Филип Янси. НЕГА? - (4–қисм) Ўзбек тилида
NEGA? (Philip Yansi) O‘zbek tilida Audiokitob
Ҳар доим жавобсиз қолаётган савол
Мундарижа
1–қисм: Худо қаерда, ўзи?
Савол қайтмоқда
Ғамгин Мавлуд байрами
2–қисм: «Билишни хоҳлайман: Нега!»
Аввал силкинишлар, кейин тўлқин
Фожиа билан юзма–юз
Нега?
Бизнинг ягона умидимиз
Диққатнинг чалғиши
«Ёрдамчиларни изла»
Зиён қилиб қўйма
3–қисм: Худо ухлаб қолганда
«Бундай шафқатсизлик қаердан келди?»
Кўр ва кемшик дунё
Ёрдам сўраб қилинган нолалар
Қўшнилар
Умид учқуни
Эзгуликка элтувчи азоб
Ўсиш учун макон
4–қисм: Ёвузликни даволай туриб
Ғам-қайғу шаҳри
Ўт ўчириш қисмида
Синовдан ўтган ва мустаҳкамланган эътиқод
Узилган ҳаёт
Икки универсалия
Қийин саволлар
Ўлим, кеккаяверма
5–қисм: Уч буюк синов
Миннатдорчиликлар
Ғам-қайғу шаҳри
Янгиликлар бўлимларининг муҳаррирлари 2012 йилнинг асосий воқеалар рўйхатини тузиб бўлишганди, улар орасида энг кўп овоз олгани АҚШ президенти Барак Обаманинг икккинчи муддатга президентликка сайланганлиги эди. Бироқ «Сэнди–Хук»даги декабрь фожиасидан сўнг, қолган ҳамма янгиликлар ҳар қандай аҳамиятини йўқотгандек туюларди. «Ассошиэйтед Пресс» агентлиги тарихида биринчи марта қайта овоз бериш ўтказилди, унинг натижаларига кўра, йилнинг энг қайғули воқеаси энг муҳимига айланди.
“Колумбайн” мактабидаги, Виржиния Политехника университетидаги, Аврора шаҳри кинотеатрида Габриэль Гиффордсга қилинган суиқасд каби қирғинлардан эсанкираб қолган баъзи америкаликлар, энди бизни ҳеч нарса билан гангитиб қўя олишмайди, деб ўйлашганди. Аммо «Сэнди–Хук»даги қотиллик миллатнинг қалбини янада даҳшатлироқ янги оғриқ билан тўлдирди. Ҳар куни кечқурун болаларнинг жасадлари солинган тобутчалар қабрга туширилаётганини кўрганимизда, ўша лаҳзада, журналлар ва телеэкранлардан бизга қараб турган сепкил юзли, самимий табассумли ва беғубор кўзли болалар тўғрисидаги янги тафсилотларни эшитардик. «Бизга нималар бўлаяпти?» – деган саволларга чўмарди экспертлар. Бундай зўравонлик ҳаракатларига йўл қўяётган бўлсак, қандай жамият бўлдик?
Бир неча кун ўтгач, ҳали ҳам бу янгиликлардан бошим айланиб юрган пайтда телефон жиринглаб қолди. «Филип, бу мен, Клайв Калвер, – деган Британия лаҳжасидаги овозни эшитдим. – Сен билан анчадан бери кўришмадик, лекин агар эсингда бўлса, биз Буюк Британиядаги баъзи тадбирларда бирга ишлаган эдик».
«Албатта эсимда, Клайв. Адашмасам, шундан сўнг сен “Уорлд Релиф”га раҳбар бўлиб кетгандинг, тўғрими?»
«Ҳа, бу Миллий хушхабарчилик уюшмаси томонидан ташкил этилган хайрия ташкилоти. Мен бир неча ажойиб йилларни Чикаго атрофларидаги сенинг собиқ фаолият майдонингда ишлаб, ўтказдим. Балки эшитмагандирсан, шундан кейин мен Уолнат–Хилл жамоатининг чўпони бўлдим. Бу Ньютаун шаҳри четидан 1 миль нарида, мен яшаётган Коннектикутда».
Клайвнинг кайфияти тўсатдан ўзгарди. «Тўғриси, мен айнан шунинг учун қўнғироқ қилаяпман, – давом этди у. – Биламан, сен “Колумбайн”даги отишмадан кейинги тадбирларда қатнашдинг ва Виржиния Политехника университетида нутқ сўзладинг. Филип, бизнинг жамоат – минтақадаги энг каттаси ва бу фожиа бизни чуқур қайғуга солди. Жамоатимизга келувчиларнинг баъзилари ўз болаларини йўқотди. Биз бир дафнни ўтказдик ва эртага яна биттаси тайинланган. Бизнинг жамоатимиздан бўлган бир одам воқеа жойига биринчилардан бўлиб борган ва бизда «Сэнди–Хук»дан яна бир неча ўқитувчи ҳам бор. Уларнинг ҳаммасига оғир, биз эса жамоа учун нимадир қилмоқчимиз. Биламан, Мавлуд байрами яқинлашаяпти ва ҳойнаҳой, сенинг ўз режаларинг бўлса керак, аммо эҳтимол келиб, бир неча йиллар олдин китобга бағишлаган саволинг – “Мен азоб чекаётганимда, Худо қаерда?” масаласи бўйича бир–икки оғиз сўз айтарсан»
Гарчи мотам адо қилган бу жамоага нима дейиш мумкинлигини тасаввур қилмасамда, рози бўлишим кераклигини билардим. Бундай фожиалардан кейин ҳар қандай киши каби, мен ўзимни ночор сезардим. Энди эса менда бирор ҳисса қўшиш имкони пайдо бўлди, гарчи қандай ҳисса эканлигини билмасам ҳам. Мен дарҳол ўзимнинг ноширларим билан боғландим, улар ҳеч иккиланмай, Ньютаун жамоаси учун “Мен азоб чекаётганимда, Худо қаерда?” ва “Худодан не наф?” китобларимдан бир неча минг нусхани хайрия қилишга рози бўлишди. Эртаси куни Клайвнинг жамоати чипта буюртма бериш учун «United Airlines»га қўнғироқ қилганида, авиакомпания ҳақ олишдан воз кечди. Улар ҳам Ньютаунни қўллаб–қувватлаш учун бирор ҳисса қўшиш истагида эди. Кейин мен яқин дўстларимга электрон почта орқали хат юбориб, улардан умрим давомида дуч келган вазифаларим ичидаги бу энг қийинида мени қўллаб–қувватлаб ибодат қилишларини сўрадим.
Мактабдаги отишмадан роппа–роса икки ҳафта ўтгач, мен 28 декабрда «Ла Гуардия» аэропортига қўндим. Мени кутиб олишди ва икки соатлик йўл юришдан сўнг, биринчи марта Ньютаунни ўз кўзим билан кўрдим. Телешарҳловчилар бу ҳудудни тасвирлаш учун “осойишта” ва “чин табиат” каби сўзлардан фойдаланишган ва ҳақиқатан ҳам унинг манзаралари табрикнома хатларига туширса арзигулик эди. Биз сершовқин шосседан қайрилганимизда, илонизи йўл оқ рангли тўсиқлар ўрнатилган викториан услубида қурилган фермерлар уйлари ва ёпинчиқ ёпилган отлар югураётган ўтлоқлар орасидан ўтди. Ҳатто шаҳар кўчаларининг номлари ҳам қишлоқчасига жарангларди: «Ўтлоқ чети», «Тодди тепалиги», «Ёқимли тоғ», «Чуқур жилға».
2012 йилгача фахрланиш учун Ньютаунда фақат иккита баҳона бор эди: “Эрудит” стол ўйини айнан шу ерда кашф қилинган ва ўнкурашчи Брюс Женнер шу ерда туғилганди. Шаҳар марказидаги асосий кўчадаги тепаликда катта байроқ ўрнатиладиган хода турар ва мен ҳеч қийналмай бу жой Мустақиллик кунида қандай кўринишда бўлишини тасаввур қила олардим: оилалар сайр ва дам олиш учун шаҳар истироҳат боғида йиғилишган, уларнинг ёнидан эса ўт ўчириш машиналари, содда безалган карнавал платформалари ва мактаб оркестрлари ўтиб боради. Ньютауннинг четидаги «Сэнди–Хук» қишлоғига 1711 йилда асос солинган. Бу типик эски Америка – кичик шаҳарчаларнинг оддийлик ва соддалик намунаси эди.
Хуллас, энди бунинг ҳаммаси ўтмишда қолди. Қор ёғар ва яланғоч дарахтлар учида кўриниб турган кулранг осмон Американинг энг қайғуга ботган шаҳрига айланган Ньютаун учун жуда мос кўриниш яратганди. Баъзи уйларда Мавлуд байрами гулчамбарлари ўрнини мотам гулчамбарлари эгаллаганди. У ер–бу ерда айвон четида қора тасмалар осилиб турар, кўчаларда эса мотам тутаётган оилаларни бекорчилар ва журналистлардан ҳимоя қилишга чақирилган полициячилар айланиб юришарди. Ёғочдан қирқилган фаришталар ва юмшоқ ўйинчоқли вақтинчалик ёдгорлик тахталари энди эриган қор билан қопланган эди, улар деярли барча шамларни ўчирганди, фақат бир нечта милтилаб ёнаётган ва намликдан вишиллаётган шамлардан ташқари. Сўлиб қолган гулдасталар қорайиб улгурганди. Кўп дўконлар ҳалок бўлганлар хотирасига қўлбола пештахта қўйиб олишганди. «Севги бизни ҳамма нарсадан олиб ўтади” – дейилганди улардан бирида. Автомобиль эстакадасида шамол “Ньютаун учун ибодат қилинг”, – деган шиорни ҳилпиратарди – ва худди шудай чақириқ маҳаллий спиртли ичимликлар дўкони ёнига ҳам осиб қўйилганди. Деворлардан бирига катта, қийшиқ бош ҳарфлар билан “ҚАЛБЛАРИМИЗ ПАРЧАЛАНГАН” деган ёзув умумий кайфиятни кўрсатиб турарди.
Мотам тутаётган оталардан бири (касби шифокор) репортёрларга деди: «Бизда жароҳатдан кейинги руҳий сиқилиш йўқ. Биз бевосита жароҳатланган ҳолатдамиз ва нима ҳақида гап боришидан қатъи назар, ҳеч қандай қийин ва шошқалоқ қарорга келмасликка аҳд қилганмиз. Шундай кунлар бўладики, ўрнимдан туриб, кўчага чиққим ва озиқ–овқат учун дўконга боргим келади, яна шундай кунлар ҳам бўладики, ҳатто тишимни тозалашга ҳам ҳолим йўқ. Баъзи пайтларда мен [тирик қолган] нариги ўғлим учун яхши ота бўла олиш ҳиссини туяман, бошқа пайтларда эса фақат бир нарсани истайман: тўшакдан турмаслик ва ухлаш». Бошқа ота ёдидан бир хотирани ўчириб юбора олмаётганини айтди. Ўша даҳшатли кунда унинг етти яшар ўғли тушунарсиз сабабга кўра, одатдагидан деярли икки соат олдин уйқудан туриб, акаси билан қучоқлашиб хайрлашиш учун пижама ва шиппакда кўчага югуриб чиқан. Сўнгра унинг ўзи кийиниб, «Сэнди–Хук»даги ўлим билан учраштириш учун келган мактаб автобусига ўтирган.
Ўша дам олиш кунлари давомида мен фожиа ҳақида дастлабки манбалардан: жабрланган оилалардан, шунингдек, консультантлар, шошилинч хизмат ходимлари ва мактаб ходимларидан эшитдим. (Уларнинг шахсий ҳаёти муҳофазаси йўлида бу шахсларнинг исмларини айтмайман). Мен гаплашган катта ёшлиларда ҳеч қандай қасос ҳиссини сезмадим, балки фақат изтироб ва чуқур қайғуни сездим. Бирор киши “Нега биз?”, – деган саволга жавобни билмасди – ва кўринишидан фожианинг айбдори бунинг учун бирор шаъма қолдирмаганди.
Тирик қолган болалар бошидан кечирганларини турлича ҳис қилишарди. Баъзиларининг ичида ғазаб қайнарди. Бир қизалоқ тинмай қўлида қурол тутган одам расмини чизар, кейин эса расмларни қалам билан тешиб ташларди. Бошқаларида ваҳима ва хавотир хуружлари пайдо бўларди. Улар мактабга қайтишга қўрқишарди. «У ерда мен хавфсизликда бўламанми?» – деб жарангларди оғриқли савол. Ота–оналар шкафларда, қўшни синф хоналарида биқиниб ўтирганича, мактабдаги овозкучайтиргичлар орқали қотилликни эшитган ва тирик қолган болаларининг бу саволига жавоб беришга ҳаракат қилишарди.
Книга на Узбекском языке: - Почему? (Филип Янси)
Где Бог, когда я страдаю? Этот вопрос звучит безмолвным рефреном каждый раз, когда случается беда – неважно, с одним человеком или целыми нациями. Стоит произойти природному катаклизму, эпидемии, войне или очередному теракту – и сразу же сотни людей взывают к небесам: «Доколе, Господи?!» Если мы не можем доверить Богу безопасность наших детей или защиту близких от мучительной смерти, то в чем вообще можно Ему доверять? Почти 25 лет назад Филип Янси написал нашумевшую книгу, где попытался изложить свой взгляд на эту извечную проблему. Сегодня события на трех континентах, которые лихорадят человечество, заставляют его снова взяться за перо. C характерной для автора прямотой и честностью книга обращается к тем, кто несет тяжкое бремя страданий, чья вера пошатнулась от перенесенной боли, кто испытал разочарование в Боге и людях, но все равно пытается найти смысл в том, что происходит вокруг, и разобраться в этом ВОПРОСЕ, КОТОРЫЙ ОСТАЕТСЯ ВСЕГДА.
