Н.Е.Бойко. Абадийликка ишонаман - (7-боб) Китоб Ўзбек тилида
Abadiylikka ishonaman (N.E.Boyko) O‘zbek tilida Audiokitob
VII боб
Одесса шаҳри қамоқхонасидан мен Винница вилоятидаги 39 зонага гранит каръерига юборилдим. Чунки менинг ишимда: ”Алоҳида оғир ишларда фойдаланилсин”, деб қайд қилинган эди.
Зонага келгандан кейин одатда – тинтув, баня ва Барак. Нарсаларимни каравотга ташлаб, энди ибодат қилиб бўлган эдим, коридорда менга томон дадил қадам ташлаб икки маҳбус кела бошлади.
–Сиз янги зонадан, шундайми? Айтинг–чи, Бойкони қандай топсам бўлади?
–У сизга нима учун керак?
–Керак–да! –деб асабийлашган ҳолда гапни қисқа қилдилар.
–Нима учун кераклигини айтсангиз, уни сизга кўрсатаман.
–Санитария бўлими бошлиғи, “катта балиқ” тутдик, деб айтди. Ўзингиз тушунасиз, бизнинг зонага катта жиноятчини олиб келишибди. Биз у билан танишишни истаймиз.
–Бойко– мен.
Улар менинг сўзларимга ишониб–ишонқирамай, бир–бирларига қарадилар.
–Қайси модда бўйича ҳукм чиқаришди.
138, 209–модда бўйича, Украинаники.
–10 йилдан бери ўтирибман, ҳамма моддаларни биламан, аммо бу моддани билмайман!
–Мен эса аксинча, Худога ишонаман, диний оқимлар ҳақидаги ноқонуний Қонунчиликка рози бўлмадим. Худога хизмат пайтида жамоатга болалар ва ёшлар келгани учун мени беш йил кучайтирилган режимга ва беш йил сургунга ҳукм қилдилар.
–Санитария бўлими бошлиғининг айтишича, сен бир болани қурбонлик қилган экансан. Шу ростми?
–Агар сен қамоқда 10 йил бўлган бўлсанг, ўзинг яхши биласан, қотиллик учун, у қандай шаклда бўлмасин, отувга ҳукм қилинади. Энг камида – 15 йил берилади! Менда эса беш йил ва яна беш йил.
Йигитлар сўзсиз, индамай фикр юритишарди. Баъзан одамни мантиқий фикрлашга йўналтирмасанг, у масаланинг моҳиятига етиб бормасдан, қандай эшитган бўлса, шундай қабул қилади. Таҳлил қилиб, солиштира бошлагандан кейин эса у осонликча алданганини тушуниб етади.
Йигитлар таажжубланганларича туриб қолдилар, кетмадилар. Мен Масиҳ ҳақида, ўзим ишонадиган Худо ҳақида, абадий ҳаёт ва абадий азоб–уқубат ҳақида гувоҳлик бера бошладим.
–Демак, сен баптистсан, шундайми? –деб сўради шу пайтгача жим турган йигит. – Мен Ворошиловград қамоқхонасида шундай одамлар билан ўтирган эдим. Зўр одамлар! – бош бармоғини кўтариб, имонлилар ҳақида самимий гапирди.
Бошлиқлар ёмон мақсадда мен ҳақимда фитна ва ёлғон–яшиқ гапларни тарқатган экан. Маҳбуслар эса менинг ҳамма вазиятимни аниқ билганларидан кейин, ҳамма эшитганларини зонада аксинча қилиб гапириб юрдилар: “Биз Бойкони кўрдик. У ҳукм қилинган моддани биламиз – у ҳеч қандай “балиқ” эмас. Агар у болани қурбонлик қилганда, отувга ҳукм қилган бўлардилар”.
Шундай қилиб, тўқиб чиқарилган ёвузликни Худо яхшиликка айлантирди – маҳбуслар менга яхши муносабатда бўлдилар.
Эрталаб маҳбуслар билан майдонда турган эдик –дарвоқе, бизни ишга шу ердан олиб кетишади – ҳамма “Нима учун?” деб сўраб–суриштира бошлади. Жавоб бердим. Ҳайрон бўлдилар, баҳслашмадилар. Сменадан қайтиб келдим – атрофимда янада кўп маҳбуслар тўпланишди. Ҳаммасига янада кўпроқ Масиҳ ҳақида, Худога хизматим тўғрисида гапиришимга тўғри келди. Душманларнинг режаси амалга ошмай қолди, улар маҳбусларни менга қарши қайрамоқчи бўлдилар, аммо ҳеч нарса қила олмадилар.
Маҳбуслардан бири менга тикилиб, хотирасида ниманидир тикламоқчи бўлиб сўради:
–Сени қаерда кўрган эканман?
–Мен Воркутада жазо муддатини ўтаганман, сен у ерда бўлганмисан?
–Йўқ. Ҳа, бўлди, юзингни эсладим! Эсладим! – кулимсиради у. – Телевизорда сени кўрган эканман! Аниқ телевизорда кўрганман! Сенинг судингни кўрсатишган эди!
–Бўлиши мумкин!
“Биз номаълуммиз, аммо бизни биладилар!” Худога шукр.
Лагерга келганимга бор–йўғи бир неча ой бўлди, аммо маҳбуслардан яшириниш мумкин эмас эди. Прапоршиклар мени жойимдан топмасалар, бошқа Баракларни излардилар. Сиёсий бўлим бошлиғининг кўрсатмаси бўйича менинг атрофимда йиғилган маҳбусларни тарқатиб юборардилар. Одамларни бирон нарса билан диққатини чалғитиш мақсадида лагерь бошлиғи уларни клубда сиёсий машғулотга йиғарди. Мен ҳач қачон бу машғулотларга бормаганман, аммо ҳеч нарсадан –ҳеч нарса йўқ жарима изоляторида ўтирганман.
Йигитлар клубдан қайтиб келишгач, ҳаммасини менга айтиб берардилар. “Коля амаки! Бошлиқ айтдики, тез орада катта амнистия бўларкан. Кўпчиликни озод қилишаркан. Яна у бизни шундай деб огоҳлантирди: “Бойкога ўхшаганларга ҳеч қандай амнистия қўлланилмайди. Ким Бойко билан яқин бўлса, уларга ҳам қўлланилмайди”.
Бошлиқ бу гапи билан кўпчиликни қизиқтириб қўйди, менга таниш бўлмаганлар ҳам менга яқинлаша бошладилар. Ўша машғулотдан кейин атрофимда кўпроқ одам тўпланадиган бўлди.
Ёнимда Хушхабар китоби бор эди. Маҳбуслардан бири бир неча марта Раббий ҳақида эшитгандан кейин, ҳақиқатга чин дилдан интилди. Мен унга Хушхабарни ўқишга бердим. У Хушхабарни бошдан охиригача ўқиб чиқди. Тавба қилди, нажот топганидан хурсандлигининг чеки йўқ эди. Энди у бошқаларга Масиҳ ҳақида қўрқмасдан гувоҳлик бера бошлади.
Энди лагерда иккита масиҳий бор. Бошлиқлар учун эса бу фавқулодда вазият ҳисобланади. Тавба қилган биродарни изоляторга ўтқаздилар. Бошлиқ унга дағдаға қилди: “Мен сени “охур” ғажишга мажбур қиламан!” (“Охур” – камера эшигида кичкина дарча, маҳбусга шу ердан овқат узатилади.) Мени ҳам 15 суткага жаримага ўтказдилар. Биродарим 15 сутка ўтиргандан кейин уни ишга олиб чиқдилар. У умидсизликка тушмади, аммо лагерь қоидаларига хилоф бўлса ҳам, ўша куниёқ биродаримни яна 15 суткага ўтқаздилар. Қоида бўйича маҳбус яна бир кеча Баракда тунагандан кейин яна жазо беришлари мумкин эди.
Маҳбусларни менинг атрофимдан қандай қилиб бартараф қилишни билмаган бошлиқлар зонага атеист маърузачини таклиф қилдилар. Ҳаммани клубга боришга мажбур қилдилар. Имонга келган биродарим билан ўзимизни бир четга олдик. Икковимиз хотиржам вазиятда суҳбатлашмоқчи эдик.
–Бойко, сиз ҳам маърузага боришингизни маслаҳат бераман, – деди менга зона бўйича масъул шахс.
–Қандай маъруза экан?
–Атеистик мавзуда.
Биз ибодат қилиб бўлиб, боришга қарор қилдик. Зал лиқ тўла экан, чунки навбатчилар ҳар бир Баракни айланиб чиқиб, ҳаммани клубга тўплаган эканлар. Лагерда мингдан ортиқ маҳбус бор эди.
Залга оператив қисм бошлиғи, сиёсий бўлим бошлиғи ва маърузачи кириб келди. У 28 ёшда, институтда атеизмдан дарс берар экан. Одатда, атеист маърузачилар замонавий илмий ютуқларга, табиат ҳодисаларига таяниб, Худо йўқ дея тингловчиларни ишонтиришга ҳаракат қиладилар. Бу маърузачи ҳам шундай қилди. Кўриниб турибдики, у, мақсадимга эришдим, имонлилар энг зулматда юрган, ҳеч нарсадан бехабар одамлар эканига маҳбусларни ишонтирдим, деб ўйлади.
“Кўриб турибман: тингловчилар орасида асосан ёшлар кўпчиликни ташкил қилади. Ҳеч қандай Худога ишонманг, – деб мурожаат қилди у аудиторияга. – Сизларнинг порлоқ келажагингиз – коммунизм! Гарчи сизлар жиноят қилган бўлсаларингиз ҳам, биз сизларни комммунистик руҳда тарбиялаймиз”.
Маърузачи шу жумлани бир неча марта такрорлади ва мамнуният билан якунлади.
–Савол мумкинми? – деб қўлимни кўтардим.
–Марҳамат.
–Кўриб турибман, сиз атеистсиз, демак, сиз Худога ишонмайсиз, руҳга ишонасиз.
–Йўқ! – деди у қатъий равишда. – Ҳеч қандай руҳга мен ишонмайман!
–Ундай бўлса, қандай қилиб сиз ёшларни коммунистик руҳда тариялай оласиз?
Тахминан уч дақиқа қулоқларни қоматга келтирадиган кулги жаранглаб турди.
Мен ўртага чиқдим. Кулги босилди. Мен маърузачидан маълум масофада турган эдим, у гапига тузатиш киритди:
–Мен ўзим нафас олиб турган руҳга ишонаман.
–Кечирасиз, лекин биз кислород ютамиз, карбонат ангридрид чиқарамиз…
Кулги баттар авж олди. Сиёсий бўлим бошлиғи маърузачини қўлламоқчи бўлиб: “Маъруза тугади, кетишларингиз мумкин”, деб эълон қилди.
Иккинчи кун маърузачини таклиф қилган майор менга деди:
–Эҳтимол, бу маърузачи бизга қайтиб келмаса керак.
–Кўрдингизми у Худонинг ва имонлиларнинг устидан ҳақорат билан кулганини? Худо оддий далиллар билан бу “улкан паҳлавон”ни мағлуб қилди. Бу – менинг хизматим эмас. У ҳаволаниб кетмаслиги учун менинг Худойим уни шарманда қилди.
–Балки, уни партиядан ўчиришар, – деб зорланди майор.
Ҳақиқатан, лагерда қайтиб маъруза уюштирмадилар, бошлиқлар билан суҳбатлар эса кўп бўлди.
Колония бошлиғи – полковник, Олий Кенгаш депутати – мени штабга чақирди ва менинг эътиқодим билан қизиқди.
Мен Муқаддас Китобга ихлос келтириб, қандай имонга келганимни, Кимга имон келтирганимни ҳикоя қилиб бердим.
–Лекин бизда имон–эътиқод учун суд қилмайдилар, бундай модда йўқ.
–Сизнинг қаршингизда эътиқод учун ҳукм қилинган ва диний оқимлар тўғрисида Конституцияга зид, қонунга қарши Қонунчиликни бузган одам турибди.
–Аниғи, нимани буздингиз?
–Қонунчилик амалда ҳар қандай диний фаолиятни таъқиқлайди: болаларни Худога хизмат йиғинларига олиб келиш мумкин эмас, мен эса болаларни олиб келдим. Ёшларни сувда имонга киритиш мумкин эмас, мен эса имонга киритдим. Хушхабарни ваъз қилиш мумкин эмас, мен эса ваъз қилдим.
Кейин мен диний эътиқод ҳақида Лениннинг гапларидан парча келтирдим.
–Ленин бундай деб айтмаган!
–Агар истасангиз бу матндан парчани Лениннинг тўла асарларининг учинчи нашри, 10–жилд, 66–саҳифасидан топишингиз мумкин. Яна 6–жилднинг 365–366–саҳифаларда “Деҳқонлар қашшоқлиги ҳақида” мақоласида ҳам шу ҳақда ёзилган.
–Яхши, текшириб кўраман, – деб менга диққат билан қаради ва ёзиб қўйди. – Агар сен нариги дунёга ишониб, ўлимдан қўрқмас экансан, ўзингни ос ёки ўзингни от, – деб у мени шайтоний васвасага солмоқчи бўлди. Мен унинг атеистик руҳи майиб–мажруҳлигини тушундим.
–Муқаддас Китобда: “…қўрқоқ, имонсиз, нопок, қотил, зинокор, жодугар, бутпараст ва ҳамма ёлғончиларнинг қисмати олов ва олтингугурт билан ёнаётган кўлдадир” (Ваҳий 21:8) деб ёзилган.
Колония бошлиғи қайтиб мени чақирмади.
Зонада учрашиб қолганимизда у ҳар доим менга кулимсираб қарарди, чамаси мен парчанинг манзилини тўғри келтирганман, шекилли. Кейинроқ шуни билдимки, унинг биринчи хотини имонли бўлган экан, шунинг учун ташлаб кетган ва атеист аёлга уйланган экан.
* * *
Мен лагерда гранит палахсаларини юклаш билан шуғулланардим. Бу ишни қўлда бажариш жуда оғир. Дастлабки кунларда қўлим чидаб бўлмас даражада оғриди. Менга агар қўлларимни кесиб ташлашса, оғриқ босиладигандай бўлиб туюларди.
Назоратчи юклаш ишларини тезлик билан бажаришни талаб қиларди. Ишни уддалай олмаганларга, овқат нормангни пасайтираман, деб дағдаға қиларди. Бундай ҳолда нормани асло бажариб бўлмайди.
–О бошлиғимиз, тергов ва суд кетаётган пайтда мен олти ой ишламадим. Суддан кейин узоқ вақт қамоқхонада бўлдим, – деб тушунтиришга ҳаракат қилдим.
–Қара, одамлар қандай ишлаяпти! – деб бир озғин йигитни кўрсатди, у гранит тошларни даст кўтариб, осонгина машина бортига ирғитарди.
–Агар машхур оғир вазнли спортчини олти ой ювинди овқат билан боқишса, бунинг устига яна унга машқ қилишга имкон беришмаса, у майда тошни ҳам қийинчилик билан кўтаради.
Аммо бошлиқ тоймас одам экан. Мен ҳаддан ортиқ толиқишдан умидсизликка тушдим. Бирдан бир фикр хаёлимга келди: мен Раббий учун азоб чекяпман, маҳбуслар эса қилган жиноятларининг жабрини тортяпти.
“Эй Худойим, бу иш учун менда муҳаббат уйғотгин, мени мустаҳкамлагин”, деб ибодат қилдим. Раҳмдил, меҳрибон Худо мени эшитди: карерга келдим, гранит тошлар жуда енгилдай туюлди! Қўлларимга куч келди, қўлим унчалик оғримасди. Раббий менга сабоқ берди: бизнинг куч–қудратимиз – Раббий учун севги билан азоб тортишда экан! Асирликда бўлганимда пичоқ шикастлаган оёғим шишиб кетди, ана шунда мени гранит тошдан бардюрлар қилишга ўтказишди. Иш кўп, қўлда бажарилади, аммо гранит тошларни юклашдан осонроқ.
***
Шу тариқа икки йил ўтди. Лагерга комиссия келди, комиссия муддатидан олдин шартли равишда озод қилиш бўйича келган экан. Мени штабга чақиришди. Кабинетга кирдим. Прокурор, лагер маъмурияти, отряд бошлиғи, сиёсий бўлим бошлиғи, судъя ўтиришган экан.
–Бойко, сизни муддатидан олдин озод қилишга чақирдик, – деди отряд бошлиғи.
–Кечирасиз, мен ариза ёзмаган эдим–ку.
Биринчи кунлардаёқ зонада менга ҳамкорлик қилиш учун ундашган эди. Ички тартибни сақлаш секциясига киришга таклиф қилишди. Бу секцияга аъзо бўлган маҳбус билагига қизил боғич боғлаб, зонада тартиб ўрнатишга ёрдам бериши керак эди. “Билагингга боғич боғлашинг билан, сени озод қилишади”, – деб ваъда қилишган эди. Мен эса уларга: “Ҳатто қўлимни ҳам текизмайман!” деб жавоб бердим. Аммо энди улар бошқа нарса билан мени аврамоқчи бўлишди.
–Сизнинг ўрнингизга мен ёздим! – деб мақатанди отряд бошлиғи.
–Бойко, си з ўзингизни айбдор деб ҳисоблайсизми? – деб сўради сиёсий бўлим бошлиғи.
–Жаноб судья! Муҳтарам маъмурият бошлиқлари! Вақти келади – нафақат мен – балки ҳаммангиз мени айбсиз деб биласизлар!
–Агар ҳамма тан олсалар ҳам, мен ҳеч қачон тан олмайман! – деб ўрнидан сакраб турди режим қисм бошлиғи капитан Москаленко.
–Вақти келади, сиз ҳам эътироф этасиз…
–Биз сизга озодлик таклиф қиляпмиз, ўзингизни айбдорман деб эътироф этинг! – деб мени ташвиқот қилдилар.
–Йўқ, мен айбдор эмасман.
Прокурор савол бермоқчи эди, аммо сиёсий бўлиб бошлиғи уни тўхтатди.
–Бу файласуфга соволингиз ҳайф. У ҳозир доҳийларнинг гапларидан сатр келтиришни бошлайди–да, кейин қайси саҳифасида, қайси жилдида ёзилганини айтади. Агар у ўзини айбдор деб тан олмаса, кетаверсин.
Мен кетдим.
* * *
Маҳбуслар лагер кутубхонасидан Худо ва имонлилар ҳақида айтилган китобларни ёки журналларни олиб келишарди.
Мен дафтарга қизиқ жойларини кўчириб олардим–да, ёнига ўзимни шарҳларимни ёзиб қўярдим. Тинтув пайтида ўша дафтарни тортиб олдилар. Мени режим қисми бошлиғи Москаленко чақирди.
–Бойко, бу сенинг ёзувингми? – деб сўради у.
–Кўрай–чи…Ҳа, меники.
–Буларнинг ҳаммасини Давлат Хавфсизлик Қўмитасига жўнатаман, – деб ҳар бир сўзига урғу берди.
–Марҳамат, бераверинг! 1962 йили менинг кўп нарсамни тортиб олишган, майли, буни ҳам ўқишсин, – кулиб дедим мен.
Лагерь бошлиқлари Давлат Хавфсизлик Қўмитаси ходимларидан қўрқишади. Капитан мени ҳам қўрқади, деб ўйлади. Аммо менинг хотиржам турганимдан у ҳайратда қолди.
–Бойко, сенинг Худойинг қаерда, нимага У сени бу ердан олиб чиқмайди? Сен Унга ишонасан–ку!
–Биласизми, имонли профессор Марцинковский Владимир Филимонович “Азоб–уқубатлар мазмуни” китобида бир далилни тасвирлайди: у чор Россияси даврида қамоқхоналарга бориб, маҳбуслар орасида Хушхабар китобини тарқатар экан. Айтинг–чи, бизнинг замонда сиз қайси пулга Масиҳ ҳақида ваъз айтиш учун мени лагерга қўйган бўлардингиз? – Ҳеч қандай пулга! Қаранг, Худо вазиятни қандай донолик билан бошқаради: Сизлар қонунга қарши равишда мени жиноятчи сифатид ҳукм қилдингизлар. Бутун Совет Иттифоқидан жиноятчилар йиғилган лагерга олиб келдингизлар. Мен улар билан, сиз билан ҳам ҳеч қачон учрашмаган бўлардим!Аммо мен шу ердаман. Ваъз қиляпман. Сизлар мени қувиб юборолмайсизлар. Бунга ҳақларингиз йўқ. Мана бунга эътибор беринг: сизлар атеист бўлганингиз ҳолда, наҳотки диний адабиётларни ўқийдиган бўлиб қолган бўлсангизлар?! Аммо масиҳийча қўшиқлар, оятлар ёзилган дафтаримни сизлар тортиб олдингизлар. Энди дафтаримда ёзилган ҳамма нарсани ўқишга мажбурсиз – бу сизларнинг ишингиз.
Яна бир гап: сиз мени кабинетингизга чақириб, сен нима учун имонлисан, деб ҳисобот талаб қиласиз. Худо бор, абадий ҳаёт бор, абадий азоб–уқубат бор, деб сизга гувоҳлик бераётганимдан хурсандман. Хуллас, агар сиз тавба қилмасангиз, қиёматда Раббийнинг олдида турасиз, у ерда, Худо ҳақида ҳеч қачон эшитмаганман, деб ёлғон гапира олмайсиз.
–Йўқол! Менинг кабинетимда ҳам ташвиқот қилади–я! – деб ғазабланди бошлиқ.
***
Лагерга келганимга уч йил бўлганда, якшанба кунларининг бирида қариндош–уруғларим учрашувга келишини кутаётган эдим. Баракнинг яқинроғида – таъқиқланган зонадан кейин автотрасса ўтган эди. Баракнинг иккинчи қаватидан йўл яхши кўриниб турарди, ҳатто қатъий тақиқланган бўлса ҳам, гаплашса бўларди.
“Николай, кимдир сенга келибди, трассадан чақиряпти”, – деб менга хабар қилишди.
Мен иккинчи қаватга кўтарилдим, Қарасам, Херсонлик биродарим Климошенко Николай турибди. “Валя қани?” деб сўрадим. У имо–ишора билан, ҳали келмади, деб тушунтирди. Кечгача ҳам Валя келмади. Учрашув бўлмади.
Лагерда ҳар якшанба кино кўрсатилади, аммо мен ҳеч қачон бормаганман.
“Қалай, “Кичик қочоқ” фильми сизларга ёқдими?” – деб сўради маҳбуслардан бири – менинг ҳамшаҳарим. У мендан бир оз нарида яшарди.
“Албатта”.
“Ҳадемай “катта қочоқ”ни кўрасиз”, – деб кулиб қўйди у.
Унинг гапига ҳеч ким эътибор қилмади.
Кечаси ҳамма маҳбусларни тревога бўйича оёққа турғизди. Сафга тортиб, икки марта санаб чиқишди. Қочибди! Маълум бўлдики, ҳазиллашиб “Ҳадемай “катта қочоқ” ни кўрасиз” деб айтган менинг ҳамшаҳарим йўқ.
Тревога қайтарилди. Энди ухлашга ётган эдим, навбатчи маҳбус келиб деди: “Бойко, сизни штабга чақиришяпти…”
Ибодат қилиб, кетдим.
–Иванни қаёққа гумдон қилдинг? – деб қочоқ маҳбусни номини айтди.
–Ухлаб ётган эдим, ҳеч нарсадан хабарим йўқ.
–Сен у билан дўстлашган эдинг–ку! Кундузи сенга кимдир келди, сен ўша одам билан гаплашдинг. Трассада биз машинани кўрганмиз. Иван қочиб кетишига сен ёрдам бергансан.
–Мен ҳеч нарсани билмайман.
Мени Баракка жўнатишди. Аммо эртаси куни ҳам, кейинги куни ҳам кечгача ҳам штабга чақириб, бўйнингга қўшимча муддатни илиб қўямиз, деб дағдаға қилдилар.
Қочиб кетган одамнинг муддати катта – 12 йил экан. Селектордан, ашаддий жиноятчи қочган, деб аълон қилишди. Излашга итларни қўйиб юборишди, аммо изини топиша олмади. Итлар бир жойда айланаверди.
Лагердан қочиб кетишнинг имкони йўқ. Винницадан бошлиқлар келишди. Икки тахминни илгари суришди: ё Бойконинг ёрдами билан у қочиб кетган, ёки Бойко Иванни қурбонлик қилган.
Уч кун бизни ишга олиб чиқмадилар. Ҳамма канализация туйнукларини очдик, ўт ўчириш ҳовузидан 50 куб сувни чиқардик, гўё мен қурбонлик қилган Иваннинг жасадини топишга умид қилдик. Ҳамма жойда синчиклаб текширув ўтказдик. Ҳеч нарса топа олмадик.
Бошлиқларнинг тахминича, мен вахтёрлар билан келишиб, унинг қочиб кетишига ёрдам берганман экан.
“Иван ўзи қочиб кетганига ишонмайман, – деди лагер бошлиғи. – Агар Бойко бўлмаса, қандай қилиб у қочиб кетиши мумкин?!”
Учинчи куни, Иван топилди, деб хабар беришди. Иванни поездда ушлаб олиб, лагерга қайтариб келишди. Бошлиқлар ҳайрон бўлганича уни сўроққа тутдилар:
“Қани кўрсат–чи, қандай қилиб қочиб кета олдинг?”
Иван жуда яхши спортчи экан. Қўриқчи вишкага томон юриши билан, у осонликча хода ёрдамида таъқиқланган зонадан сакраб ўтган. Изини яшириш учун хода билан дарё бўйлаб кетаверган. Кечув жойини топиб, ходани ўша ерда ташлаган. Станцияга келиб, поездга ўтиргану жўнаган. Козлятино станциясида у қаерга кетаётганини билиш учун вагон ойнасидан қараган. Уни темир йўлчилар кўриб қоладилар, чунки биринчи навбатда, ашаддий жиноятчи қочди, деб уларни огоҳлантирганлар.
Иванга қочгани учун кучайтирилган режимда қўшимча муддат беришди. Албатта, Иванни сўроқ қилишди:
–Сенга Бойко ёрдам бердими?
–Бойко ҳатто менинг режаларимдан тамомила бехабар бўлган.
Шундан кейин бошлиқлар менга муносабатини ўзгартирдилар, “Қўшимча муддат берамиз! Қамоқда чиритамиз!” деган дағдағаларни бас қилдилар.
* * *
Лагерда темир–бетон маҳсулотлари ишлаб чиқарадиган цех ва унинг ёнида – иссиқхона бор эди. Бу ерда хизмат қиладиган сантехник озод бўлди, бошқасини топа олмадилар. Қаровсиз қолган асбоб–ускуналар яроқсиз ҳолга келиб қолди. Цехни авария ҳолатида, ёпамиз, деб хавф солдилар. Бошлиқларни ташвиш босди: айнан шу цех лагерга катта даромад келтирарди. Мени таклиф қилишга қўрқардилар. Чунки ишимда: “Оғир ишларда фойдаланилсин”, деб ёзиб қўйилган эди. Улар узоқ вақт ўйлаб, бу масалани ҳал қилдилар: мен у ерда сантехник ва ўт ёқувчи сифатида ишлайдиган бўлдим, ёзда эса ремонт қиладиган бўлдим. Иссиқхонада ишлаш, албатта, гранит ташигандан кўра, анча енгил эди. Шундай қилиб, қаттиқ кўрсатмаларга қарамай, Раббий лагердаги ҳаётимни енгиллаштирди.
Лагерга туташиб кетган посёлкада иссиқхона ишдан чиқибди. Қиш. Совуқ.
–Бойко! Бизда кўнгилсиз ҳодиса юз берди. Ёрдам беринг. Посёлкадан аёллар хабар бердилар: агар иссиқхонани тузатиб бермасак, болаларни иситгани бизнинг кабинетга ўтказишар экан.
–Посёлка – зонадан ташқарида–ку! Иссқхона козони қанақалигини ҳам билмайман, – деб айтдим.
–Сизни олиб борамиз, кўрасиз.
Соқчи назорати остида мени посёлкага олиб боришди. Қозонларни қараб чиқдим: оддий, чўяндан қилинган, улар вақтида ювилмагани учун тагига қасмоқ ўтириб қолган, оқибатда қозон тагидан эриб тушган. Чўянни пайванд қилиб бўлмайди, қозонни алмаштариш керак.
–Бойко, биз Вознесенскка телефон қилдик, у ердан хабар беришларича, сиз қозонларни тузатган экансиз. Бизникини ҳам тузатиб берасиз.
–Қозонни назорат қилувчининг текширувисиз ҳаққим йўқ.
–Бу бизнинг муаммомиз. Қозонни тузатиб берасиз.
Мен рози бўлдим. Посёлкага мени соқчи билан олиб боришди. Мен ҳамма конструкцияларни кўриб чиқдим, хуллас, лагердаги қозонни қилиб бердим. Бу қозонни посёлкадаги иссиқхонага олиб келдилар. Қозонни ўзим ўрнатиб, ўзим ёқдим – Худога шукр, иситяпти! Ҳамма хурсанд, менга ишлаш осонроқ бўлиб қолди. Сургунга жўнагунимга қадар лагерда сантехник бўлиб ишладим.
Книга на Узбекском языке: - Верю в бессмертие (Николай Бойко)
Очень впечатляющее свидетельство одного верующего узника за имя Христово, прошедшего тюрьмы и лагеря, и повсюду Бог подкреплял его и исцелял. Одному Богу известно, сколько издевательств претерпел Николай Ерофеевич в неволе. Его лишали свиданий, не отдавали писем и в буквальном смысле уничтожали, сажая в камеру—холодильник в то время, когда у него было воспаление легких. Но, по неизреченной Своей милости, Господь сберегал жизнь Своему слуге. Он оставался непреклонным и не шел на сотрудничество с гонителями. Его глубоко почтенный 82-летний возраст — яркое доказательство того, что жребий наш всецело находится в руках Господа и вовсе не условия существования определяют длительность жизни, а лишь Божья воля. Несмотря на суровый путь, он достиг рубежа большей крепости и отошел к Господу как и насыщенные днями патриархи. Земная брань его закончилась победно.
