Н.Е.Бойко. Абадийликка ишонаман - (11-боб) Китоб Ўзбек тилида

Abadiylikka ishonaman (N.E.Boyko) O‘zbek tilida Audiokitob

---

ХI боб

Биз Хабаровск ўлкасининг Старт посёлкасига етиб келдик (Бу посёлка Комсомолск–Амур шаҳридан 27 километр узоқликда эди). Колония бошлиғи Лазуткин менинг ишим билан танишиб, сурбетларча айтди:

–Нима, сен Худога ишонасанми? Бу ерда ишонмайдиган қиламиз! Синдирамиз.

–Ёшлигимда синдирмоқчи бўлдилар, аммо қўлларидан келмади. Мен эътиқоди мустаҳкам масиҳийман, синмайман.

–Кимларни синдирмадик, қонундаги ўғриларни, олифталарни синдирганмиз! ШИЗОга борасан, у ердан тепага оламиз, устун ўрнатиб: “Бу ерда Бойко ётибди” деб ёзиб қўямиз.

Бошлиқ қабристонга ишора қилаётган эди.

–Мени ўлим билан қўрқита олмайсизлар, мен абадийликка ишонаман...Зўравонлик –ожизлигингизнинг энг аниқ белгисидир.

–Кўрамиз! – дея бошлиқ ёвуз кўзларини менга қадади.

Баракда Худога илтижо қилдим: “Худойим, Сен уларнинг таҳдидларини кўриб турибсан, мен чоршанба куни маҳбусларнинг оилалари учун рўза тутаман, жума куни барча биродарлар билан бирга рўза тутаман, энди эса Сендан сўрайман: якшанба куни ярим кун рўза тутишим учун куч–қувват бер, токи улар мени синдирмасинлар. Мен умрим охиригача Сенга содиқ қолишни истайман…”

* * *

Старт посёлкаси ҳақиқатан маҳбусларни синдирадиган алоҳида зона эди. Кўп вақт мафкура ишларига вақт ажратиларди. Бошқа лагерларда бир ҳафтада бир марта сиёсий машғулотлар ўтказилса, бу ерда беш марта ўтказиларди! Машғулотга бир марта келмаса, 15 кун ШИЗОга! Учинчи куни мен ШИЗОга тушдим. Деворлар, пол ва шип – фақат бетондан иборат. Кириш жойида қип–яланғоч ечинишига ва 10 марта ўтириб туришга  мажбур қиладилар. Қулоқларни текширадилар, бирон нарса яшириб олмадимикан деб оғизни очтириб кўрадилар. Кийиб келган кийимингни олиб қўйиб, йиллар давомида яшикда моғорлаб, бит босиб кетган кийимни берадилар. Кийимни кийишим билан битлар танам бўйлаб ҳаракат қилдилар. Бу махсус кийимнинг орқасига, тиззадан юқорисига, катта ҳарфлар билан ШИЗО деб ёзиб қўйилган.

Жуда ёмон боқадилар: кунига 600 грамм нон билан қайнатилган сув. Иссиқ овқат – кун ора. Баъзан шундай бўлардики, рўза тутган кунларим иссик овқат берар, мен эса емасдим. Ҳафта давомида қуруқ нон еярдим.

Камерага кириб, мен маҳбусларни огоҳлантирдим: “мен ибодат қиламан, тағин бу маҳбуснинг аҳволи ёмон бўлиб қолибди деб ўйлаб тик турғизиб қўйманглар”. Бир марта шундай бўлган эди.

15 суткани ўтказиб, навбатдаги сиёсий машғулотга бормадим. Отряд бошлиғи ёзма рапорт берибди. Сиёсий бўлим бошлиғи ҳамма отряд бошлиқларини (лагерда 17 отряд бор), тезкор вакилни ва режим қисми бошлиғини чақирди. Улар мени саволларга кўмиб ташлади. Тушунтириш хати ёзасан, деб талаб қилишди. Одатда мен қуйидагича ёздим: “Украина Жиноят кодексининг 138 ва 209 моддаларига биноан ноҳақ судланган Бойкодан тушунтириш хати. Мен эътиқодли масиҳий ва ҳ.” Суҳбатдан кейин яна 15 суткага янгидан қарор чиқаришди.

Шу тариқа у изолятордан бунисига сарсонсаргарчилик бошланди.

 Бир марта камерага бошлиқ заҳарханда кулги билан сўради:

–Аҳволларинг қалай, Бойко?

–Тирикман, нон –сув тановул қилсак ҳам, барибир Худога ҳамду сано айтяпмиз.

У ғазаб билан эшикни беркитди. Улар учун энг қўрқинчлиси – азоб–уқубатда ҳам одам умидсизликка тушмаса, улар ўзларининг ожизлигини тушунадилар.

–Нима билан тирикчилик қиляпсан, Бойко? – деб сўради бир марта бошқа бошлик.

–Муқаддас Китобда ёзилган: “инсон фақат нон билан яшамайди, балки Худонинг оғзидан чиққан ҳар қандай сўз билан яшайди”.

У нон–сувни ҳам тўхтаттириб, кетди. Менга зулм ўтказаётганлар муваффақиятга эришмадилар, чунки Худо ҳамма азобларни сабр билан ўтказишим учун мени мустаҳкам қилди.

Худо менга шуни зоҳир қилди: Агар мени синдирсалар, Худонинг ҳамма самимий маҳбус хизматчиларини ана шундай тубан ҳужумларига дучор қиладилар. Мен Худодан, менга куч бергинки, синганимдан кўра, Сенга содиқ бўлиб ўлайин, деб сўрадим. Худо менинг илтижоларимни эшитди, ўлимгача мустаҳкам руҳ билан туришимга имкон берди. Ана шу машаққатли йилларда Худонинг тахтига мен ҳақимда олиб чиққан ҳамма биродарларимнинг ибодатларини чин юракдан ҳис қилдим.

* * *

Мени “прессхата”га жойлаштирдилар. “Прессхата” изолятордаги алоҳида камера бўлиб, ШИЗОда букилмаганларни синдирадиган жой эди. Бу камерада маъмуриятнинг ҳомийлигида бўлган ва бошқаларни ҳақоратлаб, заҳарлайдиган маҳбуслар турарди.

“Хата”га киришим билан маъмуриятга ишлайдиган маҳбуслар менга кекирдагини чўза бошладилар. Қаршидаги камерадаги маҳбуслар менинг овозимни эшитиб, гапирдилар:

–Коля амаки, сиз у ерга қандай тушиб қолдингиз?

–Ўзим ҳам билмайман.

–У ерда сизга вовуллаётган ким экан?

–Кимлардир бор, уларни танимайман.

–Оғайнилар! Жавоб беринглар, у ерда ким ўтирибди? – деб қатъий сўрашди қарши камерадагилар.

Учтаси жавоб берди, айниқса менга тегажоқлик қилгани жим бўлиб қоди. Таҳдидлардан кейин камерадаги маҳбуслар ўзларининг лақабларини айтдилар.

–Пашша! Агар сен Коля амакига бармоғингни текиза кўрсанг, каллангни оламиз, тушундингми? – деб бақирдилар ва ўзларининг тилларида яна алланималар дедилар.

Пашша дарров итоат этди. Маҳбуслар менга саволлар бердилар, мен эса жавоб бердим. Аммо Пашша барибир мени жим туришга уринди.

–Саволлар бўлмаса, жим тураман. Акс ҳолда жавоб беришга мажбурман.

Худо бу ерда ҳам мени ҳимоя қилди.

Кейинги 15 кун суткада мени ҳамма ёғи бетон билан ўралган камерага жойлаштирдилар. Гаплашиб бўлмайди, эшитилмайди ҳам. Камерада иккита одам бор, учинчисини кейин олиб киришди. Ҳаммаси бақувват йигитлар экан.

Маълум вақт ўтгандан кейин камера эшикларини бошлиқ очди. Қўлида имонлиларнинг васийлик хатини ушлаб турарди.

–Эҳ сен! Жамоатда одамларни талаган, энди эса уни ҳимоя қилиб хат ёзяптилар!

–Ҳурматли бошлиқ! Агар мен имонлиларни талаганимда эди, улар мени ҳимоя қилиб хат ёзармидилар?! Агар мен биронтасидан бир тийин олган бўлсам, Хавфсизлик Қўмитаси мени қанчалар “айлантирган” бўларди?!

Бошлиқ кетди, йигитлар эса суриштиришни бошладилар.

Кечқурунга бориб, иш сал бўлмаса муштлашишга бораёзди. Мен муттасил ибодат қилавердим.

Изолятор совуқ. Йигитлар иссиқ кийимда, жипслашиб ўтириб олган, менинг устимда эса ШИЗОнинг кийими. Мен совқотдим. Кечаси улар менга тинчлик бермадилар, менга яқинлашиб, ғазаб билан урмоқчи бўладилар аммо муштлари устимдан 40–50 сантиметр юқорида муаллақ осилиб қолаверди. Худо уларни тўхтатди. Шунда Самовий Отам мени ҳимоя қилаётганини кўрдим, У Ўз халқининг ибодатлари билан мени сақлаётган эди.

Мен изолятордан чарчаб, соқолларим ўсган, кир–чир ҳолатда чиқдим. ШИЗОда хизматлар кўрсатилмайди.

Мени олифталарнинг бошлиқларидан бири кутиб олди.

–Коля амаки, яна “пресаххат”да бўлдингизми? Сизга қандай муносабатда бўлдилар? Қийналдингизми?

–Бу сафар жуда қийин бўлди...

–Сиз билан ким ўтирди?

–Улар мендан олдин чиқишди?

Бизнинг ёнимиздан ёш маҳбус ўтиб қолди. Олифта уни чақирди.

–10–Баракка бор, Сашкани чақириб кел.

Йигитча кетди, олифта эса шундай деди,

–Йигитларимизнинг айтишича, сиз билан изоляторда ўтириш яхши, суҳбат билан вақт тез ўтар экан.

Биз гаплашиб турганимизда, Саша келди. У мени кўриб, қўрқиб кетди.

–Сен қайси камерада ўтирдинг? – дея унга ҳужумга ўтди олифта.

–Коля амаки билан ўнинчи камерада.

–Хўш, у ерда нима каромат кўрсатдинг?

Саша менга қараб, илтижо қилди:

–Коля амаки! Коля амаки, ахир, мен ҳеч нарса...

–У ерда қаҳрамон эдинг–ку, бу ерда–чи?

Яна бир неча маҳбуслар келишди. Мен олифтага ва бошқаларга қараб, илтимос қилдим:

–Йигитлар, сизлардан илтимос, урманглар. Унинг ўзи тушуниб олади.

–Коля амаки, бу сизнинг ишингиз эмас! Сиз изолятордан чиқдингиз, бориб, дамингизни олинг.

         Изоҳ. (1983 йили мен яна Старт посёлкасига тушиб қолдим. Сашанинг ўзи айтишича, уни роса пийпалашибди. У мендан кечирим сўради.)

* * *

Лагер маъмурияти изолятор билан ҳам, “прессхата” билан ҳам, ёлланган маҳбуслар билан ҳам синдира олмади. Маъмуриятдан кўра бу маҳбуслардан қўрқардилар. Шунинг учун мени олифталар изоляторига жойлаштиришга қарор қилдилар, аммо ишга олиб чиқиш шарти билан.

–Демак, Коля амаки бизни тамаки билан таъминлар экан–да! – дея хурсанд бўлдилар маҳбуслар.

–Мен имонлиман, – такрорладим мен уларга маълум жумлани. – Нон ёки бирон егуликни қўлимдан келганча олиб кела оламан, аммо наркотик ёки тамакини – ҳеч қачон, чунки бу гуноҳ, гуноҳ билан шерикчилик қилмайман.

–Бизнинг камерага бунақаси нимага керак! – дея шовқин солишди болалар.

Мен астойдил ибодат қилдим.

–Биласизларми, бу одессалик имонли, – деб ҳикоя қила бошлади мен ҳақимда маҳбус, улар баҳслаша бошладилар.

–Йигитлар, тушунинглар, маъмурият мени атайлаб сизларнинг камерангизга жойлади. “Прессхата”да мени синдира олмадилар, энди буни сизнинг қўлларингиз билан қилмоқчи.

–Тўппа–тўғри! Оғайниларимиз нима дейишар экан? – қўрқиб кетишди баъзилари. – Демак, биз ментларга имонли одамни синдиришда ёрдам берар эканмиз–да! “Иссиқлик”ни биз бошқа томондан оляпмиз, аммо биз Коля амакига қўлларимиз билан ёмонлик қилишимизни улар кўриши керак эмас.

–Яхши! – деб бошқалар ҳам рози бўлдилар. – Озиқ–овқатдан нима олиб кела олсангиз, майли.

Соат олтида турамиз. Нонимни камерада қолдирардим, рўза тутган кунларим эса ҳаммасини бериб, ишга кетардим. Бутун зона эшитган қонундаги ўғри билан учрашганимда маъмурият нима қилишни ўйлаётганини унга тушунтириб бердим. “Йигитларга нон олиб келиб бераман, аммо зинҳор тамаки ёки наркотик эмас. Агар мен гуноҳ қилсам, устимда Худонинг ҳимояси бўлмайди, шундан кейин улар мени синдирадилар”. У менинг гапларимни эшитиб, дўстларига, Коля амакини егуликдан бошқа бирон нарса олиб келишга мажбур қилманглар, деб уқтирди. Яхши навбатчилар бўлган кунлари ўн беш кун давомида уч–тўрт буханка нон олиб келиб бердим.

Олифталар орқали ҳам мени синдира олмадилар. Худо халқининг ибодатлари орқали У мени ҳимоя қилаётганини тушуниб турардим. Изоляторларда айниқса азизларнинг ибодатларини таъсирини ҳис қилардим. Худо менга шундай хурсандчилик юборардики, ҳаяжондан ҳатто йиғлардим. Муқаддас Руҳ гуноҳдан фориғ бўлганларнинг ибодатларини Худога олиб чиқар, У эса менинг юрагимни мустаҳкам қиларди. Шунинг учун мен ҳеч қачон умидсизликка тушмадим.

* * *

Қизим Любанинг эсадаликларидан:

“Уч ой давомида дадамдан хат бўлмади. Сентябрь ойида, дадам соғ–саломатмикан, деб хабар олгани Узоқ Шарққа жўнадик. Комсомолск–Амурдаги Старт посёлкасига етиб келдик. Бизга, сизлар учраша олмайсизлар, чунки отангиз “ўзини ёмон тутди, ёз бўйи ШИЗОда ўтирди” деб айтдилар”.

Нима учун сизлар бизнинг саволларимизга жавоб бермадингизлар? – деб бошлиқни хабардор қилдик. – Дадамни битлар емираётгани бизга маълум–ку.

–Ҳеч қандай бит–мит йўқ! Маҳбусларни яхши боқяпмиз!

–Агар дадам билан учрашувга рухсат бермасангизлар, Москвадаги лагерлар Бош Бошқармасига шикоят қиламиз.

–Ана, эркинлик берилган маҳбуслар келишяпти, хоҳлаганингиздан сўранг, улар, ҳатто гўшт ҳам еяпмиз, деб айтишади.

–Агар маҳбус, мен гўшт кўрганим йўқ, деб айтса, эртасигаёқ ШИЗОга боради! Отамизни бизга кўрсатинг, унинг аҳволини кўрайлик.

Бошлиқ сиёсий бўлим бошлиғидан сўради:

–Хўш, аёлларни лагерга олиб борамизми?

–Йўғ–э, масхара қилишади!–Эртага келинглар, бу масалани ҳал қиламиз.

Эрталаб етиб келдик. Бошлиқлар  айни шу масалада гаплашиб туришган экан. Бошлиқ сиёсий бўлим бошлиғига буйруқ берди:

–Агар Бойко ШИЗОда бўлмаса, учрашувга йигирма–ўттиз дақиқа рухсат беринглар.

–Барибир, рухсат беринглар, бўлмаса, улар шикоят қиладилар.

* * *

Шу лагерда бўлганимда на хат олдим, на откритка – мени синдириш учун шундай босим ўйлаб чиқардилар. Аммо мен Худо ҳаммасини назорат қилиб турганини билиб, бўлаётган воқеаларни тўғри қабул қилдим.

Мен изолятордан чиқдим. Ишга олиб чиқдилар, шу пайт бошлиқ чақириб қолди.

–Фарзандларинг сени кўргани келишибди. Уларнинг қайсарлиги учун сенга йигирма дақиқага рухсат бераман.

Мен эса соқолларим ўсиб кетган, ювинмаган эдим.

* * *

Любанинг эсдаликларидан:

“Биз назорат пунктига келдик. Отам билан ойна орқали телефонда гаплашдик. Яқинроқ бормоқчи эдик, аммо “Мумкин эмас!” деб бақирдилар. Дадам бошидан қалпоғини олиб ибодат қилди. Биз ҳам бу томонда туриб ибодат қилдик. Уни эндигина ШИЗОдан олиб чиққан эканлар. Дадам жамоат ҳақида, хонадонимиз ҳақида сўраб–суриштирди.

–Дада, сиздан ҳеч қандай хабар бўлмади. Жамоатда бизга айтишди: боринглар, отангизни кўрмагунларингизча, қайтманглар, деб. Биз бир неча кундан бери шу ердамиз. Дада, изолятор битлар билан тўла экан, шу тўғрими? Лагер бошлиғининг айтишича, сиз бу ерда гўшт ҳам еяр экансиз, бит йўқ экан”.

Дадам ички кўйлагининг ёқасини қайирди. Ёқа қон ва кирдан қоп–қорайиб кетган, танани ҳам бит чақиб ташлаган. Изоляторлар ним қоронғи, бу ерга кўзойнак олиб киришга рухсат берилмайди. Дадамнинг кўзойнаги бўлмагани учун битларни топиб ўлдира олмасди. Бит шунчалик чақиб ташлаган эдики, тананинг соғ жойи қолмаган эди.

Бошлиқ, қонунга хилоф равишда, бизнинг суҳбатимизни тинглаётган экан. Сабри чидамай, эшикни очди ва ичкари кирди.

–Гапларингиз ёлғон экан–ку! Қаранг, дадамни бит талаб ташлабди–ку!

–Бойко! Мен сени одам деб, болаларинг сени кўрсин деб учрашувга рухсат бердим. Сен эса уларга лагер шароитини намойиш қиляпсанми?

         Бошлиқ шундай деб дадамга  ғазабини сочди, бизни эса қувиб солди.

* * *

Хафа бўлган фарзандларим чиқиб кетишди. Бошлиқ баттар ўзидан кетди.

–Нима, сен Совет ҳокимиятига туҳмат қиляпсанми?

–Қани ўша ҳокимият?

–Қани деганинг нимаси?! Мен Совет ҳокимиятиман!

Мен кўйлагимни ечиб, унга яқин келдим:

–Мана, қаранг, бу туҳмат эканига ўзингиз ишонч ҳосил қиласиз!

Бошлиқ битларни кўриб, ўзини дарров олиб қочди. У менга дағдаға қилди:

–Билиб қўй, Бойко, Узоқ Шарқда қанча бўлсанг, учрашувга сенга рухсат йўқ!

Бошлиқ заҳарханда сўзида турди: бу лагерда қариндошларим билан бошқа учраша олмадим.

* * *

Мени тўққиз марта музхона камерага қамашди. Камеранинг деворлари қор билан қопланган эди. Тўққизинчи марта шамоллаб қолдим. Иситмам чиқиб, аранг нафас олардим. Ўн бешинчи сутка тугагач, санитария бўлимига бордим. Ўпканг шамоллаган деб диагноз қўйишди. Рентген диагнозни тасдиқлади. Мени уч кунга ишдан озод қилишди.

Санитария бўлимидан чиқишим билан селектор орқали штабга чақиришди. Ибодат қилиб, штабга келдим. Бойко сиёсий машғулотларда бўлмаган деган ёзма ахборот берилган экан.

–Бойко, ўн беш суткага изоляторга!

–Ахир…

Режим бўлими бошлиғи майор Максименко қарорга қўл қўйиб, мени ШИЗОга олиб келди.

–Ҳурматли бошлиқ! Менинг истимам чиқяпти, ишдан озод қилинганман…

Майор одамзодга номуносиб шафқатсизлик билан айтди:

–Биламан, аммо изолятордан озод бўлмагансан!

–Менинг ўпкам шамоллаган! Қонун бўйича, сиз аввало, одамни даволашингиз, кейин изоляторга қамашингиз керак!

У сурбетларча деди:

–Бойко! Сен тезроқ жон берсанг, бизга яхши бўлади!

Майор камерани очиб, одатдагидай, мени тинтув қилди. Мен ШИЗОнинг кийимларини кийдим, орқамдан эшик шарақ этиб ёпилди. Камера бир кишилик эди, аммо бу ерда икки киши бор экан. Уларни,  мен имонлиман, ибодат қилишим керак, деб огоҳлантирдим. Ибодат қилиб бўлганимдан кейин уларга касал бўлиб қолганимни айтиб бердим. Улар менинг ҳолатимни тушуниб турарди.

Кечқурун, Эй Худойим, Ўзинг шифо бергин, деб ибодат қилдим, эрталаб ибодатимни яна такрорладим. Кечқурунга бориб иситмам тушди, ўзимни тамомила соғлом ҳис қила бошладим. Худойим менга шифо берди! Мен хурсанд бўлиб, Унга шукрона айтдим. Ўн беш сутка ўтириб чиққанимдан кейин, мени дарров рентгенга олиб боришди. Ўпка шамоллашини топа олмадилар.

–Бу қандай юз бериши мумкин?! – деб врачлар ҳайрон бўлардилар.

–Менинг Шифокорим бор – У жамики шифокорларнинг Шифокори! У –Масиҳ! У менга шифо берди!

Баракка келиб, қариндош–уруғларимга, шунингдек, маҳбуслар қариндошлари Кенгашига хат ёздим. Хатимда лагер бошлиқлари мени синдиришни мақсад қилиб қўйганларини ёздим. Орадан кўп ўтмай, жамоатлардан бевосита лагерга ва бошқа идораларга хатлар кела бошлади. Лагерга тезлик билан сиёсий бўлинмадан иккита майор келди.

Селектор орқали мени штабга чақиришди ва сўрашди:

–Бойко, сиз имонлимисиз?

–Ҳа.

–Мостирка қилиш сизга ярашмайди! (Мостирка – ишдан озод бўлиш мақсадида ўзига атайлаб сунъий равишда шикаст етказиш).

–Кечирасизлар, имонлилар бундай ишлар билан шуғулланмайдилар, бу – гуноҳ.

–Биз санитария бўлимида касаллик варақасини текширдик, сизга дори беришмаган, укол қилишмаган, сиз эса изолятордан соппа–соғ чиқиб кетгансиз, бошқалар у ердан ўпка касалини орттириб чиқишади. Сиз учун васийлик қилиб ёзадиларки, гўё сизни лагерда террор қилишаётган экан, сиз эса соппа–соғсиз!

Қўлларимни осмонга кўтариб, айтдим:

–Менинг Шифокорим бор – У жамики шифокорларнинг Шифокори! У –Масиҳдир!У ўликларни тирилтирган! Менинг шамоллашим нима бўлибди!

–Наҳотки сиз, Худо бор, деб ишонсангиз?!

–Ишонаман ва биламан: Худо бор!

–Муқаддас Китобда қанчалар зиддиятлар бор – сиз ўша масалларга ишонасизми?

–Мен ҳали Криловнинг масалларига ишонган  одамлар  суд қилинганини кўрмадим. Агар Муқаддас Китоб масал бўлса, бу қандай масалки, унинг учун қамайдилар, бунинг устига, бир неча марта узоқ муддатга қамайдилар?! Гап шундаки, Муқаддас Китобни ўқиганда, ишонч бўлиши керак. Ишонч – Худо ва Унинг Каломи билан алоқа ўрнатиш калити.

(Кейинроқ мен бу мавзуда шеър ёзган эдим, шеърнинг охирги банди қуйидагича эди:

Хонадон аҳли эшикдан кирар,

Деворни манглай ила тешмайсан.

Муқаддас Китобни ишончсиз бир умр ўқи,

Бироқ асло  тушунмайсан.)

Сиёсий бўлимдан келган майор суҳбатдан кейин бошлиқни чақириб, шундай маслаҳат берибди: “Қулоқ сол, Лазуткин, Бойкони изоляторга жўнатаётганингда, бутун отряд командирларини чақирма, акс ҳолда Бойко уларни ҳам ишонтириб, офицерларингдан бир секта пайдо қилади”.

Ҳақиқатан, мени ШИЗОга жўнатаётганларида офицерларни чақирмайдиган бўлди.

* * *

Ярим йил давомида қиш айни авжига чиққанда ўн беш суткадан ўн марта изоляторда ўтирдим.  Фақат икки марта ШИЗОда совқотмадим, холос. Суткада 30 – 45 минут ухлай олдим. Камерада 2–3 киши бўлганда, полда елкамизни бир–биримизга тираб ўтириб, бир оз исиниб олардик.

Агар маҳбус ШИЗОда қаторасига бир неча марта ўтирса, аъзолар бардош бера олмайди, одам касал бўлиб қолади. Аммо Худойим мени мустаҳкамларди. Муҳими, жисмоний куч эмас, балки руҳий куч эди. Мен жуда озиб кетдим, аммо Худонинг марҳамати билан таслим бўлмадим. Лазуткин яна мени чақириб, дағдаға қилди:

–Агар сен лагер маъмуриятининг айтганини қилмасанг, сен ҳақингда лагерда, Бойкони маҳбуслар ўлдирмоқчи экан, деб гап тарқатамиз. Ана шунда сен, қутқаринглар, деб ўзинг бизга югуриб келасан.

–Ҳурматли бошлиқ! Маҳбуслар – психологлар сиздан ёмон эмас, улар одамни дарров билиб оладилар. Агар сиз лагерни менга қайрашга муваффақ бўлсангиз, мен ўламан, аммо қутқаринг, деб сизнинг олдингизга келмайман. Чунки Масиҳ мени қутқарган. Мен учун ўлим – ҳаётнинг охири эмас, балки азоб–уқубатларнинг охири, абадий ҳузур–ҳаловатга ўтишдир. Яхшиси, сиз ўзингиз ҳақингизда ўйланг – ўлимдан кейин сизни нима кутаётганини бир мушоҳада қилиб кўринг!

–Худойинг билан бирга изоляторга даф бўл! Сени суд қилишимиз учун  ўзимиз бирон нарса ўйлаб топамиз. Билиб қўй: сен у ердан тирик чиқмайсан!

Маҳбуслар бошлиқнинг менга қандай муносабатда бўлаётганини била туриб, улар менинг матонатимга тан беришарди.

Яна – изолятор, олтинчи рақамли камера... Мен бу ерда бир неча марта бўлганман. Бироз вақт ўтгандан сўнг, кимдир бешинчи камерадан деворни тақиллатди.

• Коля амаки, шу ердамисиз?
• Ҳа.
• Яна бир жиноятни сизнинг бўйнингизга осиб қўйишмоқчи. Зекларни қўзғолон кўтарганлари учун судлашмоқчи. Айтишларича, сиз – қўзғолон сабабчиси экансиз.
• Сен мени улар орасида кўрдингми?
• Йўқ. Мен уларга: “Мени тинч қўйинглар!” деб айтдим, шунинг учун ҳам изоляторга тушдим. Коля амаки, ҳозир лагерда Комсомольск–Амурдан келган прокурор бор. Кўпчиликни чақиртиришяпти, чунки  сизга қарши яна бир жиноий иш қўзғашмоқчи.

Мен Лазуткиннинг дўқ–пўписасини эсладим: “Биз сени қонуннинг шундай банди бўйича судлаймизки, пировардида сен бу ердан ҳеч қачон чиқмайсан!” Агар қўзғолон кўтарилса, қонунга мувофиқ, жабрланувчилар бўлса отиш жазосига, жабрланувчилар бўлмаса – 12–15 йил қаттиқ тартибдаги лагерларда сақлаш шарти билан мени озодликдан маҳрум қилишади.

Бир маҳбус билан уч–тўрт оғиз сўзлашиб олганимдан сўнг, бошқа камерадан яна тақиллатишаётганини эшитдим:

• Коля амаки! Улар мени ҳам чақиртиришди ва сизни – қўзғолон сабабчиси, деб кўрсатма беришимга мажбурлашди.
• Қандай қўзғолон? – аниқлик киритдим мен.
• Ҳаммом орқасида бир гуруҳ одамлар йиғилиб, қўзғолон кўтармоқчи бўлишди. Сизни қўзғолонни уюштирганликда  айблашяпти.
• Сен у ерда бормидинг? – савол бердим мен.
• Ўша ердан ўтиб кетаётган эдим, мени ушлаб прокурорнинг ҳузурига олиб келишди. Бошқа одамларни ҳам чақиртиришяпти.
• Сен мени у ерда кўрдингми? – такрор сўрадим мен.
• Йўқ! Дўстларнинг айтишича, кимки Коля амакига туҳмат қилса, шундайлар билан прокурорнинг ўзи гаплашар эмиш, натижада гапирган гапидан бутун умр аттанг қилиб юрар экан!

Иккита сохта гувоҳларнинг ўзи етарлича бўлишини, янги жиноий иш қўзғатиб, бошқа ҳукм бўйича қамашларини мумкинлигини мен билардим. Худога шукроналар бўлсин: ҳеч бир маҳбус сўров протоколига имзо ҳам чекмабди, менга қарши гувоҳлик ҳам бермабди.

                                                            * * *

Мени ўн биринчи марта ШИЗОга 15 суткага расмийлаштиришди, аммо сохта гувоҳларни топа олмаганликлари сабабли, янги иш қўзғата олмадилар. Жамоатлардан, ҳаттоки чет элдан ҳам расмий илтимосномалар келди. Бироқ жазо муддати тугагунча бу ерда олиб ўтиришмади, мени кейинги этапга юборишди.

Кунлар эса этапли эмасди. Ҳарбий қисмдан машина ва учта қоровул аскарларни чақиртиришди. Мени конвой билан аввал Комсомольск-Амурга, сўнг у ердан Хабаровскка олиб келишди.

Мени юборишган Хабаровск қамоқхонасидаги камерага кирдим. Мен маҳбусларни огоҳлантириб, ҳаёлан ибодат қилдим. Суҳбатлар бошланди; баъзи одамларлар келар, баъзилари эса кетарди.

Навбатдаги этапдан Джем лақабли ашаддий маҳбус келиб тушди. У баланд бўйли, бақувват одам эди. Камерадагилар питирлаб қолишди, қамоқхонанинг пастки супасини бўшатиб, зудлик билан ўзларича дастурхон тузашди. Мен маҳбуслар билан суҳбатимни давом эттирардим, у эса ҳамма вақт бизнинг гапларимизни тингларди, аммо лом-мим демасди.

Бир неча кундан сўнг камерага Прибалтикадан келтирилган маҳбусларни олиб киришди. Уларнинг ичида врачлар, ўқитувчилар бор бўлиб, ташқаридан бир қарашда улар имонли, ўқимишли одамлар бўлиб кўринишарди. Улар менга кўп, ҳаттоки мураккаб саволларни ҳам беришар эди. Худо менга Муқаддас Ёзувларга асосланган ҳолда уларга жавоб бериш мурувватини кўрсатарди. Улар қаршилик кўрсатмай, Муқаддас Китоб кўрсатмаларига амал қилардилар.

Худди шу камерага Старт қишлоғи лагеридан келтирилган яна бир маҳбусни олиб кирдилар. Джем ундан мен ҳақимда сўрай бошлади. Маҳбус тушунтира кетди

“Биласанми, Коля амаки Худога бўлган ишончи учун неча йил ўтирган?! Стартда унинг иродасини букишга қанча уринишган, – у ШИЗОдан умуман чиқмади, аммо уни ҳеч қандай йўл билан эътиқодини синдира олишмади”. Джем уни қунт билан тинглаб бўлгач, менинг ёнимга келди.

• Коля амаки, сиз қандай одамсиз–а?! – ҳурмат маъносида сўради у.
• Ҳамма қатори оддий, фақатгина масиҳийман, холос.
• Қандай?
• Инжил баптист–масиҳийман.
• Мен ҳам масиҳийман, фақат православ.

Джем гоҳ пичинг, гоҳ жиддий саволларни берар, мен эса пичинг саволларига эътибор қилмай, жиддийларига Ёзувдан жавоб берардим.

• Сиз Ёзувдан худди ўқиб бераётгандай жавоб қиляпсиз! – менга хушомад қилди Джем.
• Мен тўқиётганим йўқ, Муқаддас Китобда нима ёзилган бўлса, шуни айтяпман.
• Сизнинг қўлингизда ҳозир Муқаддас Китоб йўқ–ку...
• У менинг юрагимда.
• Дўстлар, – дея Джем маҳбусларга мурожат қилди, – агар ҳамма одамлар ҳам Коля амакига ўхшаганида эди, ҳозир ерда бошқача ҳаёт бўларди. – Сўнг менга мурожат қилиб деди: “Коля амаки, мен ўз отамни эслай олмасам ҳам, лекин сизни ўз отамдай яхши кўриб қолдим. Сизга ўхшаган инсонларни мен ҳурмат қиламан”.

Эртаси куни навбатчи эшикнинг очиқ турган  дарчасидан этапга жўнатилаётган маҳбусларнинг фамилиясини ўқиди, шу қаторда меникини ҳам.

Эшик дарчаси ёпилди. Навбатчи кетди. Джем эшикка яқинлашиб уни тақиллатди. Навбатчи қайтиб келди.

• Нима бўлди?
•  Бойкони қаерга жўнатишяпти? – мағрурона қаради унга Джем.
• Бу сир!

Джем Узоқ Шарқнинг қонундаги бош ўғриси эди. Уни маҳбуслар ҳам, қамоқхона раҳбарияти ҳам яхши танирди, ҳаттоки ундан чўчишарди ҳам. Навбатчи ўзидан Джем ўч олишини биларди, шунинг учун пешанасини тириштириб, мени Заозер қишлоғидаги 13 рақамли зонага жўнатаётганларини айтди. Джем стулга ўтириб, хат ёзди ва уни мен билан бирга босқичга кетаётган зекка берди. У хатни шундай беркитдики, ҳеч бир кўрикда уни топа олишмайди.

* * *

13 зона Хабаровск яқинида жойлашган эди. Келганимиздан сўнг лагер бошлиқлари мен билан узоқ вақт суҳбатлашишди: менинг кимлигимни суриштириб сўрашди ва қайси йўл билан иродамни букиш мумкинлигини аниқлашди. Ва ниҳоят ўйлаб топишди: “Бойко! Сен 8–отрядда ишлайсан, 5–отрядда эса ухлайсан”.

Кечқурун тушликдан сўнг бир йигит ёнимга келди.

• Сиз – одессалик Коля амакимисиз?
• Ҳа, мен.
• Имонлимисиз?
• Ҳа.

У бошқа йигитларни ишора қилиб чақирди, улар идишда аямасдан сарёғ солинган бўтқани олдимга қўйишди.

–        Олинг, енг Коля амаки!

• Нима учун бундай имтиёз?
• Джем бизга хат бериб юборибди: “Коля амакини ўз туғишганингиздек қабул қилинг. Мен уни ўз отамдай кўраман, у учун каллангиз билан жавоб берасизлар! Уни қўллаб-қувватланглар ва яна бир гап: ҳеч ким унга қарши оғиз ҳам очмасин!”

Изоляторларда кўп бўлганлигим сабабли, оқибатда ёғли овқатларни ея олмайдиган бўлиб қолганман, чунки аҳволим ёмонлашиб қоларди.

• Раҳмат сизларга йигитлар, лекин тўғри тушунинглар, мен бунча кўп овқат ея олмайман.
• Коля амаки, Джем калламизни олади, илтимос сиз ҳам бизни тўғри тушунинг. Унда қанчасини кўтара олсангиз, шунчасини енг.
• Майли, унда кейинги сафар бўтқага бунчалик кўп сарёғ солманглар.

Улар рози бўлишди.

13 рақамли зонадаги биринчи чоршанба ҳам етиб келди, яъни чоршанба – сиёсий машғулот куни. Мен отряд бошлиғига бора олмаслигимни айтдим ва сабабини ҳам тушунтирдим. Отрядчи сиёсий ўринбосар (замполит)га, у эса ўз навбатида колония бошлиғига етказди. Бироқ бошлиқ мени чақиртирмади.

* * *

Зонада янги этап бошланди. Келиб тушган маҳбус Дмитрий Васильевич Миняков номидан букланган хатни менга астагина тутқазди. Хатни ўқиб, мен ҳайратга тушдим! Маълум бўлишича, мени босқичга олиб кетишгандан кейин худди ўша камерага Дмитрий Васильевични олиб келишибди. Мен ўша камерада ўтирганимни эшитиб, у йиғлаб юборибди. Джем уни юпатиб айтибди: “Истасангиз Коля амакига хат ёзинг, мен эса ўз почтам орқали хатни етказаман!” Хуллас, Джем сўзининг устидан чиқди: қадрдон дўстим, Масиҳ издошидан юборилган хатни менга етказишди, мен бу учун Худога шукроналар айтдим.

---

Книга на Узбекском языке: - Верю в бессмертие (Николай Бойко)

Очень впечатляющее свидетельство одного верующего узника за имя Христово, прошедшего тюрьмы и лагеря, и повсюду Бог подкреплял его и исцелял. Одному Богу известно, сколько издевательств претерпел Николай Ерофеевич в неволе. Его лишали свиданий, не отдавали писем и в буквальном смысле уничтожали, сажая в камеру—холодильник в то время, когда у него было воспаление легких. Но, по неизреченной Своей милости, Господь сберегал жизнь Своему слуге. Он оставался непреклонным и не шел на сотрудничество с гонителями. Его глубоко почтенный 82-летний возраст — яркое доказательство того, что жребий наш всецело находится в руках Господа и вовсе не условия существования определяют длительность жизни, а лишь Божья воля. Несмотря на суровый путь, он достиг рубежа большей крепости и отошел к Господу как и насыщенные днями патриархи. Земная брань его закончилась победно.