Филип Янси. НЕГА? - (4–қисм) Ўзбек тилида
NEGA? (Philip Yansi) O‘zbek tilida Audiokitob
Ҳар доим жавобсиз қолаётган савол
Мундарижа
1–қисм: Худо қаерда, ўзи?
Савол қайтмоқда
Ғамгин Мавлуд байрами
2–қисм: «Билишни хоҳлайман: Нега!»
Аввал силкинишлар, кейин тўлқин
Фожиа билан юзма–юз
Нега?
Бизнинг ягона умидимиз
Диққатнинг чалғиши
«Ёрдамчиларни изла»
Зиён қилиб қўйма
3–қисм: Худо ухлаб қолганда
«Бундай шафқатсизлик қаердан келди?»
Кўр ва кемшик дунё
Ёрдам сўраб қилинган нолалар
Қўшнилар
Умид учқуни
Эзгуликка элтувчи азоб
Ўсиш учун макон
4–қисм: Ёвузликни даволай туриб
Қайғу шаҳри
Ўт ўчириш қисмида
Синовдан ўтган ва мустаҳкамланган эътиқод
Узилган ҳаёт
Икки универсалия
Қийин саволлар
Ўлим, кеккаяверма
5–қисм: Уч буюк синов
Миннатдорчиликлар
Қийин саволлар
Қанчалик қайғули бўлмасин, фожиани бошидан ўтказган одамлар ҳамжамияти – ҳеч ким киришни истамайдиган бу клуб – мунтазам ортиб бормоқда. Виржиниядаги Политехника университетида содир бўлган қирғиндан кейин мен у ерга борган вақтимда “Колумбайн” мактабидаги тирик қолган ва ногиронга айланган ўқувчи қизлардан бири менга йўлдош бўлди. Талабалар унинг маслаҳатларига диққат билан қулоқ тутишди, чунки бу қиз улар нимани ҳис қилишаётгани ва буёғига нимани кутишаётганини ўз тажрибасидан яхши биларди. Сэнди–Хукдаги фожиадан сўнг «Денвер Пост» газетаси ўн уч йил олдин “Колумбайн” мактабидаги отишмадан бевосита жабр кўрганларнинг оилаларига мурожаат қилди. Улар Ньютаундаги ғамга ботган оилаларга қандай маслаҳат беришлари мумкин? Мен мана шу жамоат билан баҳам кўрган уларнинг сўзларини нафақат оммавий отиб ташлашларга, балки ҳар қандай фожиага нисбатан ҳам қўллаш мумкин.
Бир талаба шундай деб тан олди: «Мен айтишим мумкин бўлган биринчи нарса: сиз нимани ҳис қилаётганингизни аниқ биладиган кўп одамлар бор. Аммо айни пайтда сиз нималарни бошдан кечираётганингизни охиригача тушуна оладиган бирор киши йўқ.... Сиз билан содир бўлгани бошқа биров билан содир бўлганига асло ўхшамайди, жумладан биз, “Колумбайн”даги қирғинни бошдан ўтказганларнинг изтироб каби.
«Ҳатто нима дейишни ҳам билмайман, – таъкидлади “Колумбайн”да ўлдирилган қизнинг отаси. – Мен одамлар баъзан сукут сақласалар яхши бўлишини тушундим, чунки сизнинг изтиробингиз шунчалик чуқурки, ҳеч нарсани эшитгингиз келмайди. Сизни қизиқтирадиган ягона нарса – қандай қилиб болангизни ҳаётга қайтаришдир». Кейин у қўшимча қилди: «Токи мендан сўраган экансиз, мана нима дейман. Билиб қўйинг, вақт ўтиб оғриқ камаяди. Гарчи сиз ҳеч қачон ўз йўқотганингиз ҳақида унута олмасангиз ва унга кўника олмасангизда, вақт ўтиб сиз яна ҳаракат қилишингиз мумкин. Ҳозир бу сизга қандайдир жуда олисдаги гап бўлиб туюлиши мумкин, лекин бир кун келиб сиз яна қувончни ҳис қиласиз».
Тирик қолганлар томонидан таклиф қилинган кейинги маслаҳатлар сийқаси чиққан гап бўлиб туюлади, лекин чуқур қайғудагилар учун ҳеч нарса осон кечмайди. Ғамни ичингизда сақламанг. Сизга керак бўлганда ёрдам чақиринг. Баъзи одамларнинг ножўя фикрларини шундай бўлиши керакдек қабул қилинг. Турмуш ўртоғингиз ёки яқинларингиздан бекиниб олманг. Ўзингиз ҳақингизда қайғуришни унутиб қўйманг. Кўксингизни тўлдириб нафас олинг.
Ньютаунда мен учун энг қийин лаҳза ўз мурожаатимни тугатиб, жамоат чўпонилардан бирининг ёнидаги креслога ўтирганимдан кейин рўй берди – аудиториядан саволлар ёғилиб кетди. «Яқин одамини йўқотганларга биз нима дейишимиз зарур» – сўради қатнашаётганлардан бири. «Бундай азобни ҳис қилиб турганимда ва шунчалик тушкунликда бўлганимда қандай қилиб жамоа учун ёруғлик бўла олишим мумкин?» – сўради бошқаси. Мен иложим борича бу ва бошқа саволларга жавоб беришга уриндим, нима дейишимни билмай қолганимда эса, саволларни жамоат чўпонига йўлладим.
«Яқин йиллар ичида биз нимани кутайлик? – гарчи ҳар хил қилиб бўлсада, бир неча одам айни шу саволни берди. – Шаҳримизда бир умр қора доғ қолишидан “Ньютаун” номини қандай сақлаб қолиш лозим?»
1996 йилда мактабда бўлган отишмада ўн олти ўқувчи ва уларнинг ўқитувчиси ҳалок бўлган Шотландиянинг Данблейн шаҳарчасидаги воқеа эсимга тушди. Парталар остига яшириниб қолган болалар орасида саккиз ёшли Энди Мюррей ҳам бўлиб, кейинчалик у дунёдаги энг яхши теннисчилардан бирига айланганди. Унинг бувиси спорт телеканалларидан бирига берган интервьюсида айтганидек: «Менимча, унинг ич–ичида Данблейнга қайғули эмас, эзгу шуҳрат келтириш истаги яшаган». У бу мақсадига 2012 йилги Олимпиада ўйинларидан сўнг эришди, ўшанда у ўз олтин медалини Лондондаги хусусий тантанада бошқа чемпионлар билан бирга эмас, балки кичик Данблейн шаҳарчасида нишонлашни маъқул кўрди.
Кейинроқ, Ньютаундан уйимга қайтаётганимда, болалар отиб ташланган пайтда Данблейн яқинида яшаган жамоат чўпони Жон Дрейннинг хотираларига дуч келдим.
Бир куни сукунат жойига айланган мактаб ҳовлиси дарвозасига яқинлашиб, ўн етти ёшдан йигирма ёшгача бўлган бир гуруҳ ёшларни кўриб қолдим. Улар ҳўл асфальт устига ўн олти дона шамни айлана қилиб қўйишди – ҳар бир ҳалок бўлган болага бир донадан – ва уларни сигарет ёрдамида ёқишди... Мени кўриб, жамоат чўпони эканлигимни тушунишди ва чақириб, сўрашди: «Бундай ҳолларда нима дейиш зарурлигини биласизми?». Бироқ мен нима дейишимни билмай турардим ва ёноқларимдан ёш оқаётганди. Биз қўл ушлашиб шу тариқа бир дақиқа жим турдик, сўнг қисқа дуо ўқидим. Кейин ўсмирлар ҳам дуо ўқий бошлашди. Улардан бири: «Мен бошқа одамга айланишим керак!», – деди. У полициячилар гуруҳига бир қараб олиб, чўнтагидан пичоқ чиқарди. Кейин бу йигит шамлар ёнида чўккалаб: «Менимча пичоқ энди менга керак эмас», – деди ва уни гуллар тагига яширди.
Бошқаси чўнтагидан велосипед занжирининг бўлагини чиқарди ва ўртоғининг ибратидан намуна олди. Яна бир оз бирга турганимиздан сўнг, ҳаммамиз ўз йўлимизга кетдик..
Худо ўшанда Данблейн шаҳрида эдими? Албатта, У ўша ерда эди.
Дрейннинг ҳикояси Сэнди–Хукда содир бўлган воқеадан кейин Чарльз Шапью айтган фикрларнинг адолатли эканлигини таъкидлайди: «Бизни ўраб олган ахлоқсизликка қарши ягона дори – бу, ҳозирги лаҳзадан бошлаб ва бир умрга янгича яшашни бошлашдир». Яқинда бўлган фожиалар тўлқини боис, жамиятимизда нима ўзгариши зарурлигини тушуниш учун, бутун миллат ўзини ўзи танқид қилишга киришди.
Менинг Ньютаундаги охирги оқшомимда залдан яна бир якунловчи савол янгради ва бу савол мен эшитишни хоҳламаганларимдан бири эди: «Худо менинг боламни ҳимоя қиладими?»
Бир неча дақиқага чўзилгандек тин олдим. Дунёда ҳамма нарсадан ҳам кўра шу саволга “Ҳа! Турган гап, Худо сизларни ҳимоя қилади. Сизларга Муқаддас Китобдан бир неча ваъдаларни ўқиб беришимга ижозат этинг” деб жавоб беришни хоҳлаган бўлардим. Лекин мен ортимда, худди шу саҳнада ҳалок бўлганлар хотирасига ёқилган, йигирма олти дона шам енгилган сайёрамиз таъсиридан иммунитетга эга эмаслигимизни исботлаб, липиллаб турганини англардим. Фикрларим мени Японияга бошлаб кетди, мен у ерда болалари цунами пайтида мактабда ҳалок бўлган ота-оналарни тинглагандим, кейин эса – ўша куни эрталаб болалари бошланғич мактабда отиб кетилган оталар ва оналар билан гаплашгандим.
Ниҳоят шундай дедим: «Жуда афсусдаман, аммо бундай эмас. Мен буни ваъда қила олмайман». Ҳеч биримиз истисно эмасмиз. Ҳаммамиз ўламиз: кимдир – кексайиб, кимдир эса – ёшлигида, фожиали равишда. Ҳа, Худо қўллаб-қувватлаш ва бирдамлик беради, лекин ҳимоя эмас – ҳеч бўлмаганда, биз ноилож кутадиган ҳимояни эмас. Бу ланъати сайёрада ҳатто Худо ҳам Ўғлини йўқотишни бошдан ўтказди.
Книга на Узбекском языке: - Почему? (Филип Янси)
Где Бог, когда я страдаю? Этот вопрос звучит безмолвным рефреном каждый раз, когда случается беда – неважно, с одним человеком или целыми нациями. Стоит произойти природному катаклизму, эпидемии, войне или очередному теракту – и сразу же сотни людей взывают к небесам: «Доколе, Господи?!» Если мы не можем доверить Богу безопасность наших детей или защиту близких от мучительной смерти, то в чем вообще можно Ему доверять? Почти 25 лет назад Филип Янси написал нашумевшую книгу, где попытался изложить свой взгляд на эту извечную проблему. Сегодня события на трех континентах, которые лихорадят человечество, заставляют его снова взяться за перо. C характерной для автора прямотой и честностью книга обращается к тем, кто несет тяжкое бремя страданий, чья вера пошатнулась от перенесенной боли, кто испытал разочарование в Боге и людях, но все равно пытается найти смысл в том, что происходит вокруг, и разобраться в этом ВОПРОСЕ, КОТОРЫЙ ОСТАЕТСЯ ВСЕГДА.
