Сторми Омартиан. Ибодатгўй Аелнинг Кучи (4-боб) Ўзбек тилида 
МУНДАРИЖА
Ибодатнинг кучи
1-боб. Раббий, мени Ўзингга жалб эт, йўлларингдан юришни ўргат
2-боб. Раббий, мени покла, менда имонли юракни ярат
3-боб. Раббий, менга кечиришни ўргат
4-боб. Раббий, доимо Сенга итоатли бўлишимни ўргат
5-боб. Раббий, шайтон билан курашувимда иродамни мустаҳкамла
6-боб. Раббий, фикрларимни назорат қилишни ўргат
7-боб. Раббий, ҳаётимнинг барча жабҳаларида менга йўл кўрсат
8-боб. Раббий, Сенинг Каломингни чуқурроқ англашда менга ёрдам бер
9-боб. Раббий, ҳаётимда тартиб ўрнатишимга ёрдам бер
10-боб. Раббий, Сенинг ҳақиқий сажда қилувчинг бўлишимга ёрдам бер
11-боб. Раббий, меҳнатимни марҳаматла
12-боб. Раббий, Сенинг Руҳинг ҳосилини келтиришимга ёрдам бер
13-боб. Раббий, мени покликда ва ҳалолликда сақла
14-боб. Раббий, Ўзинг мени даъват қилган ишларга муносиб айла
15-боб. Раббий, одамлар билан тўғри мулоқот қилишимга ёрдам бер
16-боб. Раббий, доим Сени эшитишимга, Сенинг истагингни бажари шимга ёрдам бер
17-боб. Раббий, мени ва мен учун ардоқли бўлган нарсаларни сақла
18-боб. Раббий, тўғри йўл танлашда менга донолик ато эт
19-боб. Раббий, турли ёвузликлардан мени халос қил
20-боб. Раббий, мени салбий қарашлардан халос қил
21-боб. Раббий, ғам-ташвиш лаҳзаларида мени юпат
22-боб. Раббий, гуноҳга қарши туришим учун ёрдам бер
23-боб. Раббий, менга шифо бер, баданимни озода сақлашни ўргат
24-боб. Раббий, мени сохта қўрқувдан қутқар
25-боб. Раббий, Сенга қилган хизматим орқали одамларнинг меҳрини уйғотишимга ёрдам бер
26-боб. Раббий, менинг оғзимдан фақат ҳаётбахш сўзлар чиқсин
27-боб. Раббий, ишончим тоғларни суриб юборадиган аёл бўлишимга ёрдам бер
28-боб. Раббий, Масиҳга ўхшашим учун менга ёрдам бер
29-боб. Раббий, ўтмишимдан мени озод қил
30-боб. Раббий, ўзим учун тайёрлаган келажакка мени бошла
4-боб Раббий, доимо Сенга итоатли бўлишимни ўргат
Ўқувчилик пайтимда сузиш учун мактабдаги сув ҳавзасига бир семестр қатнашимга тўғри келгани ҳали ҳам эсимда. Машғулот эрталаб соат 7.30 да бошланарди. Мен машғулотга боришни ёмон кўрардим, чунки менинг соч турмагим бузилиб, кун бўйи сочим тўзиб юрарди (ўшанда ихчам, сочни қуритиб тўғрилаш учун соч қуритадиган асбоблар йўқ эди). Об-ҳаво қандай бўлишидан қатъий назар, сузишимиз керак эди. Калифорнияда қиш совуқ бўларди, айниқса эрталаб. Дарсдан қолиш учун оғир ҳисобланадиган касалликкина сабаб бўлиши мумкин эди. Ўшанда ҳам шифокор тасдиқлаган маълумот бўлиши шарт эди.
Ушбу қийинчиликларга қарамай, сузиш менга ёқарди. Мен яхшигина кўрсаткичларга эришдим. Мен бир нарсани тушундим ва доимо бунга амал қилиб келдим: агар мен барча қонун-қоидаларга амал қилсам, ҳаракатларим аниқ бўлса, мен ниҳоятда тез сузишим мумкин, сув бетида осонликча сирпаниб, тезлик билан катта ҳавзанинг нариги томонига етиб борардим. Бундай вазиятда ҳеч нима менга ҳалақит қилолмас эди, ҳатто ёнимдаги йўлдан сузаётган бесўнақай аёллар ҳам.
Шу нуқтаи назар имонлилар учун ҳам муҳим. Агар биз ҳаёт сўқмоқларидан муваффақиятли сузмоқчи бўлсак, моҳир сузувчиларга ўхшаб муносиб вазиятни танлаб, қоидага мувофиқ тўғри сузишни бошлашимиз керак. Акс ҳолда биз оғир вазиятга дуч келганимизда, тўсиқларни мардонавор енга олмаслигимиз табиий. Натижада бизлар тўхтаб бир жойда айланаверамиз, айланаверамиз. Мисли кўрилмаган уринишлар қиламиз, ҳеч бўлмаса чўкмай сув бетида қолиш учун. Ана шундай ҳолатда бизлар ҳеч қачон кўзлаган манзилимизга етиб боролмаймиз.
Агарда биз Масиҳ бошчилигида ҳаётда тўғри ва қулай вазиятни эгалласак, Ундан ўргансак, Унга итоат этсак, ана шундагина Муқаддас Руҳ оқими бизни керакли йўлдан олиб боради.
Тўғри ҳаракат қилиш
Худонинг иродасини фақат Унинг Каломини тушунгач билиб олиш мумкин. Агарда биз қандай ҳаракатлар тўғри ҳисобланишини билмасак, биз ҳеч қачон тўғри ҳаракат қилолмаймиз. Муқаддас ҳаёт китоби саналмиш Парвардигорнинг Каломидан бизлар нималарга муҳтожлигимизни, биздан талаб этилаётган нарсаларнинг ҳамма-ҳаммасини билиб олишимиз мумкин. Бироқ шунга қарамай, баъзида «сувга сакрашимизга» тўғри келади. Нима тўғрию нима нотўғрилиги ҳақидаги билимларимиз эмас, бизнинг хатти-ҳаракатимиз бунга яққол далил бўлиши мумкин. Нима қилиш керагу нима қилмаслик керак — бу масаланинг бир томони, иккинчи томони эса — бу Парвардигорнинг йўлларини яхши кўриш, ундан юришга эҳтирос билан интилиш. Тўғри ҳаёт кечириш ҳақида ўқиш — бу масаланинг бир томони, иккинчи томони эса — тўғри яшаш. Итоаткорлик сизнинг хатти-ҳаракатингизда намоён бўлади; итоаткор бўлишга интилиш эса сизнинг ибодат қилишингизда акс этади.
Раббий, интизомли бўлишимга ёрдам бер
Бу ибодатни мен бутун дунё аёллари айтганларини эшитганман. Нима қилишимиз кераклигини биз яхши биламиз, аммо ҳаётимизда бунинг уддасидан чиқолмаймиз. Бизлар илтижо қилиб, Худодан бизни интизомли бўлишга ўргатишини сўрашимиз лозим, токи биз доимо тўғри иш тутайлик.
Мен аслида интизомли, тартибли аёлман, лекин ҳар доим ҳам шунга риоя қилвермайман. Бир неча йил олдин менинг турмуш тарзим умуман бошқача эди — ўшанда мен руҳий азобда қолиб қийналаётган эдим. Бу руҳий ҳолатни бошидан кечирганлар қандай азоб эканлигини билишади: дуруст фикр юритиш ва ўз ҳаётингни тўғри ташкил этишнинг ҳеч иложи йўқ, чунки қанча уринмагин, ҳаёт мазмунини кўра олмайсан. Атрофингда ҳам бирор-бир яхшиликни сезмайсан, чунки сен ўзингни диққатга сазовор, деб ҳисобламайсан. Сен олдинга қараб юролмайсан ҳам, ҳамма кучинг яна бир кунни амаллаб ўтказишга қаратилган.
Ҳаётимнинг икир-чикирларигача айтиб ибодат қила бошлаганимда, мен Худодан, Сенинг Каломингни кунда ўқиш учун вақт топишимга, ибодат қилишимга ва итоаткор аёл бўлишимга ёрдам бер, деб сўрадим. Яна, мени руҳий азобдан фориғ эт, Ўзингнинг иноятингга, марҳаматингга сазовор бўлишим учун йўлларимдаги турли тўсиқларни олиб ташла, деб Парвардигордан сўрадим. Ибодатларимга Худо тезлик билан жавоб қайтарганига мен ҳайратда қолдим. Мен Парвардигорга итоатли ва интизомли бўлишга ҳаракат қилардим. Унинг ёрдамисиз мен ҳеч нима қилолмас эдим, чунки булар менинг имкониятларим даражасидан анча йироқ эди. Мана бугун ўттиз икки йил Худо билан юрибман, итоаткорликнинг янгидан-янги қирраларини англаяпман. Таним қарияпти, лекин руҳим йилдан — йилга янгиланиб боряпти. Итоаткорликнинг ҳар бир қадамидан озодликни ва янгидан-янги марҳаматни оляпман, яъни олдин мен буларга муяссар бўлолмаган эдим.
Нажот топганимдан кейин, энди ҳеч нимани ўйламай бемалол яшайвераман, деган фикрни хаёлингизга келтирманг. Бу — турмушга чиққач, душ қабул қилмасам ҳам бўлаверади, деган билан баробар. Тўғри, маълум бир вақт ўзингни шундай тутишинг мумкин, лекин бу қалтис иш ва сенинг ҳаётинг бундан зарар кўриши мумкин. Итоаткор бўлишга ўрганиш — узоқ ҳаракат қилишни талаб этади, баъзида бир умрга ҳам чўзилиши мумкин. Итоат этишнинг жуда кўплаб қатламлари мавжуд, уларга эришиш даркор. Сен ҳатто Парвардигор билан қирқ йилдан буён бирга бўлсанг ҳам, бу ҳеч қандай аҳамиятга эга эмас, чунки сен Худога итоат этмаган пайтларингни У сенга ҳамон очиб беришига жуда муҳтожсан. Гўёки бизлар ҳамма нарсани биламиз, Худодан қандай хатоликларга йўл қўйганимизни сўрамаймиз, кўпинча тузоққа илиниб қоламиз. «…Демак, биз эшитганларимиздан қайтмаслик учун буларга жуда кўп диққат қилишимиз керак» (Ибр. 2:1).
Итоаткорликда Худонинг чўққиларини забт этдим, деб ҳеч қачон ўзингиздан мамнун бўлиб, мағрурланиб кетишингиз ярамайди. Чунки У тобора Ўз ўлчов лангарини юқорига кўтариб, бизни янгиданянги руҳий баркамолликка етаклайверади. Ўзимиз ўзимизга: «Биз нақадар интизомсиз ва уқувсиз эканмиз», деб тушкунлик ҳолатида қолмаслигимиз керак. Парвардигорнинг амрларини бажармаслигимизни ҳеч бир сабаб ёки баҳона оқламайди, чунки Унинг хоҳиш-истагини бажариш учун У барча имкониятларни муҳайё қилишни ваъда беради. Биз Ундан албатта ёрдам сўрашимиз керак. Мана қандай сўзларни У биздан кутади: «Раббий, Сенга итоатли ва интизомли бўлишимга, Сенинг хоҳиш-истагингни бажаришимга Ўзинг ёрдам бер. Сен мени қандай қилиб яратган бўлсанг, шундай одам бўлишни жуда хоҳлайман». Муқаддас Руҳни такомиллаштириш, мувозанатга келтириш ва поклаш ҳаракатларисиз масиҳийликда эришган озодлигимиз ўзбошимчаликка, бебошликка айланиб кетиши мумкин.
Раббийнинг истагини аниқ вазиятда бажариш
Асосий буйруқларни бажаришимиздан ташқари, бизлар Парвардигорнинг аниқ амрларини у ёки бу вазиятда Унинг ниятига мувофиқ бажаришимиз лозим. Барчада бу турли шаклларда содир бўлади. Масалан, саккиз йил олдин Худо эрим билан менга Калифорниядан Геннесга кўчиб ўтишни амр қилган. Худонинг бу амрини бажариш учун менда зиғирдай ҳам истак йўқ эди. Мен шу жойда ўзимни жуда яхши ҳис қилардим, иссиқ ўрнимни совутишни ҳеч хоҳламас эдим. Лекин менга Худодан аниқ буйруқ келгани учун, мен ашқол-дашқолларимни йиғиштира бошладим. Кўчиб ўтишимизнинг сабабини бизлар бир неча йилдан кейин билдик. Мен ўшанда Худонинг амрига итоат этиб бажарганимдан жуда хурсанд бўлдим. Агар биз Унга: «Раббий, қандай йўл тутишимизни бизга кўрсат», деб илтижо қилмаганимизда Унинг бу амрини эшитиш қаёқда эди, дейсиз! Энг муҳими — Худо сиздан нималарни кутаётганлигини ўзингизга очиб беришини сўраш. Агар сўрамасангиз, сиз билолмайсиз. Бу жуда оддий. Масалан, Худо сизга ишингизни алмаштиришингизни таклиф қилиши мумкин, бирор фаолият билан шуғулланишингизни тўхтатишни, маълум бир жамоатнинг аъзоси бўлишингизни ёки одат бўлиб қолган ҳаёт тарзингизни ўзгартиришни маслаҳат беради. Парвардигор сизга нимани амр этган бўлса, шуни билингки, У сизга барча марҳаматларини ёғдирмоқчи бўлади. Гарчи итоат қилиб юришни ўрганмас эканмиз, Парвардигорнинг даъватини эшитмаслигимиз мумкин. Унинг Каломида шундай дейилган: «Қонундан юз ўгирганнинг ибодати ҳам жирканчлидир» (Ҳикмат. 28:9).
Истакка қарши иш кўриш
Баъзида ўзимиз истамаган ва хоҳламаган ишларни бажаришимизга тўғри келади. Ҳатто ажойиб бажарилган ишларнинг ҳам ўзига яраша салбий томонлари бўлади. Муваффақиятга эришишнинг ажралмас талаби — бу ўз хоҳиш-истагимизга қарши иш кўришдир. Ўз хоҳишимизга кўра эмас, зарурат юзасидан иш кўриш жараёнида биз ўзгариб борамиз, бу эса ўз навбатида бизни тартиб-интизомга ўргатади, Худо ишона оладиган масъул шахсларни тарбиялайди. Кўпинча биз шароит юзасидан эмас, ўз хоҳишимиз билан иш кўрганлигимиз қимматга тушади, чунки бизлар қилиш лозим бўлган ишни эмас, истаганимизни бажарамиз. Бизларга ваъда берилган марҳаматларга эга бўлишимиз — истакларимиздан воз кечишни била олишимизга боғлиқ.
Агарда сиз билган ишингизни тўғри бажаришга қийналсангиз, Муқаддас Руҳдан ёрдам сўрашингиз лозим. Сўзсиз, биринчи қадамни айнан сиз қўйишингиз керак, гарчи бу қадам қанчалик ғалати, мужмал, ноқулай ва ёқимсиз бўлишидан қатъий назар. «Ичингизга Ўз руҳимни соламан, шунда сизлар қонунларимга риоя қиладиган, амрларимни битта қолдирмай бажарадиган бўласизлар» (Ҳизқ. 36:27).
Худога итоаткор бўлишнинг асосий ўн сабаби
Худо йўлидан итоат қилиб юришнинг сабаблари жуда ҳам кўп. Уларнинг ичида энг муҳим бир сабаб борки, бу сабаб — У қилган амрдир. Бошқа ҳеч қандай сабаб бўлмаганда ҳам, шу биргина сабабнинг ўзи етарли. Лекин итоаткорликни намойиш этишнинг кўпгина муҳим асослари мавжуд, уларни биз эсимиздан чиқармаслигимиз керак. Бу асослар ичидан ўта муҳим деб, мен ўнтасини ажратдим.
1. Биз ибодатларимизга жавоб оляпмиз. «Дилимда терслик бўлсайди гар, Раббим мени тингламас эди. Холбуки Худо менга қулоқ солди, дуою ибодатларим ижобат бўлди» (Забур 65:18-19).
2. Биз Худо билан яқин мулоқотда бўлганимиздан роҳатланамиз. «Ким мени севса, Менинг сўзимга амал қилади. Отам ҳам уни севади. Биз унинг ҳузурига келиб, Ўзимизга маскан яратамиз» (Юҳ. 14:23).
3. У тўғри одам учун нажот сақлайди. «У тўғри одам учун нажот сақлайди, тўғри юрадиганга Ўзи қалқон бўлади» (Ҳикмат. 2:7).
4. Бизлар Худонинг дўстлари бўлиб қоляпмиз «Агар сизлар буюрганларимни бажо келтирсангизлар, Менинг дўстларим бўласизлар» (Юҳ. 15:14).
5. Бизлар осойишталикка эга бўламиз. «Менинг кўрсатмаларимни бажаринглар, Менинг қонунларимни бажаринглар… шунда юртда тинч-омон яшайсизлар» (Лев. 25:18).
6. Бизлар камол топамиз. «Кимки Маси нинг каломига риоя қилса, у кишида Худонинг севгиси ақиқатан камолга етган бўлади. Биз Худо билан бир тан эканимизни ана шундан билиб оламиз» (1 Юҳ. 2:5).
7. Бизлар марҳамат оламиз. «Мана бугун мен сизларга мар амат ёки лаънатни танланг, деяпман. Худойингиз — Эгамизнинг мен бугун сизларга айтаётган амрларини бажарсангиз, дуо қиламан» (Қонун. 11:26-27).
8. Худонинг Қонунига риоя қилган бахтлидир! «Ва ий бўлмаса эл-юрт йўлдан озади, Худонинг Қонунига риоя қилган бахтлидир!» (Ҳикмат. 29:18).
9. Бизлар тинчликка эга бўламиз. «Айбсизга эътибор бер, кузат софдилни, Бордир истиқболи тинчликпарварнинг» (Забур 36-37).
10. Бизлар улуғ неъматга — узоқ умр кўришга эга бўламиз. «Ўғлим, сўзларимни унутма, амрларимни юрагингда сақла» Ҳикмат. 3:1-2).
Тақдиримиз йўлида
Худонинг нияти мавжуд. Сиз ўз ҳаётингизда бирор жиддий нарсани содир этишингизни Парвардигор хоҳлайди. Шунинг учун сизни тақдирингиз билан учраштиришга тайёрлашни У айнан ҳозирдан бошлайди. Худонинг ваъда қилганига эришиш учун, Сиз Унга итоаткор бўлишингиз, У сизнинг йўлингизни яхши билишига, У ҳеч қачон сизга зиён етказадиган бирор мш қилмаслигига ишонишингиз керак.
Худо томонидан белгилаб қўйилган қонун-қоидалар бизларни камситиш учун эмас, аксинча, бизнинг манфаатларимизни кўзлаб берилган. Агар биз уларни бажарсак, ҳаётимиз муваффақият билан шаклланади. Агарда бу қонун-қоидаларга риоя қилмасак, унда ҳаётимизда бош-кети йўқ тартибсизликлар ҳукм суради. Итоаткорлик ва Худонинг севгиси ўртасида бевосита боғлиқлик мавжуд. Худо бизни севгани билан, агар Унинг истагини бажармасак, Унинг севгисини биз ҳис қила олмаймиз.
Бизнинг итоаткорлигимиз билан ибодатларимизга олинадиган жавоб ўртасида ҳам бевосита алоқа мавжуд (Қаранг: 1 Юҳ. 3:22). Агарда сизнинг ибодатларингиз жавобсиз қолаётганидан изтироб чексангиз, бу ҳолатнинг сабаби сизнинг итоатсизлигингиз остида яширинган ёки яширинмаганини Худодан сўранг. Парвардигорга шундай савол билан мурожаат этинг: «Эй Парвардигор, мен Сенга нимада ва қаерда итоатсизлик қилганимни менга кўрсат!» Худога ўзингизнинг хоҳиш-истагингиз тўғрисида гапирманг, аксинча, Ундан, Сен мендан нима хоҳлаяпсвн, менга очиб бер, деб сўранг.
Худо сизни тайёрлаётган вақт қачон келишини сиз била олмайсиз. Тўғрироғи, буни билиш учун сиз бир қатор кетма-кет босқичлардан ўтишингиз керак. Сиз ёлғиз, эндигина мартабага эришаётган ишбилармон аёлмисиз, ёки ҳали болалари вояга етмаган, ўн ёшга ҳам кирмаган кўп болали уй бекасимисиз — барибир, аҳамияти йўқ; сиз 19 ёшдамисиз ёки 90 ёшдамисиз — барибир, фарқи йўқ. Ҳар куни Худо сизни улкан вазифангизни бажаришингизга тайёрлаб боради. У сидқидилдан сизнинг юрагингизни поклашга Унга имконият беришингизни, имонингизни мустаҳкамлашни, руҳий баркамоллигингиз ўсиб боришини хоҳлайди. Лекин сиз қонун бўйича иш кўрмоғингиз лозим. «Шунингдек, мусобақага қатнашган киши, агар қоидага риоя қилиб ўзиб кетмаса, ғалаба тожини киймайди» (2 Тим. 2:5). Агарда сиз бошиданоқ тўғри йўл тутмасангиз, унда сиз асло муваффақиятга эриша олмайсиз.
Ибодат
Эй, Раббий, Сенинг қонунларингни яхши кўрганлар тинч ва осойишта бўлади, ҳеч нарса уларнинг йўлларида тўсиқ бўлолмайди, деб айтилган Сенинг Каломингда. Мен Сенинг қонунларингни яхши кўраман, чунки бу қонунлар менинг манфаатларимни кўзлаб берилганини мен биламан. Бу қонуннинг ҳар бир қисмида итоаткорлик билан яшашни менга ўргат, зеро мен ўз ҳаёт йўлимда қоқиниб кетмаслигим ва йиқилмаслигим лозим. Сенга итоаткор бўлишим учун менга ёрдам бер, чунки мен осойишталикда яшашим, Сенинг йўлингда ишонч билан кетаётганлигимга амин бўлишим даркор.
Эй Раббий, менинг қалбим ҳамма нарсада Сенга итоат қилишга ташна. Мен сенга қаерда ва нимада итоатсизлик қилганимни ўзимга кўрсат. Агарда мен билмаган итоаткорлик қадамларини қўйишим керак бўлса, Сен менинг кўзларимни оч, токи мен ҳақиқатни англашим керак, бу қадамларни қўйишимга ёрдам бер. Мен сенинг ёрдамингсиз тўғри йўл тутишимни эплай олмаслигимни аниқ биламан. Шунинг учун Сендан ўтиниб сўрайман: Ўзингнинг амрларингга итоат қилиб яшашни ўргат. «Мен сени чин кўнгилдан қидиряпман, амрларингдан бош тортишимга йўл қўйма!» (Забур 118-10).
Эй Раббий, Сенинг каломингда шундай дейилган: «Агар гуноҳимиз йўқ десак, ўз-ўзимизни алдаган бўламиз ва кўнглимизда ҳақиқат бўлмайди» (1 Юҳ. 1:8). Мени алданишимга ва Сенинг истагингни англамай ўтиб кетишимга йўл қўйма. Мен қилишим керак бўлган нарсани қилмаганимни ва қилиш керак бўлмаган нарсани қилаётганимни менга кўрсат. Шахсан менга тегишли бўлган Сенинг амрларингни эшитишимга ёрдам бер. Мен билан Ўз Каломинг орқали сўзлаш, токи мен нима тўғрию нима нотўғри эканлигини фарқлашни ўрганай. Мен Муқаддас Руҳни асл ранжитмоқчи эмасман. Доимо Сенинг йўлларингдан юришни ўрганишимга ёрдам бер, чунки мен Сенинг ҳузурингда тўлақонли ҳаёт кечиришни ва Сен ваъда қилган марҳаматингга эришишни истайман.
МУҚАДДАС КИТОБДАН
сизнинг ибодатларингизни таъсирчан қиладиган оятлар
Ундан нимаики сўрасак, У беради. Чунки биз Унинг амрларини бажо келтириб, Унга мақбул бўлган ишларни қилаётирмиз.
1 Юҳ. 3:22
Эй, Парвардигор Эгам, қуёш, қалқонсан, Сен бизга меҳрибонлик, шон-шуҳрат ато этарсан. Эй Эгам, тўғри ҳаёт кечирадиганлардан Неъматингни дариғ тутмайсан.
Забур 83:12
Ким Худонинг амрларини бажо келтирса, у Худо билан бир тан, Худо ҳам у билан бир тан бўлади. Худо вужудимизда яшаётганини шундан биламизки, У бизга Ўз Руҳини берди.
1 Юҳ. 3:24
Худо каломини тинглаб уни бажо келтирганлар бахтлидир!
Лука 11:28
Ким Менинг амрларимни билса-ю, уларга амал қилса, у Мени севади. Ким Мени севса, Отам ҳам уни севади. Мен ҳам уни севаман ва Ўзимни унга кўрсатаман.
Юҳ. 14:21
Книга на узбекском языке: Сила молящейся женщины (Сторми Омартиан)
