҳтирос билан эълон қилардики, охир оқибат бу учун ўз жонидан ҳам айрилди.
Биз Битикдан биладиган пайғамбарлар орасида турли хил одамларни учратиш мумкин: деҳқонлар, давлат арбоблари, оддий эркаклар ва аёллар. Биз Еремиё каби жуда ёш пайғамбарларни ва ундан ёши улуғроқ пайғамбарларни ҳам кўришимиз мумкин. Исроилда бир қанча шоҳлар ҳукмронлиги давридаги пайғамбарлар ҳам бор эди. Ҳамманинг умумий томони шу эдики, улар қўрқмасдан Худонинг вакили бўлган (Худога қаршилик кўрсатган Юнусни истисно деб ҳисоблаш мумкин!) ва Худонинг оғир хабарларини ўз халқига етказишган.
Пайғамбарлар, руҳонийлар ва шоҳлар
Пайғамбарларнинг жамиятдаги мавқеи ҳақида яхшироқ тасаввурга эга бўлиш учун биз тўхтаб, Исроил жамияти қандай ташкил этилгани ва фаолият юритганини кўриб чиқишимиз керак. Мисрга кўчишдан олдин яҳудийлар патриархал-қабила жамиятида яшаган. Ушбу шаклда у тахминан 400 йил давомида мавжуд бўлган (уларнинг бир қисми – қулликда).
Исроил халқи замонавий тилда айтганда, “президент, бош вазир, давлат котиби ва бош судья ролини бирлаштирган ҳолда ижро этувчи” деб таърифлаш мумкин бўлган позицияни эгаллаган Мусо раҳбарлигида шакллана бошлади. Мусонинг акаси Ҳорун Ёқубнинг ўн икки ўғлидан бири бўлган Левийнинг авлоди эди. Леви авлодлари, левилар, руҳонийлар бўлиб, уларнинг вазифалари хизматни ўз ичига олган: биринчи навбатда, чодирда, саҳрода, кейин эса Қуддуснинг қалбидаги халқнинг доимий ибодат марказига айланган Маъбадда.
Мусо яҳудий халқига Худонинг хабарларини етказганида, у том маънода пайғамбар каби ҳаракат қилган. Дарҳақиқат, пайғамбарлар Худо номидан гапирган, руҳонийлар эса инсон ва Худо ўртасида воситачи бўлган (биринчи навбатда, қурбон келтириш маросимларида ва ибодатларда).
Худонинг Ўзи Исроилнинг Шоҳи бўлиб қолишни хоҳлаганди. Бироқ, Исроил яҳудий халқи дунёнинг бошқа халқлари каби ердаги шоҳи йўқлигидан шикоят қилгани учун, Худо Шоулни (Шаул) шоҳ қилиб тайинлашга рози бўлди. Бу ғайриоддий эди, чунки Шоул Яҳудо эмас, Бенямин қабиласидан эди, Ибтидога кўра (49:10), Исроилнинг ҳукмдори, кейинроқ эса Масиҳ-Шоҳ ҳам шу қавмдан чиққан бўлиши керак эди.
Кўп йиллар давомида яҳудий халқини Масиҳнинг Руҳини қабул қилган учта хизматчи — пайғамбар, руҳоний ва шоҳ бошқарган. Баъзан шоҳ Исроил Худосидан юз ўгириб, Ахаб каби бутларга сиғинарди. Аммо аксарият ҳолларда шоҳнинг виждони ва бутун халқ учун ахлоқий асосий тамойилнинг ташувчиси пайғамбар эди. Худо пайғамбарлар билан ва пайғамбарлар орқали, пайғамбарлар эса шоҳ ва бутун халқ билан гаплашган. Натижада, пайғамбарлар томонидан эълон қилинган сўзларнинг аксарияти ўрамларга ёзилган ва бу бизнинг Битикларга айланган. Пайғамбар яҳудий халқига мурожаат қилган Худонинг овози бўлиб, келажакдаги воқеалар ҳақида хабар берган ва одамларнинг ҳозирги хатти-ҳаракатларини тушунтирган.
Ишаё пайғамбар ким бўлган?
Ишаё олим ва давлат арбоби бўлиб, камида тўртта яҳудий шоҳлари даврида пайғамбарлик хизматини қилган. У жуда камтар одам эди, унинг қандай хизматга чақирилгани бундан далолат беради (Ишаё 6). Ишаё, бутун халқ каби, ўзининг ҳам "лаблари нопок" эканлигини ва у ўзини муқаддас ёки поклай олмаслигини тушунди. У Худонинг борлигидан жуда аниқ ва сезиларли даражада ҳайратда қолди ва гуноҳдан покланиш зарурлигини ҳис қилди. Ўшанда ваҳийда Серафлар кунлик қурбонликлар келтириладиган қурбонгоҳдан кўмир чўғини олиб, Ишаёнинг лабларига босиб, унинг қалбини ва башоратларини рамзий маънода поклаган эди.
Ишаёнинг иврит тили – юксак ва таъсирли бўлиб, бутун Муқаддас Китобдаги энг юксак тиллардан биридир. Ишаё туғилганиданоқ имтиёзли мавқега эга бўлган ва хизматининг кўп қисмида шоҳ маҳкамасининг аъзоси эди. Қайсидир маънода, у Муқаддас Китобдаги энг рамзий ва драматик ишларни қилиш учун Худо томонидан чақирилган Еремиё ёки Ҳизқиёл каби радикал эмас эди.
Ишаёнинг пайғамбарлик хизмати шоҳ Уззиё9 даврида бошланган. Афтидан, Ишаё шоҳга қаттиқ боғланиб қолган ва Уззиёнинг ўлимидан ларзага келган. Бу зарба унинг ўз қарашлари ва хизматга чақируви пайдо бўлган аҳволга айланди (Ишаёнинг 6-боби).
Ишаё пайғамбар сифатида, шунингдек, кейинги учта яҳудий шоҳлари10 ва кўплаб бутпараст ҳукмдорлар қўл остида хизмат қилган. У уйланган ва исмлари башорат маъносини берувчи икки фарзанди бўлган. Муқаддас Битикда пайғамбарнинг хотини ҳам башоратчи сифатида тилга олинади.
Ишаё хизматининг биринчи ярмида, ҳозирги Ироқни ўз ичига олган Месопотамияда жойлашган Оссурия, Исроилнинг жанубий шоҳлигига мунтазам равишда таҳдид солиб турувчи қудратли давлат бўлган. Ишаё яҳудий халқини Оссурия тажовузи хавфи ҳақида доимо огоҳлантирган ва шу билан бирга Яҳудони оссурияликларнинг уларни йўқ қилишига йўл қўймаслиги учун тавба қилишга чақирган. Кейинчалик, оссурияликлар бобилликлар томонидан бўйсундирилганда, у худди шундай хизматга эга бўлган: бобилликлар Худонинг ҳукми қуролига айланмаслиги учун Ишаё исроилликларга Тавротга риоя қилишлари кераклиги ҳақида огоҳлантиради. Афсуски, яҳудий халқи тавба қилмади ва охир-оқибат бобилликлар яҳудийларга ҳужум қилиб, Маъбадни вайрон қилдилар. Бу оралиқ башоратлар тўлиқ амалга ошди, лекин ишончим комилки, Ишаё пайғамбарнинг ўзи уларнинг амалга ошишини ҳаммадан ҳам кўра истамаган.
Ишаёнинг ваъзи
Ишаё ваъзининг аксарияти Жанубий Шоҳлик устига ташқаридан бостириб келган ҳарбий таҳдидларга, шунингдек, ичкаридан юзага келадиган руҳий ва ахлоқий таҳдидларга жавоби эди. Бу иккала ташқи ва ички хавф-хатарлар салтанатнинг вайрон бўлишини келтириб чиқарган - охир-оқибат Бобил истилоси натижасида ҳудди шу нарса содир бўлди.
Солномалар китобига муаллифларнинг шарҳи Ишаё пайғамбар воизлик қилганини тасдиқлайди, айниқса, яҳудий халқи дуч келадиган ички таҳдидлар ҳақида – гарчи Ҳизқиё ва Йўшиё каби художўй шоҳлар халқни гуноҳдан қайтаришга ва жазонинг олдини олишга ҳаракат қилган бўлсалар ҳам11.
Муқаддас Китоб тарихини диққат билан ўқиш ва тушуниш шуни аниқ кўрсатадики, халқнинг итоатсизлиги натижасида миллий фаровонликка ички таҳдид бошқа мамлакатларнинг Исроилни забт этиш истаги билан боғлиқ бўлган ташқи таҳдидлардан анча юқори эди. Ишаё ваъзининг мавзуси тавба қилиш эди. Ўнлаб йиллар давомида у бутун иштиёқи билан буни ваъз қилди, чунки у Шимолий шоҳликка нима бўлганини кўрди. У нима учун Оссурия томонидан босиб олинганини билар ва Жанубий шоҳликни бундай жазодан қутқариш учун қўлидан келганини қилганди. Бу келажакдаги Масиҳий Шоҳлик Ишаё пайғамбарнинг мактубида асосий мавзу бўлишининг яна бир сабабидир.
Ишаё пайғамбар инсониятнинг ночорлигини, гуноҳ ва ёвуз мойилликларни енга олмаслигини ва Худога итоат қилолмаслигини кўрди, шунда ҳар ким ўзининг шахсий бахтидан ва биргаликда – миллий хавфсизликдан баҳраманд бўлиши мумкин эди. Худонинг Исроил билан тузган аҳдида яҳудийлар юракларини тош қотириб, Худодан юз ўгиришда давом этсалар, ваъда қилинган юртдан қувиб чиқарилиши айтилгани учун, Ишаё Исроилнинг гуноҳи ва исёни жуда оғир оқибатларга олиб келишини билар эди. Ҳукм, тавба ва келажакка умид мавзуси деярли ярим аср давомида унинг башоратли хизматининг асосий мавзуси бўлиб келди.
Ишаё пайғамбар китоби 66 та бобдан иборат ва Яҳудий Битикларидаги энг йирик башорат қилувчи асардир. Биринчи 39 бобда Худонинг яҳудий халқи устидан ҳукми ҳақида сўз боради. Ишаёнинг охирги 27 та боби асосан келажакка бағишланган. Унда, биринчи навбатда, Масиҳ ва Унинг гуноҳкор сайёрамизни Адан боғи билан рақобатлаша оладиган ва эҳтимол ундан ҳам ошиб кета оладиган жойга айлантиришдаги ролига эътибор қаратилган.
Ишаё пайғамбар китобининг 1 ва 5-бобларини ўқиш қийин, чунки уларда яҳудий халқининг гуноҳлари тасвирланган. Шуниси қизиқки, ҳозирги яҳудийликнинг айрим оқимларида гуноҳ тушунчаси алоҳида роль ўйнамайди. Эҳтимол, бу Худонинг мустақил ва чексиз табиатини ҳар томонлама камситадиган замонавий маданиятнинг таъсиридир. Бунинг ўрнига биз соғлом фикрни, моддий дунёни ва ўз тажрибамизни идеаллаштирамиз. Агар гуноҳ Худо белгилаган меъёрлар билан эмас, балки ўзимиз ўрнатган меъёрлар билан ўлчанса, биз, албатта, камроқ гуноҳкор кўринамиз. Бироқ, менимча, биз ўзимизнинг солиҳлик меъёрларига ҳам, айниқса, Худонинг меъёрларига ҳам мос келмаслигимизни ҳаммамиз билсак керак.
Ишаё пайғамбарнинг китоби Масиҳий характерга эга. Тарихнинг охирига ишора қилувчи башоратлар бор – айниқса, пайғамбар келажакни тасвирлайдиган 60-66 бобларда. У бизга гуноҳ лаънати олиб ташланган, қутқарилган келажак дунёнинг тасвирини кўрсатади.
Ишаё пайғамбарнинг китобида бир қатор масиҳий башоратлар ҳам мавжуд. Улардан баъзиларида Масиҳнинг шахсияти ва феъл-атвори (9:6-7 ва 11-боблар), шунингдек, Унинг туғилиши ҳақида гап боради. 7-бобнинг 14-оятида биз пок ҳомиладор бўлиш ҳақидаги башоратни топамиз (у жуда кўплаб баҳс-мунозараларга сабаб бўлган ва ҳозир ҳам бу мунозаралар давом этмоқда). Китобнинг иккинчи ярми “Қулнинг қўшиқлари”дир. У 53-бобни ҳам ўз ичига олади, унда Масиҳ бутун яҳудий халқи учун, шунингдек, алоҳида ҳар бир инсон учун қандай азоб чекиши ва ўлиши кераклиги тасвирланган.
Ишаё Сурия, Эрон, Миср ва бошқа халқларнинг келажаги ҳақида ҳам башорат қилган. Унинг келажак ҳақидаги тасаввурида Исроил ва дунё халқлари ўртасидаги муносабатлар тасвирланган – бу муносабатлар давримизнинг энг мураккаб масалаларидан биридир. Ишаё пайғамбарнинг сўзларига кўра, Яқин Шарққа тинчлик келади, аммо бу тинчлик фақат ер юзида Масиҳ ҳукмронлик қилгандагина келади.
Книга на Узбекском языке: - Исаия 53 комментарии (Митч Глейзер)
Возможно, настало время обратиться к источникам и переосмыслить заново систему взаимоотношении с Творцом? Книга Исайя 53 комментарии поможет вам в странствовании по вопросам и ответам и раскроет по-новому главу из Танаха, которая может изменить всю вашу жизнь!
«Исайя 53. Комментарии» представляет сюжет Танаха понятным и простым языком, на практике поясняя как установить контакт с Богом. Эта книга предоставляет удивительный ключ, открывающий перед нами безграничные возможности личных взаимосвязей с Творцом.
