Урсула Марк. Подшоҳнинг сири - (16-боб) Китоб Ўзбек тилида
Podshohning siri (Urusla Mark) O‘zbek tilida Audiokitob
Подшоҳнинг ўғли, Томга қўйилган янги талаблар
МУНДАРИЖА
1 Боб. Ўқ билан енгилган
2 Боб. Қизалок
3 Боб. Парда
4 Боб. У ёғига беш киши бўлиб
5 Боб. Ниҳоят уйдамиз
6 Боб. Кураш
7 Боб. Кутилмаган ҳолат
8 Боб. Женни
9 Боб. Сенинг қароринг
10 Боб. Ўсимлик
11 Боб. Озодлик
12 Боб. Янги топшириқ.
13 Боб. Унинг оркестри
14 Боб. Шефферларникида
15 Боб. Мўъжизавий денгиз
16 Боб. Кема қурувчиси
17 Боб. Кутилмаган совғалар
18 Боб. Денгизда
19 Боб. Олов
20 Боб. Манзилга етиб келиш
21 Боб. Болталар
22 Боб. Зулмат қаърида
23 Боб. Тош девор ортидан
24 Боб. Янги вақт
16 БОБ
Қайиқлар қурувчиси
Бир неча кундан сўнг қайиқлар қурувчисининг ҳам қизиқиши уйғонди. У янги келганлар билан наф тегадиган шартнома тузиш мумкин деб ўйлар эди. Савдогар анчадан бери катта буюртмага эга бўлмаган эди, шу боис унинг бирорта ҳам ишчилари йўқ эди. Агар ўша иккитаси, унинг фикрича, пулга эга бўлса, бу ажойиб имконият! Уларнинг олдиларига боришдан аввал, ягона бор бўлган қийинчилик, бу унинг энг бошида уларга дўстона муносабатда бўлмай, эшикка кўрсатгани эди. Бу ишни тўғирлаш учун эса, унга жасорат етмаётган эди. Шу сабабдан бу одам, ҳар доим унинг уйида бор бўлган ва бу вазиятда ёрдам берадиган нарсага мурожаат қилди. У бир қадақ май ичиб олди. Ва шунда у енгил тортди.
Якшанба куннинг кечки пайти эди. Икки ёш келгиндилар, қари Риа билан кулбанинг ёнида ўтиришган эдилар. Ҳм, улар ҳақиқатдан ҳам жуда маданиятли кўринишади, шунингдек, кулбанинг ва Рианинг кўриниши ҳам яхши эди. Уларнинг олдиларида тиз чўкиб бир нечта қишлоқ болалари ҳам ўтиришар эдилар, улар катта қизиқиш билан йигит ўқиб бераётган нарсани эшитиб ўтирардилар. Улар, оғир нафас олиб, уларнинг ёнларига қайиқларнинг қурувчиси яқинлашаётганини эшитиб қолганларидан сўнг, улар қўрқувдан йўқ бўлиб қолишди, худди уларни шамол олиб кетгандек.
Унинг ўзи учун бу ҳеч қандай аҳамиятга эга эмас эди, у ундан ҳамма қўрқишига ўрганиб қолган. Охир оқибат у қишлоқнинг хўжайини эди! Қўлларини чўнтакларида тутиб, у бу ерда оёқларини кенг қўйиб, кулиб турар эди. Том уни жирканч деб топди, лекин шунга қарамай у билан дўстона саломлашди, чунки билар эди, унинг хўжайини шу одамнинг ҳаётидан ҳам бир ажойиб нарса қилиши мумкин. Шунингдек, у уйга шошиб, у ердан унга тўнкалардан бирини олиб келди, у ўриндиқнинг ўрнини босар эди. Афсуски, улар ҳали яхшироқ ўриндиқларни ясашга улгуришмагани учун, узр сўради.
Риа жасорат билан ўтиришда давом этди. Унинг бошқа йўқотадиган ва қўрқадиган нарсаси йўқ эди. У эътибор билан қари тулки унинг меҳмонларини алдашни хоҳламасмикин деб назорат қилмоқчи эди. Лекин бу ортиқча эди, чунки йигитлар у билан беш кишили қайиқни қандай қилиб ясаш мумкинлиги ҳақида суҳбатлашаётган эдилар. Улар икки киши бўлсада, айнан шу ўлчовдаги қайиқни қуриш ҳақида қатъий турар эдилар, чунки уларнинг топшириқлари шундай эди. Бу янги турдаги қайиқ бўлиши керак эди – шамол уни олиб кетадиган елканли кема. Албатта бундай қайиқ тезроқ ҳаракат қилади, унда денгизнинг узоқ жойларигача етиб бориш мумкин бўлар эди. Том қари уста-қайиқчига ўзининг бир нечта чизмаларини кўрсатди. Улар унга ёқди. Кўринишидан бу ёш йигит бу борада ниманидир тушунар эди.
Бу қайиқчининг фикрича ҳақиқатдан ҳам жунбишга келтирадиган нарса эди. Бу сувда ҳаракатланишнинг янги усули эди. Ниҳоят, унинг зерикарли, ёлғизликка тўлган ҳаётида, нотабиий нарса бошланди! У бу ишда ўзининг фойдасини кўтариш учун катта имкониятни кўрди. Шунинг учун савдогар, зудлик билан, кейин ҳеч қачон афсус қилмайдиган қарорни қабул қилди – у улар билан бирга ўзи учун ҳам елканли қайиқ қуришни хоҳлади, фақат каттароқ шаклда, тахминан ўн кишилик. Бу одам уни қимматга сотишни режалаштирган эди, чунки қирғоқ бўйида кўп бой одамлар яшайди. Ва савдогар бундан манфаатдор эди.
Ҳар ҳолда бундай йигитлардан у бирон янги нарсани ўрганиб олса бўлар эди. Икки йигит уч кун у учун ишлаб, қолган кунлари эса унинг устахонасида ўзлари учун қайиқ ясашар эди. Шу билан бирга у уларга маслаҳат ва иш билан ёрдам берар эди, ахир у бутун ҳаёти давомида қайиқлар ясаган эдида.
Узоқ давом этмаган фикрлашдан сўнг икки йигит бундай шартларга рози бўлишди.
Бир оз ҳийлали кулиб, қайиқчи давом этди:
- Аммо тахта учун сизлар албатта тўлашингиз керак.
Унинг омборида ҳали тахталарнинг катта қисми бор эди. Шундан сўнг у бир нотабиий нарсани ҳис қилди: бу ёш келгиндилар тахта учун олдиндан тўлаб қўйишмоқчи эдилар. Жойида! Бир тилла танга билан. Бу жуда ҳам хатарли эди, бу ерда ҳеч ким бундай қилмаган бўлар эди! Бу ерда фақат бутун мол қўлингда бўлганидагина тўлашар эди. Фақат шундай қилиб, бошқаси сени алдаб кетмаслигига амин бўлиш мумкин эди. Бу одамлар эса, аниқ унга ишонишар эдилар. Бундай ҳолат унинг ҳаётида ҳали учрамаган! У бунга қандай жавоб қайтариш кераклигини умуман билмас эди.
Шунда савдогар бир оз ўзига келгач, яна ҳаммасини ҳисоблашга киришди. Иккита елкан унга қимматлик қилади. Бу ерда мустаҳкам, лекин юпқа мато керак бўлади. Шуни ўйлаб, у Карлнинг кўйлагининг қўл қисмидан ушлаб олди. Бундай мустаҳкам, лекин юпқа ишланган мато бу ерда учратмаган эди. Бу ерда ишлаб чиқарилган ягона мато, жундан бўлиб, шунга ўхшаш нарсага тўғри келмас эди. Шу сабабдан у каттароқ қишлоқларда шунга ўхшаш нарсани ишлаб чиқарса бўладими, йўқми билишни хоҳлар эди. Буни билишнинг ўзи ҳам катта пул туриши мумкин.
Елканлар учун керак бўладиган матони сотиб олиш учун керакли пулни тахминан санаб кўриб, савдогар улардан яна бир тилла тангани сўради. Агар улар яна бир тилла танга беришса, унда у тўлиқ қониққан бўлар эди, чунки бу ишдан кўрилган фойда унинг қолган умрига етарли бўлар эди. У янги ҳамкорларига кутиб қаради. Аммо бирданига иккаласи яна ким биландир гаплашишни бошлашди. Қайиқчи атрофни кўздан кечирди, лекин у ерда Риадан бошқа ҳеч ким йўқ эди. Сўнг улар бир оз вақтга жим бўлиб қолишди, кўзлари юмилган ҳолда ўтиришди.
“Шартнома тузишнинг қизиқ тури” - деб ўйлади қайиқчи. Шу билан бирга у ўзини ноқулай ҳис қилди ва уларда шу тарзда рад жавоби берилса керак деб, кетмоқчи эди. Аммо тилла тангаларга эга бўлган деди:
- Биз елкан ҳақида ташвиш қилишимиз керак эмас, шунчаки қайиқни қуришимиз керак, қолгани ҳақида у ғамхўрлик қилади!
Оқ сочли хурсанд бўлиб бошини силкитди.
- Мен ҳам уни эшитдим, у буни ўзи ҳам ҳозирча етарли бўлади деди.
Ким? Улар ким билан суҳбатлашдилар? Нимага улар иккаласи бундай порлаб туришар эдилар? Ахир қайиқчининг ўзи ҳеч кимни эшитмади ку. Бу қандай уйдирма эди?! Ва умуман: қандай қилиб, иш билан боғлиқ бўлган музокараларда, шундай ечимсиз муаммо турганида қандай қилиб хурсанд бўлиш мумкин! Бундай ҳулқ жуда шубҳали эди. Улар шу тарзда у билан ҳазиллашмоқчи эмасмидилар?
Катта ишончсизлик билан у яна бир марта тилла тангани қўлига олиб, уни тишлаб кўриб, текширди. У қаттиқ эди, демак ҳақиқий. Ҳеч бўлмаганида бу ҳазил эмас ўйлади қари уста.
Том қайиқчининг иккиланиб қолганини сезиб қолиб, унга буни тушунтиришга ҳаракат қилди:
- Бизнинг хўжайинимиз, биз қайиқни қурилишини бошлашимиз керак деб айтди, елканлар ҳақида унинг ўзи ғамхўрлик қилади.
- Сизнинг хўжайинингиз?! Мен бу ерда ҳеч қандай хўжайинни кўрмаяпман, - ҳайрон қолди қайиқчи.
- Лекин шунга қарамай у биз билан.
- Бу худди шамол билан бўлгандек. Уни ҳам кўриб бўлмайди, шундай эмасми? - катта аминлик билан тушунтирди иккинчи йигит.
Шу билан бирга қайиқ қурувчиси унинг жиддийлигига ҳайрон қолди. Йўқ у ақлдан озганга ўхшамас эди, нима деяётганини билар эди.
“Эҳтимол бу иккаласи шамолни тушунса керак, бўлмаса елканли қайиқни қуришни бошламасдилар” - деб ўйлади у. Агар, катта кучга эга бўлган ўша Кўринмас, ҳар куни худди соҳилдаги шамол каби, улар билан бирга бўлса, унда бу кимнидир қўрқитиши мумкин. У тез рози бўлмадимикин? Аммо ўша Кўринмас ҳам унинг ёрдамида манфаатли, шунинг учун у унга зарар етказмаса керак. Бу катта хавфга ўхшамайди. Ҳар ҳолда бу умуман ҳеч нарсадан кўра яхшироқ эди”.
Унинг боши деярли айланиб кетаётган эди. У анчадан бери бундай кўп фикрлаб, гапирмаган эди. Аммо бу ерда у озод бўлиши керак бўлган яна бир нима бор эди. Жуда уялган катта бола, пешонасидаги терни артиб, Риага мурожаат қилди:
Гап шундаки, айнан бугун унинг қўлига марҳум аёлининг сумкаси тушиб қолди. Ва уни ташлаб юборишдан аввал, унинг ичига қараб, ундан ўша йўқолган кумуш тангаларни топди. У эса шунча вақтдан бери уларни Стефан ўғирлаган деб юрар эди...
Ниҳоят, у илгари ҳеч қачон гапирмаган гапни айтди:
- Мен Стефан билан шундай қилганимдан афсусдаман.
Риа аввалига бир оғиз ҳам сўз айтолмай, тиззаларига қўйиб ўтирган қўлларига қараб турарди. Кўз ёшлар унда йўқ эди, фақат товушсиз йиғи унинг елкаларини қимирлашига сабаб бўлди. Қанча ғам бўлмаслиги ҳам мумкин эди, қанча ғам ва нафратланишлар! Ва ёлғизлик!
Аммо ҳаммани ҳайрон қолдириб, у ўзини тутиб олиб деди:
- Яхши. Мен бу ҳақида афсус қилишим керак эмас, чунки ҳамма рўй берган нарсалар менинг ўғлим учун яхшиликка айланди! Стефан ҳозир, бу ерда ҳеч қачон эгаллай ололмайдиган жойга эга.
Энди иккала дўст учун янги ҳаёт бошланди. Қирғоқ бўйлаб югуриш дам олиш кунига қолдирилди. Ахир улар қўл уришган иш жуда кўп меҳнатни талаб қилар ва улар бунга бутун кучларини сарфлашларига тўғри келарди. Албатта ишнинг баъзи бир йўл-йўриғини улар Стефандан ўрганиб олишган эди, лекин уларда бор бўлган куч ва билим етарли эмас эди ва уларга янада кўпроқ куч ва билим керак эди, шунинг учун улар ҳар куни эрталаб буни ўзларининг подшоҳларидан сўрашар эдилар. Улар нафақат қайиқни қуриш борасида ҳаммасини тўғри қилишлари учун, балки уларнинг атрофидаги одамларга улар ҳақида биронта ёмон нарса ўйламасликлари учун сабаб бермай яшашлари учун ҳам Ўз Руҳи орқали йўл-йўриқ беришини сўрашар эдилар. Шу билан бирга улар усталари ароқхўрликдан ва пулпарастликдан озод бўлиши ва подшоҳнинг томонига ўтиши учун сўрашар эдилар. Қайиқлар қурувчиси ёқтирмагани учун, улар қўшиқ куйлаша олмас эдилар. У жиддий ва жуда шубҳаланувчи тадбиркор бўлиб, улар унга ишлаётган кунларида уларга тинчлик бермас эди.
Ўзларининг кунларида, йигитлар ўзларига тушликка қисқа танаффусни афзал кўрар эдилар, шунга қарамай уларнинг кичкина қайиқларининг устида қилинаётган иш нотабиий равишда яхши кетар эди. Дам олиш кунларида дўстлар денгизда чўмилиб, кейин офтобда тобланиб, иссиқ қумда ётишар эдилар. Улар бунга уларнинг хўжайинларининг совғасидек қарашар эдилар, у уларни шу вақтда эркалатар эди. Шундан сўнг, иккала йигитда унга нисбатан янги интилиш ва ишлаш учун хоҳиш пайдо бўлди. У билан бирга устахонада ҳаммаси яхши кечар эди. У уларга илҳом ва яхши ғоялар берар эди. Ҳар доим муаммо чиққанида улар ундан маслаҳат сўрар эдилар. Вақт ўтиши билан улар, подшоҳнинг ўғли қайиқ қуриш борасида бутунлай ҳамма нарсани тушунишини пайқадилар!
Уларга ундан керак бўлган энг биринчи нарса – бу, ўзига энг яхши тахталарни қолдириб, улар унга нисбатан бирон бир нарсани бошқача қилишни холашганларида устиларидан кулган қайиқ қурувчи устасига нисбатан кўпроқ сабр ва севги эди. Бу одам ўзига ишонмайдиган ва тушкунликка тушган пайтлар энг ёмон пайтлар эди, бу эса кўп маротаба қайтариларди. Шунда у шаробни иш пайтида ҳам ичишни бошлар эди. Бундай кунларда савдогар, жуда жирканч бўлиб, иккала дўстни кичкина хато учун ҳам қўпол сўзлар билан уришар эди.
Бир куни кечқурун, кун давомида у яна уларни ноҳақ ҳақоратлаганида, Том ўзининг подшоҳ билан кечки суҳбатида илтимос қилди:
- Ота, мен учун бу етарли! Ниҳоят, бу қайиқчининг устидан ўз ҳокимиятингни кўрсатиб, уни яшхи томонга ўзгартиргин! Сен у нима учун шундайлигини биласан. Сен уни айнан нима қийнаётганини биласан. Ахир сенинг ўғлинг шармандалик дарахтига у учун ҳам осилган эди!
Карл Томнинг жасорат билан айтилган сўзларига ҳайрон қолди, лекин шу пайт подшоҳнинг китобидан, подшоҳнинг ўғлининг бир жумласи унинг эсига тушди ва у уни баланд овозда айтди:
“Агар буғдой уруғи ерга тушиб ўлмаса, ёлғиз қолади; агар ўлса, кўп хосил келтиради”.
Бу сўзлар Томнинг қалбининг тубигача тушди, ахир уларда, подшоҳнинг ўғли шармандалик дарахтида азоб кечиб, унга ёмонлик қилганларга ўзининг ҳаётини совға қилгани ҳақида айтилган эдида. Ва бу ўзини ўзи рад қилиш, бу азоб, унинг ортидан келаётганларга битмас хосил келтирди. Шундан келиб чиқиб, ғалабага йўл ўз қизиқишларинг учун ўлиш орқали ётади десак бўлади. Шунда Том, унинг ўзи қароқчиларнинг олдида дарахтга боғлаб қўйилгани эсига тушди. У подшоҳнинг ўғли билан чуқур боғлиқ бўлгани учун бунга чидаши керак эди. Ва бу нарса шунга чидашга арзир эди, чунки қароқчиларнинг бутун тўдаси подшоҳнинг ўғлининг шоҳлигига келди!
Йигитлар бу ерга келганларидан бери, улар ҳар куни эрталаб ва кечқурун, ибодатда шу қишлоқнинг бутун аҳолисини шохга олиб келиб, уларнинг устиларидан унинг ҳокимияти ва исмини эълон қилишар эдилар. Ахир у бу ерда ниҳоят ўзининг ҳокимиятини катта кучини кўрсатишига вақт келмадимикин? Ҳа, одамларнинг турмуш тарзи озгина ўзгарди. Ҳар куни эрталаб, подшоҳнинг таълимотини эшитиш учун, қумли тепаликка кўпроқ одам келар эди. Лекин энди қишлоқнинг муҳим шахсининг ҳаётида, ниҳоят нимадир содир бўлиши керак-ку.
Узоқ вақт давомида у ухлай олмас эди. Том деярли бутун тун давомида ўзининг устаси учун ибодатда жанг қилиб, подшоҳдан унга алоҳида таъсир қилишини сўрар эди. Ва бу у учун жиддий эканини исботаш учун у нонушта ҳам қилмади.
Кейинги куни қайиқчи ишга маст ҳолатда чиқди. Бу оғзидан келаётган ҳиддан ҳам, унинг бутун ҳулқи ва жанжалларидан ҳам сезилар эди. Унинг қўллари титраб, ақли жойида эмас эди. Бундай аҳволда у ишлай олмас эди, шунинг учун Том, ундан, у бугун дам олишни хоҳламайдими деб сўради. Лекин бу уста учун чегарадан чиқиш бўлиб кўринди. Қаттиқ ғазабда уста болтани қўлига олиб, ишлай олишини исботламоқчи эди. Аммо биринчи уринишдаёқ у қимирлаб тебраниб кетиб, йиқилаётганида ўтиннинг ўрнига Томнинг тавонига тегиб кетди.
Қаттиқ оғриқдан Том бақириб юборди. У ўзини ёмон ҳис қилишни бошлади. Жароҳат чуқур эди ва кўп қон кетаётган эди. Карл ёрдамга шошди ва қўрқиб кетди – тери ва гўштдан ташқари суяклар ҳам жароҳатланганининг эҳтимоли бор эди. Том бошқа ҳеч қачон яхши юра олмас эди, агар… Ҳа, агар уларнинг хўжайини уларнинг ёнларида бўлмаганида.
- Подшоҳнинг ўғли Сен шу ишда ҳам ғолибсан! Мен шу жароҳатга сенинг кучинг ва ҳокимиятингни чақираман, токи у, сенинг дўстинг Том учун ёмон оқибатга эга бўлмасин – деб бирданига бақирди у.
Карл жароҳатни боғлади, ва жуда эҳтиёт бўлиб Томнинг оёғини тахтачага боғлаб қўйди. Шу вақт давомида у баланд овозда Подшоҳ билан суҳбатлашди. Бундан сўнг у ўз қўлини Томнинг оёғига қўйиб, подшоҳнинг ўғли Томни ва айниқса унинг оёғини шифоловчи руҳи билан сингишини сўради, у уни яна жойига тиклашини ва илгари қандай бўлган бўлса шундай қилишини сўради. Кейин йигит бунинг ҳаммаси подшоҳнинг шуҳрати учун хизмат қилиши керак бўлгани учун миннатдорчилик билдирди. Айнан қандай қилиб, у буни ҳали билмас эди. Карл бундай тарзда ҳали ҳеч қачон подшоҳнинг ўғли билан гаплашмаган эди, лекин бу унинг миясига шунчаки келди.
Карл кўзларини кўтарганида, у, бутунлай титраётгани учун бир ускунани тутиб туришга тўғри келган устани кўрди. Кўринишдан у қилган ишидан пушаймон эди, чунки у қандайдир ёрдамга муҳтождек ва индамай қўлларини Томга қараб чўзаётган эди. Шунингдек, жароҳатланган ҳам унинг ишорасини тушунди.
- Иоганн, - деб гапирди у унга. Йигит ҳали ҳеч қачон уни ўз исми билан чақирмаган эди, аммо бугун бу рўй берди. – Иоганн, мен сендан ғазабланмаяпман. Бугун сенинг кунинг! Ўзинг учун кураш! Сен бошқа бу заҳарли нарса сенинг устингдан ҳукмронлик қилишига рухсат бермаслигинг керак. Бизнинг подшоҳимиз унинг ҳокимиятидан кучлироқ, ва агар сен унинг ўзгартирадиган кучига ишонсанг, сен бошқа бу қишлоқнинг жаҳилдор одами бўлмайсан. Бизнинг хўжайинимизда сен учун яхшироқ режа бор!
Карл турди ва унинг олдига яқинлашиб, ярашиш ниятида қўлини унинг елкасига қўйди. Шунда қари уста унинг бағрига йиқилиб йиғлаб юборди. У боладек йиғлади. Том буни кўрганида бахтли бўлиб кўзларини юмиб олди. Ўзининг юрагида йигит қўшиқни эшитди:
Муҳтожлигу, ғамда
Сен билан бўламан
Таянгин сен менга
Ва тинчлик топасан
“Мен бугун сенга жуда яқинман” - деётган эди унга бу қўшиқ билан подшоҳнинг ўғли. Қандай ажойиб! Ҳаттоки, оғриқда ҳам у уни ёлғиз қолдирмади! Шунда подшоҳнинг ўғли билан бирга уни енгиб ўтиш осонроқ.
Кейинги бир неча соат давомида, Карл Иоганндан билиб олган нарсалари уни чуқур ларзага келтирди. Қайиқларнинг қурувчисининг отаси ҳам тез-тез шароб ичиб, ўз болаларини ва хизматкорларини кўрқитар эди. Онаси, кўп аёлларга ўхшаб, туғруқ пайтида вафот этди. У уни ҳеч қачон билмаган эди. Акалари ва опалари улғайишганларидан сўнг иложи борича узоқроқ кўчиб кетишди – улар оталари ва ватанлари билан ҳеч қандай боғлиқликга эга бўлишни хоҳлашмас эдилар. Унинг хотини унга фақат пуллари учун турмушга чиққан эди, лекин унинг ҳаёти изига тушмади. У ҳаттоки, унга битта бола ҳам туғиб бермади. Бир куни у жуда ҳам кўп ичиб, вайсақи бўлиб қолганида, унинг хотини нарсаларини йиғиштириб, ундан кетмоқчи бўлди. Лекин у бунга қаршилик қилиш учун уни хонага қамаб қўйди. Кейинги куни унинг жасадини денгиздан топиб олишди, эҳтимол у тунда ўзини деразадан ташлагандир. Шу кундан сўнг қишлоқнинг аҳолисидан ҳеч ким у билан гаплашмай қўйди.
- Қандай даҳшатли ҳаёт! Подшоҳнинг ўғли сен шу ердасан. Сен ўзинг ундан янги бир нарса қила оласан. Илтимос, шуни қилгин! - жуда содда қилиб деди Карл.
Айни пайтда у яна нима дейишни билмас эди. Лекин шуни ўзи етарли эди, чунки қайиқчи, Томга етказган жароҳатидан сўнг, подшоҳнинг ўғли ҳақида кўпроқ нарсани билишни хоҳлади. Шунда Карл унга, у унинг шахсий ҳаётида қандай ёрдам бергани ҳақида айтиб бера олди, ва у агар уни шу ҳақида сўраса, ҳаммасини ўзгартириши мумкинлиги ҳақида ҳам. У унга, подшоҳнинг ўғли уни, қайиқларнинг қурувчисини севишини айтди, ва уни ўзининг меҳрибон отасининг, бутун дунёнинг подшоҳининг олдига олиб бориш нияти борлигини айтди.
Бу кунда қайиқлар билан ҳеч нарса қилинмади, - чунки энди уларнинг қурувчиси муҳимроқ эди, унинг устидан эса, унинг хўжайини жуда қаттиқ ишлади. Ҳа, бугун у Карл ва Томнинг узоқ вақт давомида қилинган ибодатларига жавоб берди, шундай нотабиий равишда бўлса ҳам!
Книга на Узбекском языке: - Тайна царя (Марк Урсула)
В последней книге трилогии – «Тайна царя» – Урсула Марк заканчивает разговор о жизни Тома, бывшего мальчика-разбойника, усыновленного царем. Детей и подростков ждут двадцать четыре истории о его новых приключениях.
