R.B.Mitchell Tashlandiq bola - (19 bob) Kitob O'zbek tilida
Ташландиқ бола (Р. Б. Митчелл) Ўзбек тилида Аудиокитоб
Мундарижа
Бу тарих ростми
01. Ташландиқ
02. Кичик ёшли ўғил болалар
03. Қуюн
04. Бошқа
05. Ўғирланган
06. Шифокорлар
07. Жижининг совғаси
08. Танлов
09. Атланта
10. Жой топилармикан?
11. Нима учун
12. Молиявий мустақиллик
13. Учрашув
14. Бир неча яхши йигитлар
15. Исёнкор
16. Йўқотишлар даври
17. Қутқарувчи
18. Сен ростдан ҳам бормисан?
19. Янги ибтидо
20. Биринчи курс талабаси
21. Уй
22. Кутилмаган янгилик
23. Африкада
24. Кечириш керакми?
25. Паулина
26. Отам
27. Онам
28. Йўқотилган болалар
29. Сьюзен билан учрашув
30. Ўзаро муносабатлар
31. Ўз қобиғига ўралган
32. Оила қуришдан қўрқиш
33. Ҳаммаси ойдинлашди
34. Хотима
35. Ўқитувчилар учун эслатма
Китобни муҳокама қилиш учун саволлар
Миннатдорчилик
19. ЯНГИ ИБТИДО
Агар бу янги ибтидо бўлса, тан олиб сизга айтаманки, бу менга ёқмади.
Авваламбор, муштлашишлар ҳали ҳам менинг муаммом бўлиб қолаверди. Катта ёшдаги ўғил болалар гуруҳида ҳукмронлик қилаётган норасмий босқичма–босқич бўйсуниш тизимига биноан, етакчи мақоми энг зўр болага бериларди; ўз тенгдошларидан кўра кучлироқ бўлган битирувчи синф ўқувчиси сифатида мен соғлом фикрловчи етимхона тарбияланувчилари томонидан бу ролга бўладиган даъвогарликлардан хавфсирамасам ҳам бўлаверарди. Лекин бахтсизлик бўйича ўртоқларимдан ҳаммаси ҳам соғлом фикрлаши билан ажралиб туравермасди.
Вақти–вақти билан улардан бирортаси менинг етакчиликка бўлган қонуний ҳуқуқимни талашиб қоларди. Безбетни дўппослаш ўрнига, мен уни токи “таслим бўлдим!” деб қичқирмагунича қитиқлардим. Ҳеч бўлмаганда, қитиқлаш рақибимни бир ёки икки ҳафта кўкаришлар ва шилинишларни силаб юришдан халос қиларди.
Афсуски, бошқа бир йигит билан бу найранг иш бермади. У кучли, аламзада эди ва етакчи ролини мўлжаллаб юрган экан. У доим мени таъқиб қиларди.
Бир куни орамизда қўрқинчли жанжал билан тугаган қизғин баҳс бўлиб ўтди. Бу сурбет худди жабрланувчи ролида намоён бўлиш имконини беришим учун унга мушт туширишимни истаётгандек эди.
Сурбетнинг адабини бериб қўйишни жуда истаётгандим. Мен бор кучим билан «чириган»нинг башарасини бўяб қўйгим келарди. Лекин бундай ҳолатда кимдир худди “Пашшалар ҳукмдори”* китобидаги Ральф ва Жек билан бўлган вазиятдагидек, албатта, жабр тортган бўларди.
* Ральф ва Жек – инглиз ёзувчиси Уильям Голдингнинг “Пашшалар ҳукмдори” романининг (ХХ аср Ғарб адабиётининг энг муҳим асарларидан бири ҳисобланади) қаҳрамонлари бўлиб, бир–бири билан ҳокимият учун курашиб келади. – Таҳр. изоҳи.
Тўсатдан хотирамга Исонинг “Ўнг юзингга урганга чап юзингни ҳам тут” деган сўзлари келиб қолди. Ўгирилиб, кетиб қолишимга тўғри келди. Ўз хонамга отилиб киргач, душманимнинг бирор томчи ҳам қони тўкилмаганидан аламим келиб, эшикни қарсиллатиб ёпдим.
Қаранг: Мат. 5:39.
Муқаддас Китобни олиб, уни хонанинг нариги четига отиб юбордим.
«Мен ҳозиргина бу думбулнинг адабини бериб қўйиш ва бу ерда ким асосий одам эканлигини кўрсатиб қўйиш имконини қўлдан чиқардим! Нима, умуман жинни бўлиб қолдимми? Менга ҳозироқ жавоб керак! Мен билан гаплаш!»
Муқаддас Китоб каравотга тескари бўлиб тушди ва очилиб кетди. «Тескари бўлиб? Шу Сенинг жавобинг эмасмикан?» Китобни қўлимга олиб: “Боргин ва минглаб эркакларни ерни уларнинг қонига белаб, қириб ташла” қабилидаги бирор ғазабкор мактубни ўқийман деб ўйладим.
Муқаддас Китобни ағдардим ва ўқидим: «Юмшоқ жавоб ғазабни қайтаради».
Қаранг: Ҳик. 15:1.
«Бу умуман мен эшитишни истаган жавоб эмас».
Мени илгари ҳам уришган, мазах қилишган ёки уялтиришган, лекин камдан–кам хўрлашган. Донолик, ювошлик ва вазминлик тўғрисидаги бу уч минг йиллик ҳикматни ўқигач, мен тавозе дарсини олдим.
Ғазабим сўна бошлади. «Балки бу унчалик ҳам алмисоқдан қолган мерос эмасдир. Эҳтимол, у бугунги кунда ҳам ҳатто мендек йигит учун яраб қолар».
Муқаддас Китобни отиб юбориш ва Худога бақириш, эҳтимол, ёмон қилиқдир, лекин ўқиб чиққан ҳикматим мен учун тасодифан очилиб кетмагандек туюлди. Худога ҳаммаси барибир эмас, шекилли ва У шу тариқа менга мурожаат қилди.
Ўша куни бизнинг У билан муносабатларимиз мустаҳкамланди. Мен коинотни Яратувчи ҳақиқатан ҳам мени таниши ва агар Унга имкон берсам, менга яхши йўлни кўрсатишга тайёрлигига ишона бошладим.
Менинг ҳаётимда ҳам янги бурилиш пайдо бўла бошлагандек эди. 1972 йил баҳорининг бошида куздан бошлаб ўқишни бошлашим керак бўлган Гилфорд коллежига қабул қилиндим.
Жижи иккаламиз бу имкониятни муҳокама қилгандик, энди эса уни ҳайрон қолдириб, шундай дедим:
– Мен масиҳийлар лагерида дўстлашган болалар билан бирга Чикагода ўқисам осонроқ ва анча арзонга тушади.
Бувим Шимолий Каролинага кўчиб ўтишга қарши барча баҳоналаримни эшитди:
– Гилфорд талабалари учун стипендия фақат ўқиш нархини қоплайди, шунинг учун яшаш, овқатланиш, дарсликлар, кўчиб ўтиш ва бошқа харажатларни ўзимнинг чўнтагимдан тўлашга тўғри келади. Отамнинг ногиронлиги туфайли мен оладиган ҳар ойлик нафақа мен акцияларга киритган жамғармаларимга қўшилиб, баъзи молиявий қўллаб–қувватлашларни кафолатлайди. Лекин ҳамма сарфларни қоплаш учун мен барибир ҳафтасига камида йигирма соат ишлашимга тўғри келади. Бунинг устига мен сиздан жуда узоқда бўламан, Жижи.
Шунда ҳайрон қолиш навбати менга келди.
– Робби, ҳеч бўлмаганда, Гилфордда бир йил ўқишингни хоҳлайман, – баён қилди у эътирозга ўрин қолдирмайдиган оҳангда. – Агар сенга у ер ёқмаса, қайтиб келишинг мумкин ва биз бу ерда, Иллинойсда сенга бошқа бирор коллеж топамиз.
Лол қолдим. Лекин илгари Жижи мендан шахсан ўзи учун бирор жиддий нарса сўрамаганди. Қандай қилиб уни рад этишим мумкин?
У ҳақ эди. Масофа бизнинг мулоқотимизга халақит қила олмасди. Ўзининг етмиш саккиз ёшида бувим Принстонга бориб–келиши учун жуда заифлашиб қолганди ва бизнинг мулоқотларимиз мунтазам равишда телефон орқали суҳбатлашишлар билан чекланиб қолганди. Икки ойда бир марта Чикагога бориб, уни кўриб келардим ва вақти–вақти билан онамни йилига икки мартадан кўп бўлмаган ҳолда, жуда кам, мажбурликдан бориб кўришларим ҳақида ҳисобот берардим, бундай қилишимни Жижи қатъий талаб қиларди. Мен ҳар доим бувимга онамнинг аҳволи яхши эканлигини айтардим, гарчи шундай бўлмасада. Гилфордга кўчиб ўтиш билан боғлиқ ягона ўзгариш шаҳарлараро телефон қўнғироқлари ва сафар харажатларининг ошиши эди.
Гарчи жамоат ва масиҳийлар лагеридаги янги дўстларим билан хайрлашишга истар–истамас кўнган бўлсамда, стипендиядан воз кечиш аҳмоқчилик бўлишини барибир тан олишимга тўғри келади.
Шу боис, мендан келажакдаги режаларим ҳақида сўрашганида, Шимолий Каролинадаги коллежда ўқимоқчи эканлигимни айтиб мақтандим. Мактабни тугатган етимхона тарбияланувчиларининг аксарияти – ҳеч бўлмаганда менинг танишларимнинг кўпчилиги – бу саволга жавобан елка қисиб, “билмадим” деб тўнғиллаб қўйишди.
Коллежда келгуси ўқишим ҳақида баён қилиш менинг ўзимга баҳо беришимни ошириб юборди. Лекин кутилмаганда бу гап–сўзларнинг барчаси тугади ва менинг олдимда “катта киши” бўлиш зарурати пайдо бўлди. Бир неча ойлардан сўнг ҳеч кимнинг қўллаб–қувватловисиз, ҳақиқатан ҳам ёлғиз қолишимга тўғри келаётганди. Ташқи томондан қанчалик раҳмсиз кўринмай, бу фикр мени қўрқувга соларди.
Қўллаб–қувватлашлар излаб, Букер Т.Вашингтоннинг “Қулликдан уйғон” китобини ўқишга қайтдим. Ўша ерда топилган таъкидлардан бири шундай: «Қора танли ўсмир ҳаётга қадам босар экан, эътиқод билан тўқнашди».
Қаранг: Up from Slavery by Booker T. Washington (Signet Classics, 2000), p. 25.
Бу, ҳеч бўлмаганда, қисман менга тааллуқли эканлигини ҳис қилдим. Мен қувғинди эдим, лекин теримнинг рангига кўра эмас, балки ижтимоий–иқтисодий мақомим туфайли.
Менга ўхшаганларга кўпчилик юқоридан пастга қарагандек қарайдиган катталар оламига кириш олдимда турарди. Агар коллеж талабалари етимхонада ўсганимни билиб қолишса, мени нималар кутади?
Эҳтимол, акцияларим пакети менга қандайдир устунликни таъминлар. Мен шунга умид қилардим, гарчи тенгдошларимнинг аксарияти оила даврасида орттирган маълум ижтимоий кўникмалар менга етишмаслиги аён бўлсада. Мен Букер Т.Вашингтоннинг ҳам на ҳожатхонаси, на ваннаси бўлмаган ва ерда ётиб ухлашига тўғри келган кулбада яшаганлигини эсладим. Ҳатто ҳозирда Хэмптон университети деб аталадиган Хэмптон педагогика ва қишлоқ хўжалиги институтига киргандан кейин ҳам, у оқсуякларга хос тартиб–интизом ҳақда ҳеч нарса билмаганди.
Букердан сўнг, мен ўз болалигимдаги чекланишларни зўр бериб енгиб ўтишга уринардим. У буни эплади – мен ҳам ундан ўрнак олмоқчи эдим.
Бундан ташқари, Букернинг икки руҳий тажрибасидан бири Муқаддас Китобдан икки боб ва Ҳикматлар китобидан бир бобни ҳар куни ўқишдан иборат эканлигини аниқладим. У эркак киши, тадбиркор ва ота сифатида Ҳикматларни ўзига айниқса зарур деб ҳисобларди. У мендан ақллироқ бўлгани учун, унинг режасига амал қилишга қарор қилдим.
Ўз келажагим ҳақида мулоҳаза юритишда давом этарканман, мутлақо кутилмаган манбадан яна бир маслаҳат олдим.
Бу мактабни тугатишимга оз қолган ажойиб баҳор кунида рўй берди. Биз етимонада боғбон ва ёрдамчи ишчи мажбуриятларини бажарадиган Тони Мартин билан бирга ҳовлида жимгина ишлаётгандик. Тони ҳеч қачон сергап бўлмаган. Мен у ҳақда деярли ҳеч нарса билмасдим, Буюк инқироз даврида оиласи тирик қолиши учун учинчи синфдан сўнг мактабни ташлаб кетишига тўғри келганидан ташқари.
Ўша куни, ўтган йилдан қолган баргларни хаскашлаб йиғишдан бирдан тўхтаб, Тони қаддини ростлади, серажин пешонасидаги терни артди ва ўгирилиб, кўзларимга тикилди.
– Робби, сенга бир нима айтмоқчиман. – Мен унга тикилдим. Етимхонада ўтказган ўн тўрт йил давомида Тони бирор марта ҳам мен билан гаплашмаганди. – Мен бу ерда анчадан бери ишлайман, Робби, юзлаб болалар келиб–кетганини кўрганман. Сен етимхона тарбияланувчилари орасида шифокор, ҳуқуқшунос бўлиши ёки бошқа ҳар қандай касбни эгаллаши мумкин бўлган ягона йигитсан. Мен сендан фақат бир нарсани илтимос қиламан: муваффақиятга эришганингдан сўнг, менга ўхшаганларни эсингдан чиқариб қўйма.
Мен шошиб қолдим, лекин хўмрайган Тони мен билан гаплашгани учун эмас, балки мен билан ҳеч ким ҳеч қачон шундай гаплашмаганлиги учун.
Қўлимдан келганича жиддий тортиб, шундай дедим:
– Тони, мен бу ҳолатни эслаб қоламан ва на сизни, на шунга ўхшаш вазиятга тушган бирор кимсани ёддан чиқармасликка ҳаракат қиламан.
– Менга ўхшаганларни эсдан чиқарма, – такрорлади у.
Ўгирилиб жимгина хаскашларни ишга солди.
Мен Тони нимани назарда тутганини тушундим: у ҳар бир одам ўзича қадрли эканини; ҳатто ижтимоий аҳамият зинасининг энг қуйи поғонасида турадиганларда ҳам ҳислар, умидлар, орзулар ва эҳтиёжлар борлигини айтмоқчи эди.
Мен фақат тирик қолишга уринаётган пайтимда, у менинг салоҳиятимни кўра билди ва қувғиндилардан бири бўлиш нима эканлигини эсдан чиқармаслигимни илтимос қилди
«Мен сени эшитдим, – деб ўйладим. – Ҳақир бўлиш нима эканлигини ҳеч қачон ёддан чиқармасликка ваъда бераман».
Бундай фикрларнинг пайдо бўлиши менинг юрагимда аста–секин нимадир ўзгараётганини кўрсатарди. Лекин мен ҳали ҳам ғайриижтимоий хулқ–атворини яшираётган исёнчи эдим ва бу кўплаб муаммоларни туғдирарди.
Аксарият катта ёшли америкаликлар соқолли йигитларни урушга қарши намойишлар иштирокчилари, хиппилар, бангилар ёки жамият чиқиндилари деб ҳисоблаётган бир пайтда, мен соқолимни ўстириб олдим. Сочларимнинг малла ранглилиги юзимдаги тукларни зўрға сезиладиган қилганди, лекин мактаб ва етимхона маъмурияти мен билан жиддий курашарди.
Мактабни битирганлик тўғрисидаги шаҳодатномалар топшириш вақтига келиб, беш нафар мактаб битирувчиси ҳали ҳам соқолини кўз–кўз қилиб юрганди. Улардан тўрт нафари, “шаҳарликлар” ота–оналари ва тенгдошлари томонидан жиддий ишловга олинди. Тантанали маросимга бир неча кун қолганида, бу йигитлар мени бурчакка қисиб олишди ва таклиф беришди:
– Митчелл, нега энди шунчаки соқолимизни олмас эканмиз? Кел, шуни бирга қилайлик.
– Йигитлар, – деб жавоб бердим, – сизларнинг ихтиёрингиз ўзингизда, лекин мен соқолимни олдирмоқчи эмасман. Ниманинг шарафига экан?
Тўртталаси ҳам соқолини олди, мен эса – йўқ.
Шаҳодатномамни олиш учун бошимни баланд кўтариб, ғазабнок нигоҳлари билан менга тешиб юборгудек қараб турган, жаҳли чиққан ота–оналар қатори орасидан ўтаётганимда ғалати қониқиш ҳис қилиб, юриб бордим.
Принстон ўрта мактабининг юз йилдан ортиқ бутун тарихи давомида бирорта ҳам мактабни битирувчи соқол қўймаганди. Агар мендан нега бу анъанани бузганимни сўрашса, ҳойнаҳой, шундай деб жавоб берган бўлардим: «Ҳақиқатан ҳам катталар ёки тенгдошларим фикрининг менга қизиғи йўқ. Бир неча ҳафтадан сўнг уларнинг ҳеч бири на мен учун, на менинг келажагим учун аҳамиятсиз бўлиб қолади».
Ичимда уруш авж олишда давом этарди. Мана шу муайян жангда менинг ғазабланган ва хўрланган эски табиатим янгисини енгарди.
Ўзимнинг охирги ёзги таътилимни яна масиҳийлар лагерида ўтказдим. Негадир энди у ердаги нарсаларнинг ҳаммаси бошқача кўринарди. Ҳа, мен мукаммал одам эмасдим, лекин қуйилмаган ёввойи ҳам эмасдим. Ўтган йили мени таниганлар энди мендаги ўзгаришларни кўриб, ёқимли ҳайратга тушишди. Мен ўз руҳий ҳаётимнинг энг бошида турганимни англагач, улар менинг “дағалроқ”лигимга бармоқ орасидан қараб, анча сабрли бўлишди.
Ёз тугаганида мен Жижини кўриб келиш учун бир–икки кунга Чикагога жўнадим. На у, на мен онамнинг қаердалиги ва аҳволи қандайлигини билмасдик, аммо бу мени ташвишлантирмасди.
Жижи билан хайрлашишим ортиқча ҳис–туйғуларсиз бўлиб ўтди. Охир–оқибатда, мен у билан телефон орқали мулоқот қилиб туриш ва бир йилда бир неча марта кўришиб туришга ваъда бердим. Хайрлашишдан олдин у мени мулойим қучоқлаб, деди:
– Робби, мен ҳали ҳам ўзимнинг ваъдамни бажариш ва сен қандай қилиб коллежни тугатганинг ҳамда уйланганингни кўриш учун анча узоқ яшаш ниятидаман.
– Сўзингизда турасиз, Жижи! – жавоб бердим мен ва иккаламиз ҳам ёйилиб илжайдик.
Принстонга қайтиб келганимда, етимхонани фақат ёзги таътиллар вақтига эмас, балки бутун умрга тарк этгандек ҳис қилдим ўзимни. Кетишимдан бир кун олдин, етимхонанинг барча ходимлари ва кўп тарбияланувчилари билан хайрлашиб чиқдим.
Нола билан тартиб бўйича, лекин белгиланмаган тарзда хайрлашдим.
Ҳозирги кичик ёшдаги ўғил болаларнинг тўдасига қараб туриш учун кимдир унинг ўрнига қолганди, шу боис, биз узоқ вақт сайр қила олдик. Ҳар доим ғамхўр, лекин ҳеч қачон сентиментал ва мелодраматик ишораларга мойил бўлмаган Нола ўзи биринчи марта етимхонага келганида мен унга қалтираётган кучук боласига ўхшаб кўринганимни тан олди. У етимхона ходимлари қандай қилиб мени ҳиссий зарбалардан сақлашга иложи борича ҳаракат қилганларини ва иккинчи синфда ўз умидимдан айрилгач, тун бўйи йиғлаб чиққанимни эслади.
Онам мени ўғирлаб кетганидан сўнг қайтиб келганимда мендан қанчалик хавотир олганини айтиб берди. У бунинг шу кўйи мени ўз оилаларига қабул қилишга қарор қила олмаган Атланталик қариндошларим билан мулоқотдан сўнг фақат чуқурлашиб борган аччиқ кашфиётларнинг бошланиши эканлигини билган экан.
– Робби, – давом этди у, – бизлар тинмай сен учун ибодат қилардик. Мен бир ажойиб кун келиб, сени таъқиб этаётган зулмат билан хайрлашишни истаб қолишингдан ҳеч қачон умидимни узмаганман. Руҳий саёҳатларингнинг дастлабки қадамларига гувоҳ бўлаётганимдан жуда хурсандман.
Кулиб, хотираларни эсларканмиз, тўсатдан ўйлаб қолдим: «Одатий она ва ўғил ўртасидаги суҳбат шундай бўлиши керакмасмиди, ахир?»
Мен шундай имкониятдан маҳрум эканлигимдан афсусда эдим.
Кутилмаганда Нола менга ўгирилди, лекин “кичкинтой Робби”сининг кўзига қараш учун тиз чўкиб ўтирмади, балки қўлини чўзиб, қўллари билан юзимни сийпалади, ҳар доим унинг болаларидан бири уни диққат билан эшитаётганига ишонч ҳосил қилиши учун шундай қиларди.
Бир пайтлар унинг “кичкинтойлари”дан бири бўлганимда ўзим кўп эшитган сўзларни такрорлаётганида, унинг кўзлари ёшга тўлди:
– Робби, ҳар доим эсингда тут, Худо сени севади, мен ҳам сени севаман.
Томоғимга нимадир тиқилиб, ўз ҳисларимни ифодалашга халақит қилди.
Мен шундай демоқчи эдим: «Менга бўлган меҳринг учун, тинмай мени ўйлаб ибодат қилганинг учун, менга ва ўнлаб кичкина ўғил болаларга ишонганинг учун сенга раҳмат». Лекин қўлимдан келгани уни қаттиқ бағримга босиш ва катта қийинчилик билан хириллаб, “раҳмат” дейиш бўлди.
Юзимдан ўпиб қўйгач, у менга омад тилади ва ўнлаб болаларни каравотга ётқизиш билан бирга кечадиган одатдаги ташвишлари сари кетди.
Шаҳарни тарк этишдан олдин ўзим хафа қилган болалар – ўзим дўппослаган ўғил болалардан ва мендан унчалик ҳам илтифотли муносабат кўрмаган қизлардан кечирим сўрашга уриниб кўрдим. Афсуски, уларнинг ҳаммасини топа олмадим ва тез орада сумкаларимни йиғиштириб, Принстон билан бир умрга хайрлашишга тайёр бўлиб турардим.
1972 йил августида ҳар доимгидек, олижаноб амаким Арт мени Шимолий Каролинага элтиб қўйишни таклиф қилди. Мен унинг машинасига ўзимнинг бор лаш–лушимни, яъни гитара, мусиқа ускунаси, пластинкалар тўплами, кийимлар солинган иккита жомадон, Муқаддас Китоб, банк дафтарчаси ва акциялар бўйича ҳисоботни юкладим.
Принстон ҳудудидан ташқарига чиққанимизда орқага қараб ўтирмай, хайрлашиш учун қўл силкитавердим. Мен озодлик ҳиссидан маст эдим.
Ниҳоят, мен шунча узоқ йилларни ўтказган етимхонани тарк этдим.
Мен бировлар ташландиқ болаларга ғамхўрлик қилган, бошқалари эса уларга худди иккинчи навли одамлардек муомала қиладиган шаҳарни тарк этдим.
Мен мустақил ҳаётни бошладим.
Менда на оила, на уй бор эди, аммо қаршимда иккита савол турарди.
Мен яшаб кета оламанми?
Ва қачонлардир ўтган болалигим туфайли яна азоб чекмайманми?
Книга на Узбекском языке: - Брошенный ребенок (Роберт Боб Митчелл)
Аннотация к книге Брошенный ребенок. В поисках надежды и дома.
В этой автобиографической книге рассказывается удивительная история жизни мальчика, которого в возрасте трех лет мать оставила в детском приюте. Это история горьких разочарований, годами не сбывающихся надежд, отчаянной борьбы за свое человеческое достоинство и в конце концов сокрушительной победы над превратностями судьбы. Книга адресована широкому кругу читателей, но может быть особенно полезна людям, работающим с подростками и воспитанниками приютов, так как она дает надежду тем, у кого в силу горького жизненного опыта ее не осталось.
Цитата из книги Общество считает, что такие, как я, — воспитанники сиротских приютов — обречены на бессмысленное прожигание жизни, раннюю гибель или тюремное заключение. Генетическая предрасположенность толкала меня к повторению несчастной судьбы моих родителей. Я же решил изменить свое представление о том, кем я был и кем мог стать. Обратившись к Богу за надеждой, которую Он предлагает всем и каждому, независимо от национальности, языка или культуры, я узнал, что ничто из сделанного мной или другими людьми, пытавшимися оскорбить или унизить меня, ничто из моего прошлого или даже будущего, включая смерть, не может отлучить меня от любви Божьей. Эта любовь помогла мне простить моих обидчиков и освободила из плена мучительного прошлого — точно так же, как помогла обрести свободу и многим другим.
