Филип Янси. НЕГА? - (3–қисм) Ўзбек тилида
NEGA? (Philip Yansi) O‘zbek tilida Audiokitob
Ҳар доим жавобсиз қолаётган савол
Мундарижа
1–қисм: Худо қаерда, ўзи?
Савол қайтмоқда
Ғамгин Мавлуд байрами
2–қисм: «Билишни хоҳлайман: Нега!»
Аввал силкинишлар, кейин тўлқин
Фожиа билан юзма–юз
Нега?
Бизнинг ягона умидимиз
Диққатнинг чалғиши
«Ёрдамчиларни изла»
Зиён қилиб қўйма
3–қисм: Худо ухлаб қолганда
«Бундай шафқатсизлик қаердан келди?»
Кўр ва кемшик дунё
Ёрдам сўраб қилинган нолалар
Қўшнилар
Умид учқуни
Эзгулик йўлидаги азоб
Ўсиш учун макон
4–қисм: Ёвузликни даволай туриб
Қайғу шаҳри
Ўт ўчириш қисмида
Синовдан ўтган ва мустаҳкамланган эътиқод
Узилган ҳаёт
Икки универсалия
Қийин саволлар
Ўлим, кеккаяверма
5–қисм: Уч буюк синов
Миннатдорчиликлар
Эзгулик йўлидаги азоб
Масиҳийларнинг азоб–уқубатларга бўлган нуқтаи назари унинг фойдали хусусиятларига қаратилган. Азобнинг ўзи ғазабланган норозиликни келтириб чиқариши мумкин бўлса–да, у ҳаётга яхши ҳисса қўшиши ҳам мумкин. Худо азобларни яхшиликка эришиш учун юборади, деб ишонадиганларга қўшилмайман. Йўқ. Сиз Муқаддас Китобда касалларга шундай деган Исони учратмайсиз: «Сендан қон кетиш (ёки фалажлик, ёки моховлик)нинг сабаби – Худо сенинг тийнатинг(характеринг)ни шакллантириш устида ишламоқда». Исо бу одамларга маъруза ўқимаган – У уларни даволаган. Бироқ, азоб ҳақида гапирадиган деярли барча Янги Аҳд парчалари, ҳатто «ёмон» нарсаларни ҳам қандай қилиб яхши нарсаларга айлантириш мумкинлигини кўрсатади.
Павлус, Ёқуб ва Бутрус имонлари учун ноҳақ қувғин қилинган имонлиларга ёзган мактубларида бир овоздан азобларнинг фойдали қийматини таъкидлайдилар. Масалан, Павлус римликларга шундай деб ёзган: «...азоб–уқубатларимиз билан ҳам фахрланамиз, чунки азоб–уқубатлар сабр–тоқат ҳосил қилишини биламиз. Сабр–тоқат Худога маъқул феъл–атворни, бундай феъл–атвор эса умидни ҳосил қилади».
Ҳаворий Павлус қийинчилик билан эришган ютуқларини гўнг уюмига ўхшатган. Аммо гўнгни ҳам фойда билан ишлатиб, ўғит сифатида «қайта ишлаш» мумкин. Мартин Лютер Кинг, Нельсон Мандела ва Солженициннинг азоблари охир–оқибат яхшилик учун эди, аммо уларнинг ҳеч бири бу қандай содир бўлишини тасаввур қила олмаган. Шунингдек, тарихдаги энг даҳшатли жиноят – Худо Ўғлининг қатл этилишини – биз маъюс ёки фожиали эмас, балки Буюк жума сифатида эслаймиз. Исо хочга михланишнинг олдини олиш учун фаришталардан иборат легионларни чақириши мумкинлигини айтганди, лекин у бундай қилмади. Гуноҳни ювиш йўли азобни четлаб ўтмайди, балки у орқали ўтади.
Сараеводан қайтганимдан бир неча ҳафта ўтгач, мен дўстим, Уитворт коллежи профессори Жерри Ситсернинг фойдали азоблар ҳақидаги шахсий достонининг иккита – эски ва янги – китобини қайта ўқиб чиқдим. Йигирма йил аввал, Жерри ўз оиласини микроавтобусда Айдахо далалари ичра олиб кетаётганида, соатига 140 километр тезликда келаётган маст ҳайдовчи бурилишга тўғри келмай, ўрта чизиқдан сакраб ўтиб, тўғридан–тўғри Ситсерларнинг машинасига бориб урилган. Кейинги бир неча дақиқада, унинг оиласини жонлантиришга уринишларга қарамай, Жеррининг хотини, онаси ва тўрт ёшли қизи унинг кўз ўнгида вафот этган. У бир вақтнинг ўзида уч авлод яқинларини йўқотган, унинг омон қолган учта фарзанди эса оғир жароҳатлар олишган.
Жерри ушбу фожиани ўзининг кўпчиликка ўз қайғу ва йўқотишларини енгишга ёрдам берган «Яширин иноят» китобида тасвирлаб берган. Унда у фарзанд тарбиясини тўлиқ ставкадаги иш билан уйғунлаштирган бева қолган отанинг қайғу ва ҳаёт қийинчиликлари босқичларини батафсил тасвирлаб беради. Жерри шундай деб ёзади: «Мен ҳар кечқурун ўзимни ўта бемажол ва сўлғин ҳис қилганимда севимли курсимга чўкиб, яна бир кунни бошимдан кечиришимни, ҳатто – уни бошимдан кечиришни исташимни билмаганимни эслайман. Мен учун ҳаётнинг ўзи жазо эди ва ўлим, узоқ кутилган енгиллик келтирган бўларди, деб ўйлардим».
Жерри ҳаётида бурилиш лаҳзасига дуч келганди. Келажак унинг устида улкан, қўрқинчли номаълумлик каби осилиб турарди. «Автоҳалокат туфайли юзага келган йўқотиш ҳаётимни ўзгартириб, мени пасайиб борувчи курсга туширди ва мен хоҳлайманми ёки йўқми ундан ўтишим керак эди. Менинг елкамда катта юк бор эди. Бу даҳшатли синов эди. Мен бутун ҳаётимдаги энг катта синовга дуч келдим. Унинг бир босқичи тугади ва мен бошқасига, энг қийинига кираётгандим».
Йигирма йил ўтгач, Жерри «Кўрсатилган марҳамат» номли китобининг давомини ёзди, унда у ўша вақт ичида содир бўлган воқеаларни ҳикоя қилади: талабалар ва университет ҳамжамиятидан олган амалий ёрдами; болаларни онасиз тарбиялашнинг қийинчиликлари ҳақида; ва ниҳоят, иккинчи никоҳ ва аралаш оилаларнинг янги муаммолари. Павлус эслатиб ўтган сўзларнинг ҳар бири: «сабр», «тажриба», «умид» Ситсернинг ҳикоясида маълум бир роль ўйнайди, китобнинг кириш қисмида эса «тузатиш», яъни «қутқарилиш» (“сотиб олиш”) тушунчасига эътибор қаратилган.
Ситсер таъкидлаганидек, «ре–» префикси билан бошланган сўзларнинг аксарияти ўтмишга қайтишни, қандайдир бошланғич ҳолатга қайтишни англатади. Биз эски уйни қайта–таъмирлаймиз (ре–монт); идорани қайта–ташкил этамиз (ре–организация); ишни қайта–тузамиз (ре–структиризация), беморни қайта–жонлантирамиз (ре–анимация)... Re–demption – “қутқармоқ/сотиб олмоқ” сўзи келажакка ишора қилиб, янги ўлчам қўшади. Пул эвазига қайтариб олинган қул янги ҳаёт учун озод қилинади; қутқарилган гуноҳкор янги иноят ҳолатига киради. Бироқ, қўшимча қилади Жерри, “қутқармоқ/сотиб олмоқ” ҳар доим қийматни назарда тутади. Кимдир қулни қутқариб олиш учун ҳақ тўлаши керак ва АҚШ фуқаролар уруши ҳолатида эса бутун халққа ҳақ тўланиши керак эди. Сайёрани қутқариш учун Кимдир ҳақ тўлаши керак эди.
Мен қутқариш билан боғлиқ яна бир далилни қўшмоқчиман: ҳатто янги ҳолатда ҳам чандиқлар йўқолмайди. Сотиб олинган қул том маънода қўллари, оёқлари ва орқасида кишанлар ва калтаклар туфайли чандиқларни кўтариб юради. Озод қилинган пиянистанинг жигарида чандиқлар қолади. Яхшиликка тортилган азоблар ҳам чандиқларни назарда тутади. Хуллас, автоҳалокат ва унинг оқибатлари Жерри ва унинг фарзандлари хотирасидан ҳеч қачон ўчирилмайди. Цунамидан омон қолган одамлар; Сараеводаги уруш қурбонлари; Ньютаун жамоаси – уларнинг барчаси азобларга чидаш йўлини топиши ва ҳатто ундан яхши нарса олиши мумкин, аммо азобли хотиралар ҳеч қачон йўқолмайди – улар йўқолмаслиги ҳам керак. Ҳатто Исонинг қайта тирилган жасади ҳам чандиқларини сақлаб қолган.
«Кўрсатилган марҳамат»нинг сўнгги бобида Жерри китобни болалар ҳикояси каби ширин ва оптимистик тарзда, «улар узоқ ва бахтли яшадилар» деган қувончли сўзлар билан якунлай олмаслигини тан олади.
Охир–оқибат, биз бундан кейин ҳам узоқ ва бахтли яшаймиз, лекин қутқарилиш тарихи тугагандан кейингина, бу эса маълум бўлишича, яқин орада бўлмайди. Ҳозир эса биз бу ҳикоянинг ўртасида, гўё уйнинг ярим тугалланган реконструкциясидаги тартибсизлик ва саросимага тушиб қолгандекмиз. Эҳтимол, бизда фақат битта боб қолгандир, балки – элликта. Келгуси бир неча йил ичида биз бугун дуч келган нарсаларга дуч келишимиз ёки шу қадар кескин ўзгаришлар арафасида бўлишимиз мумкинки, агар биз улар ҳақида олдиндан билсак, қўрқув ёки ҳайратдан (ёки уларнинг иккаласидан ҳам) ҳушдан кетиб қолишимиз мумкиндир. Эҳтимол, биз ҳаётимизнинг энг бахтли, эҳтимол – энг қайғули даврига кирмоқдамиз. Биз буни билмаймиз – била олмаймиз ҳам ...
Менимча, фақат битта яхши вариант бор: нима бўлишидан қатъий назар, биз, бу қутқарилиш ҳикоясининг ичида қолишимиз керак. Бу бизга қанчалик ноаниқ туюлмасин, буни Худонинг Ўзи ёзганига амин бўлишимиз керак.
Муаллиф томонидан бу ерда ва кейинги ўринларда ишлатилган «redemption» сўзи иккала маънога эга. - Таҳр. изоҳи.
Книга на Узбекском языке: - Почему? (Филип Янси)
Где Бог, когда я страдаю? Этот вопрос звучит безмолвным рефреном каждый раз, когда случается беда – неважно, с одним человеком или целыми нациями. Стоит произойти природному катаклизму, эпидемии, войне или очередному теракту – и сразу же сотни людей взывают к небесам: «Доколе, Господи?!» Если мы не можем доверить Богу безопасность наших детей или защиту близких от мучительной смерти, то в чем вообще можно Ему доверять? Почти 25 лет назад Филип Янси написал нашумевшую книгу, где попытался изложить свой взгляд на эту извечную проблему. Сегодня события на трех континентах, которые лихорадят человечество, заставляют его снова взяться за перо. C характерной для автора прямотой и честностью книга обращается к тем, кто несет тяжкое бремя страданий, чья вера пошатнулась от перенесенной боли, кто испытал разочарование в Боге и людях, но все равно пытается найти смысл в том, что происходит вокруг, и разобраться в этом ВОПРОСЕ, КОТОРЫЙ ОСТАЕТСЯ ВСЕГДА.
