Урусла Марк. Яна қароқчилар қўлидами? - (3-боб) Китоб Ўзбек тилида
Yana qaroqchilar qo‘lidami? (Urusla Mark) O‘zbek tilida Audiokitob
Томнинг янги саргузаштлари, Шоҳ ўғли
МУНДАРИЖА
Кириш
Бу топшириқ – арзимаган иш!
Мирош
Вақт қўлдан бой берилди
Ҳаммаси бошқача
Туғилган кун байрами
Унинг қарори
Шерли узук
Ором
Қайғули хабар
Энди иккига бўлинган эмас
Қаср ва зулфин ортида
Уйдаги қийинчиликлар
Кенгаш олдида
Ўғирландилар
Биз олға борамиз
Никодимлар ибодатхонасида
Тоғда
Шоҳнинг амри
Софиянинг тарихи
Қудратлининг юзини бошқа тарафи
Жангнинг ғалати режалари
Қонун устози Каиафа
Халққа хабар
3 боб
Вақт қўлдан бой берилди.
Том ҳақиқатдан ўзига иш топиши мумкин эди – қасрнинг ташқарисида. Кутилмаганда унинг ёнидан бақириб, имо‑ишоралар билан, қўлида хомут, саросимада икки киши югуриб ўтди: уларнинг доғли кулранг оти ипидан узулиб, қочиб кетибди. Улар собиқ қароқчи эди, Том уларни таниди. Албатта, энди улар отга ета олмасди. Бироқ, Том нима қилишни биларди. У оғилхонага югуриб бориб, девордан юганни ечди ва ўзининг кичкина отига ўтириб, чоптириб кетди. У албатта отни топиб, уни орқага қайтаради, буни аниқ биларди.
Яна отда юриш нақадар мароқли! Унинг оти ҳам мазза қилаётганди, чунки хурсандлигидан кишнаб, ўзини калта туёқларида жудаям тез чопарди. Йўл кенг текислик орқали ўрмонга бошларди. Қоронғи ўрмон ичида қаердадир у ўша кулранг отни пайқаб олиб, топиши керак эди. Бироқ, соатлар ўтар, ҳеч қандай из, ҳеч қандай отнинг кишнаши эшитилмасди. Аста‑секинлик билан излаш ёқмаётган эди. Том қорни қаттиқ очганини ва янада кучлироқ чанқаганини ҳис қилди. Оёқлари оғрирди, чунки отни эгар ва узангиларсиз олиб чиқиб кетганди, шунинг учун отда чопиш учун кўп куч кетганди.
От ҳам чарчаган, истар‑истамас оғир қадамлар ташларди. Ногоҳон Том шилдираган ва қулт‑қулт деган овоз эшитди. Бу яқин орадаги булоқ эмасмикан? У отдан тушиб, югандан ушлади ва шу ерда бир‑бирига жуда яқин ўсаётган эски толларнинг осилган шохлари орасидан ўтиш, юришни қийинлаштирарди. Улар ботқоқли кўлмакдан эҳтиётлик билан ўтиб, булоққа келишди. Қирғоқдаги баҳайбат, ўз ичига асрларни олган дарахтлар шунақанги соя берардики, қуёшнинг ҳеч бир нурини сувда акс этмасди. Сувнинг юзаси ўзгача тўқ рангли ва ёғли кўринарди. “Қўлдан нима ҳам келарди!” – ўйлади Том, чанқоқдан қийналиб. Шунинг учун озгина кир тошнинг устида тиззалари билан турди ва қўллари билан сув олиб, ташналик билан ичди.
Ҳа, бу ердаги сув салқин эмасди! Жудаям илиқ! Таъми ҳам жирканчли, деярли кўнгилни айнитадиган. Аммо йўқдан кўра, борига барака!
Ичиш қийин эди. Бунга қарамасдан у яна ташналик билан озгина ичди. Бола ҳар бир қултумдан кейин сувнинг ғалати таъмига ўрганиб бораверди, охирида эса сув унга қандайдир ширин туюлди.
Шу пайт унинг ортидан ваҳшиёна кишнаётган овоз эшитилди. От силкиниб, бир неча қадам орқага ташлади ва қўрққндек орқа оёқларига турди. Лекин атрофда ҳеч нарса йўқ эди. Том ҳақиқатдан ҳеч кимни кўрмаётганди – на одамни, на ҳайвонни. Саросимага тушиб қолгандек, у ердан қочиб кетаётган ҳайвонни тутиш учун анчагина куч сарфлашга тўғри келди. Бироқ, у қатор тушган толларнинг ёнида тўхтаб қолганида уни тутишга муваффақ бўлди. От қўрққанидан қалтирарди. Уни тинчлантириш Томга анча қийин кечди.
Аслида у доғли кулранг отни излаётганди, қуёш эса ўрмон устидан анча пастга тушиб қолган эди. Том қасрга қоронғи тушгунча қайтиб бориши керак эди. Қуёшнинг қизил нуридан ҳимояланиб, қўли билан кўзларини тўсди. Воҳ, аниқ, нарироқда нимадир қимирлади! Том боягина оти билан бошидан ўтказган воқеадан кейин қўрққанча, хавфсизлик юзасидан турган жойида қолди. Юраги отилиб кетгудек қаттиқ урарди.
У томонга секинлик билан қандайдир одам яқинлашиб келаётганди: семиз, қийшиқ шохга таянган, жудаям қари бир чол.
‑ Ўҳў, қандай ажойиб от! Мен анчадан бери бунақасини кўрмаганимдим! – ҳириллаган овоз келди, худди чол олдинлари ҳеч гапирмагандай.
‑ Сиз бу ерда доғли кулранг отни кўрмадингизми? – эҳтиётлик билан сўради Том. У бу чол ҳақида нима ўйлашни билмасди. Балки у унчалик қари эмасдир, бироқ унинг юзини ажин босган ва касалга ўхшаб оқарган эди. Унинг катта соқоли ва ноодатий узун, кулранг сочлари чалкашиб кетганди. Устидаги ҳар хил теридан бўлган узун ёпқич унинг қуриб қолган танасини ўраб турарди ва унга ваҳшийроқ кўриниш берарди. Шохни ушлаб турган қўли қаттиқ қалтирарди. Худди синаётгандек, ўткир нигоҳлари билан Томга қарарди, бироқ бутунлай дўстона нигоҳ эди.
‑ Юр мен билан, сенга ёрдам бера оламан, ‑ ҳириллаб, паст овозда гапирди чол, қайрилди ва оқсоқланиб, тўғрига кетди. Кўп ўйлаб ўтирмай, гўёки бу Озғин магнит каби ўзининг орқасидан тортгандай, Том отини ушлаб, унинг орқасидан эргашди. Аввалига улар ўрмон ичидан эгри йўлларидан кейин қоя бўйлаб бироз тепага юришарди. Чол ғадир‑будир эманнинг ёрилиб, ўралиб кетган томиридан ўтиб олди ва Томга унинг ортидан юриши учун бошини қимирлатди.
Уларнинг олдиларидан ғор чиқди. У жудаям чуқур бўлса керак, чунки орти қоронғи эди. Шифти қоракуя билан қопланган, бироқ деворларида ғалати ялтироқ нарсалар осилиб турар, полига эса қўй ва эчкиларнинг терисидан тикилган гилам ёзилганди. Ғадир‑будир чопилган тўнкалар устида шаффоф идишларда ҳар хил рангли суюқликлар турарди. Том идишларнинг бирида қурбақанинг оёқлари борлигини кўрди. “Ҳа, қизиқ уй, ўрмон ўртасида!” – ҳайрон бўларди у. Уни қизиқиши уйғониб кетди, нимадир уни тортарди. Отини ғорнинг ёнидаги ёшгина дарахтга боғлаб, уни тинчлантириш учун силаб, ўзи ичкарига кирди.
Шу орада Озғин йўнилмаган тош устига ўтирди ва минғиллаб, ғорнинг ҳўжайини учун стол бўлиб хизмат қиладиган, олдида ётган юмалоқ, шаффоф тошга кўз тикди. Бу тош ажойибона ялтирарди ва ранглари алмашарди! Лекин Том буни кўрганда танасидан совуқлик югурди, у ҳатто сесканиб кетди.
Бу қандайин нарса эдики, Озғин ундан жавоб кутгандай қарарди? Бу бошқачасига кўриб бўлмайдиган кўп нарсани кўрса бўладиган шоҳнинг “жонли ойна”сига ўхшаш нарсамикин? Унда у ҳам бунга ўхшаш нарсага эга бўлишни истарди, – ўйлади Том. ‑ Оҳ, бу жудаям фойдали бўларди, ҳатто мутлақо зўр – бошқалардан кўра кўпроқ кўриш, билиш!
Бола бир қадам яқинлашганда, чол уни шошилганча юмшоқ, ялтироқ қора рўмолчага ўраб, эҳтиётлик билан ва тантанавор равишда ғорнинг ичкарисида қояда ўйилган токчага олиб бориб яшириб қўйди. Бошини уёқдан буёққа чайқаб, олдинга чиқди ва Томга қаради:
‑ Ўҳў, ҳеч нима кўринмаяпти‑ку! Мен билан ҳали ҳеч қачон бунақаси бўлмаган! Эҳтимол, менинг китобим кўпроқ билар!
Озғин нима ҳақда гапираяпти? Бола ҳали бунақасини ҳеч кўрмаганди: иккита текис тўртбурчакли пластина ўртасида бир томонга маҳкамлаштирилган қайин пўстлоғидек оқ, ингичка шаффоф нарсалар бор эди. Уларни қимирлатганда шох‑шаббалар оловда чирсиллагандек чирсилларди. Оқ текисликларнинг устида кичкина белгилар чизилган, улар жудаям кўп эди.
Том Озғиннинг елкаси оралаб қаради. Белгилар камон ўқидек текис қаторда жойлашганди ва ҳар бир белги ўзидан олдингидагига қараганда каттароқ эди. Тепа бурчакда рангли доғ устида ярқираб турган кўзларга ўхшаган эгри чизиқлар бор эди. Гарчи, айнан мана шу белги унга қўрқинчли бўлиб кўринаётган бўлса ҳам, Том бу нарсалар нимани англатишини билишни хоҳларди. Лекин озғинга халақит беришга жазм қилмасди. Чол эса коинот кучлари, катта руҳ ва шунга ўхшаш нарсалар ҳақида бир нарсалар деб шивирлар, қатор бўйлаб қўлини юргизарди ва узоқ вақт белгиларга қарарди. Ваниҳоят, бошини чайқаб, кўзларини кўтарди. Томга қараб сўради:
‑ Сенинг доғли кулранг отинг кимга тегишли? Қаердансан?
Том жавобини тугатиши биланоқ чол қўрққанидан ўзини четга олди, кейин дарровда ўзини қўлга олди:
‑ Ҳақиқатдан! Шунинг учун китобим бу ҳақда жим турган эканда. Кристалл ҳам бу отни қаердалигина айтиб беролмаяпти. Ажабо! Бу ерга ўтиргинда болакай, жиндай дам ол. Мени сени шоҳинг қизиқтираяпти. У билан яшаш қандай? У ҳали ҳам шундайми – адолатсизми?
Нима учун бу Озғиннинг овози дўстона жаранглашни бошлади: “болакай”? Том бу сўзларга нисбатан ички қаршилик сезди, лекин ҳаёлида бу сўзлар мутлақо ёлғон бўлмаса керак, деган фикр ўтди. У нима қилсин? Озғинга шоҳ ҳақида айтиб берсинми? Нимага йўқ, ахир бу нарсаларни у ҳаммадан кўра яхшироқ фаҳмлай олади‑ку? Ёки буни қилмагани маъқулроқми?
“Иҳо‑ҳо!” – деган овоз келди ташқаридан. О, бу унинг оти эди! Уни ёдидан чиқармаслини керак эди. Том қайрилиб, ташқарига қараб учта қатъий қадам ташлади – ва шунда у тезлик билан қасрга қайтиши кераклигини тушунди. Отни ечиб, унга ўтирди, от эса орқага йўлни билгандек, жуда тез чопиб кетди. Орқасидан деярли ёлвораётган, ҳириллаган овоз эшитилди. Лекин Том бақираётган Озғинни гапларини бошқа эшитгиси келмасди. Калласида фақат “тезроқ уйга!”, – деган фикр айланарди.
У қайтиб келганида анча қоронғи тушиб қолганди. Ўлиб қолгудай чарчаган бўлиб, дарвоза орқали қасрнинг ҳовлисига кириб келди. Ҳаммаёқ жим‑жит, ташқарида ҳеч ким йўқ эди. Бироқ мана! Катта оқ кийимли одам уни қарши олишга шошилаётганди, уни отдан тушириб, бағрига босди. Бу шоҳнинг ўғли эди. Афтидан у уни кутганга ўхшайди. Ҳа, у уни кутганди. Шоҳнинг ўғли ўзининг кучли, иссиқ, севгига тўла қўллари билан бағрига босганида, Том ўзининг кўриниши ҳақида қайғурмасди, фақат ёш бола каби йиғларди.
‑ Сен узоқда эдинг! – деди ҳўжайини бироз туриб, кейин скамейкага ўтиришди.
‑ Ҳа, мен доғли кулранг отни тутмоқчи эдим! Лекин топа олмадим.
‑ У аллақачон қайтиб келди, ‑ деди шоҳнинг ўғли, тинчлантириб, ‑ баъзида ҳайвонлар уйга бўлган йўлни одамлардан кўра яхшироқ билишади!
Том бошини қимирлатди. Ҳа, унинг оти ҳам жуда тез уйини топиб келганди. Ҳм! Бўлган воқеани ҳўжайинига айтиб бериши керакмиди? Йўқ, яхшиси керак эмас. У ерда ўзини ёмон ҳис қилганди, нимагалигини ўзи ҳам билмасди.
‑ Ў, ҳозир мен отимга қарашим керак! – бирданига шошилиб қолди Том, билимдонлик қилиб.
‑ Буни Педро ўрнингга сен учун қилиб қўйди. У ҳам сени кутганди!
Педро? Бу фақат қароқчилар сардорининг ўғли бўлиши мумкин эди. Бу кунлар ичида Том уни ҳали кўрмаганди. У қаерда эди? Том унга қароқчилар лагеридаги, ўша даҳшатли кечада уни қутқаргани учун яна бир бор миннатдорчилик билдирмоқчи эди.
Шу пайт Педро оғилхонадан чиқди. Сардорнинг ўғли ўзига бошқа ишни топа олса ҳам, Том учун қилган иши уни ҳайрон қолдирди. Воҳ, нима бўлди? Том икки марталаб қарашига тўғри келди: ҳақиқатдан, у каттароқ ва улғайган эди! Бола ҳайронлигидан буни қандай тушунтириб беришни ҳам билмасди.
Шоҳнинг ўғли уни бу ҳолатдан қутқариб қолди:
‑ Педро кўп вақт мен билан эди. У яна сени ва Женни Мирош билан қиладиган ишларингда сени ўрнингни босди.
“Бир кун учун мени ўрнимни босиш умуман керак эмасди”, – яширинча ўйлади Том. Бироқ бундай кейин жиддий равишда қўшди:
‑ Том, сен анча вақт қасрда бўлмадинг. Сен сойдан сув ичган ва Озғиннинг ғорида бўлган вақтни бутунлайига қўлдан бой бердинг.
Ҳўжайини ҳаммасини билганди. Оҳ! Қандай шармандагарчилик! Аммо бунга қарамасдан у уни кутганди! Бола бундай чуқур таъсирланди. Лекин бой берилган вақтни қайтариб бўлмайди. Том боши қотиб, ҳўжайинига кейин Педрога қаради ва албатта, тасодиф эмас, Женни келаётган эди. Ўзининг узунгина келишган оёқлари у томонга шошиларди, қорамтир сочлари эса ойнинг шулъасида ялтирарди. У ёш чиройли қизга ўзгарганди! Бироқ кўринишида қандайдир нотаниш нарса бор эди.
Бу – Женними? Наҳотки унинг йўқлигида кўп вақт ўтиб кетган бўлса? Наҳотки буларни ҳаммасини қўлдан чиқарган бўлса? Бу қандай содир бўлди? Наҳотки бошқа ўлчамли дунёга тушиб қолган бўлса? Бунга чолни, булоқдаги ширин сувни ва... ва... нима даҳли бор?
У йўқлигида Женни бунчалар ўзгарганидан ва балки, энди Педро унинг энг яқин дўсти эканлигини ўйлаб Томнинг юраги эзиларди. У‑чи? У шунчаки дарслардан ортда қолдими? Қўрқинчли жойи йўқ! У ҳали нимага қодирлигини кўрсатади. Устига тажриба ҳам орттирди, ўҳў! Воҳ, бу нима? Озғин бу “ўҳў”ни икки марта қайтарганди. Наҳотки буни ундан ўрганган бўлса? Бирдан Том қатъиян ўрнидан турди.
‑ Мен жуда чарчадим, хонамга кетсам майлими? – сўради у ва аччиқ қилиб қўшиб қўйди, ‑ агар умуман, бу ерда хонам бўлса!
‑ Тушунарли иш, Том! – мулойим, аммо қайғу билан жавоб қилди шоҳнинг ўғли, ‑ ахир уйинг шу ердаку!
Ҳа, ҳеч бўлмаганда хона, у кетишида қандай бўлса шундай эди. Ҳатто тунги кийими ҳам шу ерда ётарди. Лекин, энди у унга ҳеч ҳам керакмас эди. Ўлар ҳолатда чарчаган, бўшаб қолган, ошқозонида ғалати ноқулайлик сезарди. Унинг устига, энди кўрпа ҳам калталик қилаётганди! Жаҳли чиқиб, типратиконга ўхшаб ўралиб олдида, ухлаб қолди. Эртанги куни уйқудан уйғонганида, у яна ҳаммасини эслади, бўлиб ўтган воқеалар ҳақидаги ҳаёллар унга тинчлик бермаганидан ўрнидан тургиси ҳам келмасди. Ақл бовар қилмайди: ишлар усиз кетаётганди! Ўшанда у бутун қароқчилар тўдасини бошини оёғидан қилмоқчи эди, энди эса уни кераги бўлмай қолди!! Шундай қилиб, у ҳеч нимага арзимасди – бутунлай омадсиз!
Том ўзини худди устидан кучли қоронғулик босаётгандек ва бу уни ўраб олгандек ҳис қиларди. Шундай қилиб, у яна озгина ухлаш учун боши билан кўрпага шўнғиб кетди. Лекин вақт қисқа эди. Эҳ, ўша омадсизликни! Нолиб девор томонга бурилди‑да, ўралиб, яна ухлашга кетди.
Буни қилмаганда яхшироқ бўларди, чунки тушида кўргани даҳшатли эди: Женнини орқасидан қувиб ета олмасди, у Томдан тезроқ югурарди. Ниҳоят, уни харобалашиб, бузилиб, мохлар босиб кетган плиталар, сон‑саноқсиз кулранг палахса тошлар орасидан топди, у катта палахса тошнинг устида туриб, Томнинг устидан куларди. У ҳақиқатдан уни устидан куларди. Заҳарли киноя билан! Кейин Женни орқага қараб сакради. Том у ерга йиқилиб пачоқ бўлади, деб бақириб юборди, бироқ у ерда бирдан Педро пайдо бўлди. У гавдали бўлиб, пастда турарди, уни ушлаб олдида ва қаергадир олиб кетди.
Бунга чидаб бўлмасди! Бу туш уни ўзидан чиқариб юборди. Нимага Женни ундан қочиб кетди? Нимага у унга ета олмади? Нимага у уни устидан кулди?
Эшикни дукиллаши уни ғамгин ҳаёллардан чалғитди. Хонага қандайдир бола кириб, унга нонушата учун патнисда назокатли таомлар олиб келди. Буларни столга қўйиб, нонуштадан кейин у билан ёшлар учрашувига бориши сўради. Бу яна қандай хабар? Ёшлар учрашуви? Демак, янги сўзлар пайдо бўлибди‑да! Ундай ҳолда у бормаса керак.
Сал қолса Том: “Зиғирча хоҳишим йўқ”, демоқчи бўлди‑ю, бирдан бола яхшилаб қаради. Олдин уни қаердадир кўрганди. У кимгадир ўхшарди? Сочлари малла, сепкиллар – э‑воҳ, ахир бу Мирош‑ку! Кичкина семиз – уни таниш жуда қийин эди! Баланд бўйли, мушаклари чиққан, ўзига ишонган эди. Ажабо!
Устига Мирош дўстона деди:
‑ Биз сендан жуда хурсандмиз! Йўқлигинг қаттиқ билинди. Айниқса Женни сен ҳақингда қайта ва қайта сўрарди!
‑ Сен эса, Мирош, ўз устингда яхши ишлабсан! – ҳайрон қолганини билдирди Том ва сакраб ўрнидан турди. – Ярим соатдан кейин олдиларингда бўламан!
Яхшилаб ювуниб, тоза кийимларини киймоқчи эди, шунингдек, маззали нонуштадан роҳатланмоқчи эди.
Книга на Узбекском языке: - Снова у разбойников (Марк Урусла)
Во второй части трилогии вас ждет рассказ о новых приключениях Тома, получившего от царя ряд особо важных поручений.
Увлекательная история для подростков, повествующая о том, каким должны быть отношения молодого христианина с Богом, с людьми, а особенно с врагами.
Рекомендована подросткам, а также тем, кто занят духовным воспитанием молодёжи.
