Урусла Марк. Яна қароқчилар қўлидами? - (7-боб) Китоб Ўзбек тилида
Yana qaroqchilar qo‘lidami? (Urusla Mark) O‘zbek tilida Audiokitob
Томнинг янги саргузаштлари, Шоҳ ўғли
МУНДАРИЖА
Кириш
Бу топшириқ – арзимаган иш!
Мирош
Вақт қўлдан бой берилди
Ҳаммаси бошқача
Туғилган кун байрами
Унинг қарори
Шерли узук
Ором
Қайғули хабар
Энди иккига бўлинган эмас
Қаср ва зулфин ортида
Уйдаги қийинчиликлар
Кенгаш олдида
Ўғирландилар
Биз олға борамиз
Никодимлар ибодатхонасида
Тоғда
Шоҳнинг амри
Софиянинг тарихи
Қудратлининг юзини бошқа тарафи
Жангнинг ғалати режалари
Қонун устози Каиафа
Халққа хабар
7 боб
Узук билан шер
Ўша пайтдан бошлаб Том гуруҳида юрагидан қўшиқ айтарди. Ва шоҳнинг китобини ўқишни тезроқ ўрганишни хоҳларди. Шунингдек, ота унга битта китоб совға қилди, ичида тилаги бор эди: “Ўсиш учун”.
Женни ва Педро тезда уни ўқишга ўргатишди, шунинг учун у ҳарф дейиладиган, ўша белгиларни тез орадада ўрганиб олди. Ҳарфларни бир‑бири билан боғлаш мумкин эди ва ҳар сафар янги сўз пайдо бўларди, бу нарса Томни жуда қизиқтириб қўйди! Тез орада у бутун бир ҳикояларни ҳам ўқий оларди, уларда ҳўжайини қачонлардир қилган, ҳозир қилаётган ва келажакда қилмоқчи бўлган нарсалар ёзилганди. Шоҳнинг китобини ўқиганидан Том мазза қиларди ва завқдан юрагининг уриши тезлашарди! Том ҳатто, ҳар доим ажойиб ва ақл бовар қилмайдиган шоҳнинг ўғлини шахсан биларди.
Китобни ўқиш Томга ҳўжайини ёнида йўқ бўлса ҳам, уни ёнида ҳис қилиш имкониятини берарди. Уни одамлар билан бўлган учрашувларидан, бошидан ўтказган нарсалардан ҳайрон қоларди. Том бу ҳикояларга тўймасди ва кўпинча ўзини уларни ичида ва улар уни ичида яшаётгандай ҳис қиларди. Ҳатто бир неча марта ўқиганда ҳам, ёзилган нарсалар унга янгича ва чуқурроқ очиларди!
Шу тарзда, буни ўзи сезмасада, унда ҳақиқатдан кўп нарсалар ўзиши ва ўзгариши мумкин эди. Бошқалар Томни ўзгарганидан ҳайратга тушишарди. Агар бирон‑бир вазиятда нима қилишини билмаса, дарҳол бу вазиятда ҳўжайини нима қиларди, деб ўйларди ёки шоҳ бу ҳақда нима дейди, деб ўзидан сўрарди.
Ҳозир бахтига бу бола кўп нарсани биларди, чунки отанинг кўп гаплари ёзилганди! Том қасрдаги ҳаёти учун бу гапларни муҳимлигини тушунди, чунки янги куч берарди ва олдинга ҳаракатланишга ёрдам берарди. Баъзи гаплар юрагига тегарди, худди у учун тайёрлаб қўйилгандек. Бу ҳақиқий хазина эди!
Агар Том бирон нарсани тушунмаса, шоҳнинг ўғлини олдига борарди ва шоҳнинг ўғли дарров тушунтириб берарди. У қаердан шунча нарсани биларкан?! Шу йўл билан Том ўзининг катта акаси ва ҳўжайини билан яхшироқ танишиб олди.
Том буни анчадан бери орзу қиларди – уни яхшироқ билишни, удек бўлишни! Лекин бугун бола ҳар сафаргидан ҳам кўра, ўзини бу мақсаддан йироқда деб ҳис қиларди. Шоҳнинг ўғли ҳақида кўп ўқигани туфайли, энди у боланинг кўзида анча ўсган ва муҳим бўлиб қолди, Том эса ўзини кичкинароқ ва муҳимсизроқ ҳис қиларди. Лекин бундай аҳвол энди унга ёмон бўлиб туюлмасди!
Нимага “ўғлим” деган сўз миясида ўтириб қолганлиги ҳақидаги савол Томни умуман эсидан чиқиб кетганди, ахир у шоҳнинг дардини ва ўғилнинг қийналганини кўргани, уни чуқур таъсирлантирганди ва охирги ҳафталар ичида у шоҳнинг китобида ўқиганлари ҳақида фикрлаш билан бутунлай банд эди.
Бир куни Том, Женни дадасини қўлини ушлаб, скамейкада ўтирганини кўрди ва бир пайтлар Женни “қария” деб чақирган ўша киши яшариб қолгандек эди. У киши ҳақиқатдан яхши кўринишга эга эди ва қиз ўзининг қорамтир сочлари, ингичка бурун, келишган қомати билан унга ўхшарди.
Шу пайти яна эски савол қайтиб келди, лекин янги кўринишда: у кимга ўхшарди? Наҳотки Томни ҳақиқий дадаси йўқ бўлса? Мирошни дадаси бор, у ҳатто ўғли билан фахрланарди. Женнида бор. Ҳатто Педрода бор – қароқчилар сардори. Лекин Том бундай дадаси бўлишини хоҳламасди!
Лекин уни дадасига нима бўлди? Том у ҳақида ҳеч нима билмасди. Қароқчилар билан яшаганда, улар кўпинча уни четга чиқариб қўйишарди. Умуман у ким ўзи? Нега у бу ҳақида ҳали отадан сўрамади? Буни отадан биринча учрашувдаёқ сўраши керак!
Шу кечада Том бир туш кўрди: уни атрофида ёш ва қари одамлар кўп эди. Уларнинг ҳаммаси елкаларига китоб кўтариб, хоналари кўп катта уйга қараб кетишаётганди. Одамларнинг кўпчилиги катта зал томонга кетишаётганди. Том уларнинг орқасидан эргашди. Олдинда оқ кийимда, ёрқин сочлари билан бир эркак киши ўтирарди. Бўйнида ярқираб турган яшил шарф бор эди, ўнг қўлида эса семиз тилло узук ялтираб турарди. Том олдин бу одамни қаердадир кўргандай эди, лекин қаерда?
Кейин ўша киши тантанавор равишда чиройли безатилган китобни очди‑да, уни ўқишни бошлади. Ҳамма уни диққат билан тингларди ва туриб унга таъзим қилишарди. Ёки китобгами? Бола буни билмасди.
Томга тушида янги нарса кўринди – унинга олдида катта бинолар турарди. Худди ўша малла сочли киши бир нималар деб бақириб, кўчада югуриб юрарди. Қўлида бақираётган чақалоқ ҳам бор эди. Узоқ қийин вақтдан кейин, унинг олдида бир эшик очилди. Камбағал кийимда бир қора танли аёл эшик остонасида турарди. У чақалоқни олиб, уни эмизди. Шунда ҳаммаси тинчланди. Эркак у аёлга озгина тилло танга бериб, чақалоқни унда қолдирди. Эркак уйдан чиқаётганда, Том уни юзини кўрди: у йиғлаётганди. Бу сафар уни аниқ таниди. Бу “Озғин” деб атаган ўша киши эди. Лекин уни териси силлиқ ва юмшоқ эди.
Том совуқ тер билан уйғониб кетди. Уни бунчалик юрагига тегадиган, қалбига борадиган туш ҳали кирмаганди. У ўша озғин юзли кишига ва чақалоққа жудаям раҳми келаётган эди. Уларга нима бўлди экан?
Шу ҳаёллар билан Том яна уйқуга кетди. Узилиб қолган туш давом этди. Бу сафар у озғин кишини осмонга қараб, муштлари билан дўқ қилаётганини кўрди. Бирдан уни сочлари оқариб кетди. Биргина нарсасини сақлаб қолган ҳолда, у оппоқ кийимини йиртиб, қимматбаҳо узугини, яшил шарфини ва ҳамма қимматбаҳо китобларни оловга ташлаб юборди. Том уни сақлаб қолган нарсасини билди, бу илонлар сурати солинган медальон эди. Шунда у одам медальонни ва бошқа нарсаларни қора қопга солиб, бу одамлар ва уйлардан узоққа қочиб кетди. Ўрмонда у яшаш учун бир ғорни топиб, уерда бир ўзи, бошини қўлларига қўйиб, тикилиб ва сўроқ назари билан Томга қараб ўтирарди. Балки, уни кўзларида ёлвориш бўлгандир?
Шу пайти йигит уйғониб кетди. Эрталабки пайт эди. Гаранг бўлиб, кроватида ўтирарди. Кўрган тушлари нимани билдирарди? Нимага бу киши унга бунчалик тикилиб қаради экан? Нимага ўша одамни ва чақалоқни қийналганлари уни бунчалик безовта қилиб юборди?
Шу вақт эшик тақиллади, Педро нимага уни нонуштага келмаганлигини сўраш учун келганди. Педро Томдан ёши салгина каттароқ эди, шунинг учун унга ёрдам бера оларди. Бир куни Педронинг дадаси, қароқчиларнинг сардори, қароқчилар ҳужумидан қайтиб келганида, унинг қўлида бир чақалоқни кўрганини айтди. Бола катта бўлгунча, унга қарашлари учун уни қароқчи аёллар қўлига менсинмасдан ташлади. Кимдар унга Том деб исм қўйди, чунки у жудаям кичкина эди.
‑ Бу менмидим? – ҳавотирланиб, қайтадан сўради Том.
Педро айтганини яна бир марта тасдиқлади. Шунда Том тўхтаб‑тўхтаб воқеалар кетма‑кетлигини айтишни бошлади:
‑ Демак, агар қароқчилар мени малласоч одамдан ёки қоратанли аёлдан ўғирлаб кетишган бўлса, бундан чиқди, мен яқинда орқасидан ғорга борган ўша Озғин мени дадам эканда! Бу ғор мен тушимда кўрган ғор эди. Менга “ўғлим” деганда мени таниганмиди? Менда ҳам унда каби малла сочлар.... Ёки бу ҳақда унга китоб айтдими? Ёки буни беҳосдан айтиб юбордими?
Озғин – унинг дадаси! Шаффоф тош ва қўрқув соладиган китоб билан бу ўша қари одам. Ўша соқолли ва теридан тикилган кийимли одам. Қўллари қалтираб қолган.... Том унда сезилиб турган қора кучлардан қўрқса ҳам, яна уни кўз олдига келтирди. Ваниҳоят, уни тушунтириб бўлмас ҳаяжон босди.
Том буларни ҳаммасини шоҳ билан гаплашиб олиши керак, шоҳ эса ҳозир бўш эди.
‑ Ҳа, Том, ‑ деди шоҳ, ‑ ҳозир айнан шуни вақти. Бугун сен ўз ҳақингда ҳақиқатни билиб оласан. Кел, бу ерга ўтир, бизга кўп вақт керак бўлади.
Бола креслода қулай ўтириб олгандан кейин, шоҳ бошлади:
‑ Отанг, Қудратлининг жудаям ҳурматли руҳонийси ва устоз эди.
Бола сўрагандай қошларини кўтарди, бироқ шоҳ дарҳол тушунтирди:
‑ Менинг ҳалқим мени шундай деб аташади. Мен бу ҳалққа кўп донолик ва уларнинг ҳаёти учун ажойиб топшириқ бердим.
Унинг сўзларида нима бор эди, ғамгинлик ёки хурсандчилик? Шоҳ ичидан ҳаяжонланаёгандек туюларди.
‑ Отангни ҳаётидаги биринчи даҳшатли нарса, бу сени туққан ёш хотини қочиб кетгани бўлди.
Том тушунгандек шоҳга қаради, чунки тушида буни қанчалик қийинлигини, у одамга оғир бўлганини кўрганди.
‑ Бундан кейин мени ўғирлаб кетишдими? – сўради Том.
Шоҳ бошини қимирлатди.
‑ Сен уни ёлғизи эдинг. Сен у учун ҳамма нарса эдинг.... Бунинг учун у мени кечира олмади ва ҳаётини қора кучларга бағишлаб, мендан қасос олишга қасам ичган. У сеҳр‑жодуга аралашиб, мени ҳафа қилиш учун қобилиятларини нотўғри ишлатди.
Бу жудаям даҳшатли эди! Наҳотки дадаси, доно ҳалқнинг устозиси бўла туриб, у Қудратли деб атаётган шоҳ, ҳар доим адолатли эканлигини билмаса? Оғриқни ҳис қиладиган юраги борлигини билмаса? Ўғирлаб кетилган ўғлини қайтариб беришга қодирлигини билмаса? Кўриниб турибдики, билмасди.
Шунинг учун дадаси шоҳ билан муносабатларини тиклашга ҳаракат ҳам қилмаган. Мана шу меҳрибон шоҳдан қасос олишга қасам ичиб, уни ҳақоратларди. Том кўз олдига ўша одамнинг муштларини келтирди. Даҳшатли муштлар! Дадаси шоҳнинг севгисини менсинмасдан рад қилди, сеҳр‑жодуси билан устидан кулди. Даҳшатли, бу жудаям даҳшатли!
Том бунинг оқибати нималарга олиб келишини дарҳол англаб олди: дадаси бўлган ўша одам, меҳрибор шоҳдан ҳеч қандай совға олишни хоҳламас эди. У шоҳдан бутунлай юз ўгирди. Эндиликда, ўзини кучига ёки уни қамраб олган қора кучларга таяниб яшамоқчи эди.
Энди бола дадаси нимага бунчалик озғин эканлигини тушунарди. Гап шундаки, у анчадан бери ҳаёт булоғидан ичмаётган эди.
‑ Менинг бундай отам йўқ! У билан бошқа алоқа қилишни истамайман! – хитоб қилди Том. Дадаси унинг яхши кўрган шоҳини ашаддий думани эканлигидан уяларди.
‑ Қалбингда бўлаётган нарсани тушунаман! Лекин сен жудаям узоқ вақт отасиз яшадинг ўғлим. Сен отангдан келадиган ўзлигингни бир қисмига эга бўлишинг керак. Йўқса – эркак бўла олмайсан! – деди қасрнинг ҳўжайини.
‑ Бу қандай бўларкин? – иккиланиб, сўради Том, ахир тез у орада эркак бўлишни хоҳларди.
‑ Юр, мен сенга ёрдам бераман, Том, ‑ деди шоҳ ва ўзиникига таклиф қилди.
Йигит ўрнидан турди. Шоҳ уни чап қўлини ушлаб, деди:
‑ Даданг ёнингда турибди, деб тасаввур қил. Унга қўлингни чўзиб, уни кечирганлигингни айт.
‑ Мен – уни? Ахир у сени ҳафа қилди, сенга қарши курашди!
‑ Сен шу учун уни ҳукм қилаяпсан, тўғрими?
Том бошини қимирлатди:
‑ Албатта!
‑ Демак, сен шунинг учун уни кечиршинг керак, шундайми?
‑ Сен шундай қила олармидинг? – сўради Том.
‑ Қила оламан, сен буни биласан‑ку! – тасдиқлади шоҳ.
‑ Ундай бўлса, илтимос, уни кечир, ‑ юракдан сўради Том шоҳдан, ‑ ахир сен, фарзандини ўғирлаб кетган одамнинг юрагида нима бўлишини биласан‑ку!
Ҳа, албатта, шоҳ буни тушуна оларди ва кечира оларди. Лекин ҳозир Томнинг навбати эди.
‑ Мен сизни кечираман, дада! – мутлақо англаган ҳолда гапирди у, ҳаёлан Озғин одамга мурожаат қилиб. Айниқса, охирги сўзини айтиш қийин бўлди.
Шундан кейин шоҳ столида турган кичкина чиройли қутичани очди ва ичидан узук чиқарди. У куядан қорайган ва шакли анчагина бузилганди.
‑ Ўғлим, шуни билгинки, бу ердаги ҳамма нарсалар сен учун муҳим. Бу дадангни оловдан қутқариб олган узуги. Буни ва даданг васият қилган ҳамма нарсани ол!
Том қўрқиб кетди. Қандай қилиб олсин? Бундай нарсаларни олиш ва умуман бундай нарсаларга тегиш яхши иш бўлмасди. Ахир, бунинг натижасида камида қўли кир бўлади. Дадаси унга қандай яхши нарсани васият қилиши мумкин экан? Бунинг ҳаммаси унга салбий таъсир кўрсатиши мумкин – ахир у дадасидек бўлишни истамасди‑да. Шунингдек, унда яна кўп нотўғри томонлари бор эди: ғазаб, эътироз, шоҳга қарши қўзғолон. Ахир, Том буларни ҳаммасин тушида кўрган эди‑ку!
‑ Биринчидан, бу узук ва унинг маъноси бошида мендан келарди ва иккинчидан, буларни ҳаммасини ҳозир менга қайт бер, мен уларни тозалаб, сенга қайтариб бераман, ‑ тинчлантирди уни шоҳ.
Агар ундай бўлса, Том буни қабул қила оларди. У қўлини узатди. Узук жудаям оғир эди, лекин йигит уни олди.
‑ Қолган ҳамма нарсаларни ҳам! – қатъийлик билан деди шоҳ.
Бирдан Том ўзида тасаввур қилиб бўлмайдиган, миясигача етган, куч ва ботирлик сезди. Ажойиб! Хурсандчилик ва иштиёқ билан яна ўзининг қудратли отани қўлларига қайтарди. Ота қолган ҳамма нарсаларни ҳам тартибга келтириши керак эди.
Шоҳ йигитга яна узукни қайтариб берганида, узук қуёшда чарақлаб кетди! Шоҳ узукка аввалги ҳолатини қайтарганди. Том узукни ўзининг қўлига тақди. Узук унга ҳали катталик қиларди. Лекин бола ҳали ўсади, албатта ўсади! Ўҳ! Узукнинг тепа, семиз қисмида шернинг сурати бор эди. Том бу шернинг сурати эканлигини дарров тушунди. Лекин нима учун айнан шер – у эшитган энг ажойиб, энг қудратли ҳайвон?!
‑ Менинг ўғлим – шер! Сен ҳам шоҳлар авлодига тегишлисан! – тушунтирди шоҳ, Томнинг сўроқ назарига жавобан. – Шуни биласанми?!
Томнинг юзи ёришиб кетди. У ўзини узук билан бирга гўё, шернинг кучини олгандек ҳис қилди.
Шу пайти шоҳ ўзининг иссиқ, оғир қўлини Томнинг бошига қўйиб, тантанавор равишда деди:
‑ Том, ўғлим, энди эркак бўл! Қўлим сининг устингда эканлигини ҳар доим эсингда тут. Сен, эркак бўлиш қандай яхши эканлигини кўрасан.
Ҳм, бир неча каттароқ йигитлар, шоҳнинг қўли уларни устидалигини айтишганди. Улар ҳақиқатдан ўзларини ҳақиқий эркакдек тутишарди! Энди Том ҳам ғурурга тўлган, узун бўйли, эркин ва шоҳнинг лойиқ ўғли бўлиб турарди.
Юрагида яна битта, охирги савол ётарди: ўша Озғин одамни, унинг дадасини шоҳнинг шоҳлигига олиб келишни иложиси бормиди?
‑ Менда ҳамма нарсани иложи бор, ‑ жилмайди шоҳ.
‑ Бўлмасам буни қилгин, илтимос! – деди Том, қудратли шоҳ буни қила олишига ишониб. У ҳозирдан, буни қандай бўлишини билгиси келиб, сабри етмаётган эди.
Книга на Узбекском языке: - Снова у разбойников (Марк Урусла)
Во второй части трилогии вас ждет рассказ о новых приключениях Тома, получившего от царя ряд особо важных поручений.
Увлекательная история для подростков, повествующая о том, каким должны быть отношения молодого христианина с Богом, с людьми, а особенно с врагами.
Рекомендована подросткам, а также тем, кто занят духовным воспитанием молодёжи.
