Kitob O'zbek tilida (Audiokitob) - Josh va Dotti Makdauell. O‘Smir Bilan Ochiq Suhbat.
13 bob - Jinsiy aloqa mavzusi bolangizda haddan ziyod qiziqishni uyg‘otsachi?
Bolalar o‘z tabiatlariga ko‘ra qiziquvchan - kimdir ko‘proq, kimdir kamroq darajada. Va umuman jinsiy aloqada odamni o‘ziga tortadigan, sirli, hayajonga soladigan nimadir borki, bu har birimizda ham qiziqish uyg‘otadi. Shu bois, bolalar “o‘ta qiziquvchan”, bu esa qo‘rqinchli emas. Ularning bilishga chanqoqligini qondirishni rad etsak qo‘rqinchli bo‘ladi.
Bolalarning jinsiy aloqaga doir savollar berib, bunga javob olishni istashlari mutlaqo tabiiy va ma’qul. Ularning qiziqishlarini nazar-pisand qilmaslik bilan bolalarimizni jiddiy xatar ostiga qo‘ygan bo‘lamiz. Yodingizda bo‘lsin: ular baribir javobni qayerdandir olishadi. Oilani qo‘llab-quvvatlash Milliy tibbiyot markazi xodimlarining ta’kidlashicha, “agar siz bolaga jim turish bilan javob bersangiz, uning jinsiy aloqaga bo‘lgan qiziqishi so‘nib qolmaydi. Aksincha, qandaydir mavzuni ta’qiqlash unga bo‘lgan intilishni oshiradi”1.
Yaqinda o‘tkazilgan tadqiqotlarning ko‘rsatishicha, “o‘n yoshgacha bo‘lgan bolalar odatda jinsiy aloqa borasida faol bo‘lishmaydi va bu haqdagi fikrlar bilan boshlarini qotirishmaydi, lekin ular qiziquvchan, shu bois savollar bilan do‘stlariga, sinfdoshlariga va oila a’zolariga murojaat qilishadi, shu tariqa asta-sekin xayollarida jinsiy aloqa haqidagi eng noo‘rin uydirmalar to‘planishi mumkin”2.
Bolaning to‘rt yoshdan toki o‘n ikki yoshgacha bo‘lgan davrdagi qiziqishlarining qay tarzda qondirilganligi ko‘pincha uning o‘n ikki yoshdan o‘n sakkiz yosh oralig‘idagi jinsiy maylini belgilab beradi. Jon Xopkins Universiteti qoshidagi Maykl Blumberg jamoat sog‘ligini saqlash Maktabining doktorlari Klea Maknili va Jeyn Blanshar shunday tushuntirishadi:
Bola uchun eng maqbul yo‘l - ota-onadan javob olish. Qiziquvchanlik bu yoshda hal qiluvchi ahamiyatga ega: zero o‘smirning jinsiy aloqaga daxldor hayoti ko‘pincha olti va o‘n kunlik tug‘ilgan vaqtida oladigan ma’lumotlarga bog‘liq3.
Farzandning hayotiga va uning bo‘lg‘usi hatti-harakatlariga ta’sir etish imkoniga ega bo‘lish - qanday katta iftixor! Sizning to‘g‘ri javoblaringiz uni haqiqatga barcha narsalardan ko‘ra yaxshiroq o‘rgatadi. Makdauellar oilasidagi umumiy qoida qisqa, oddiy va aniq javoblar berishga yo‘naltirilgan. Bolalik qiziqishlarini qondirish uchun, misol uchun aytsak, qizaloqlarda pastki lab va qin, o‘g‘il bolalarda esa olat va tuxumdon bor. Bolaga “Jinsiy aloqaga doir yuzta savollar” turkumidagi uzundan-uzoq va batafsil tushuntirishlarning hojati yo‘q. Uzun muhokamalar uni zeriktirib qo‘yadi.
Bizning bolalarimiz hali yosh bo‘lganlarida, ularda o‘zlarining jinsiy a’zolari qiziqish uyg‘otardi. Men (Dotti) bolalarni cho‘miltirganimda, har doim tananing har bir a’zosini to‘g‘ri aytardim, jinsiy a’zolar to‘g‘risida ham tirnoqlar yoki tizza haqida gapirgandek mulohaza bilan xotirjam gapirardim. Shu tariqa, biz bolalarimizga o‘z tanasini muhokama qilish mutlaqo oddiy hol ekanligi fikrini singdirganmiz. Bunday to‘g‘rilik ilk bosqichlardayoq kelgusidagi xotirjam bahslar uchun asos yaratgan.
Maktab yoshigacha bo‘lgan bola uchun bu kabi g‘alatiroq ifodalar yetarli bo‘lishi mumkin: “Go‘dak onaning qornida katta bo‘ladi”. So‘ngra yangi savollar tug‘iladi, misol uchun, bola qanday qilib tashqariga chiqishi haqida. “Onam qayt qiladimi?” Yoki: “Otam onamning qornidan chiqadigan telegrammani ochadimi?” Yoki: “Onam chaqaloqni men axlat chiqargandek chiqaradimi?” Bolaga oddiy va to‘g‘ri tushunchalar berish kerak.
Olim-murabbiy Margaret Renkl ajoyib bir javobni taklif etadi: “Bolalar ko‘pincha onasining qinidan chiqib kelishadi”. Mabodo bu javob yetarli bo‘lmasa, qo‘shimcha qilish mumkin: “Qin onaning ichidagi quvurga o‘xshaydi. U juda qattiq cho‘zilganida chaqaloq tashqariga chiqadi”4.
Farzandlarimiz qaysi yoshda bo‘lishmasin to‘g‘ri javob olishga haqlidirlar, faqat bu javoblar bolaning ulg‘ayish darajasiga muvofiq bo‘lsin. Agar o‘n yoki undan kichik yoshdagi bolangiz ayollar qanday qilib homilador bo‘lishi, prezervativ yoki oral jinsiy aloqa nima ekanligi haqida savol berishsa, qo‘rqish kerak emas. Bu hali uning faol jinsiy hayotga tayyorlanayotganini bildirmaydi. Eng yaxshisi, bilishga qiziquvchanligini qandaydir xatar deb hisoblamasdan, javob berish kerak, xolos. Aslida sizning jim turishingiz ko‘proq xavfli bo‘lib chiqadi.
Книга на узбекском языке - Прямой разговор с подроском. Дотти и Джош Макдауэлл.
