Дон Мак-Керри. Иброҳимнинг оиласи: парчаланган шажарани шифолаш - (5-боб) Китоб Ўзбек тилида
Ibrohimning oilasi: parchalangan shajarani shifolash (Don Mak-Kerri) O‘zbek tilida Audiokitob 
Мундарижа
1-ҚИСМ
1-боб: Худонинг дўсти Иброҳим
2-боб: Худонинг дўсти иккиланади
3-боб: Ҳожарнинг фожеаси
4-боб: Исмоил: Худо эшитади
5-боб: Ака-укалар ўртасидаги адоват
2-ҚИСМ. ИСМОИЛНИНГ ЭНГ МАШҲУР ЎҒЛИ
6-боб: Муҳаммад – биринчи мусулмон
7-боб: Қуръон – Муҳаммаднинг китоби
8-боб: Шаклланган ислом: ҳадис ва қонун
9-боб: Ислом. Унинг эътиқод белгилари ва диний вазифалари
3-ҚИСМ. КЎП ҚИЁФАЛИ ИСЛОМ
10-боб: Исломда этник мансублик ва сиёсат
11-боб: Катта бўлиниш: суннийлар ва шиалар
12-боб: Мистицизм: қонундан қочиш
13-боб: Халқ исломи: мусулмонлик ва руҳий кучлар
14-боб: Жанговар ислом: аслиятга қайтиш
15-боб: Ислом ва секуляризм
16-боб: Рақиб пайғамбар Мирзо Ғулом Аҳмад
17-боб: Ирқчи ислом. Африка-Америкадан келиб чиққан мусулмонлар
4-ҚИСМ. МУСУЛМОНЛАРГА ХИЗМАТ ҚИЛИШ
18-боб: Исонинг йўли
19-боб: Худо Шоҳлиги ва маданият
20-боб: Мусулмонларга хизматчи
21-боб: Руҳий кучдан фойдаланиш
22-боб: Аниқ ҳаракатлар доираси
5-ҚИСМ МУСУЛМОНЛАР БИЛАН ИШЛАШ МЕТОДЛАРИ
23-боб: Исо ва суннийлар
24-боб: Исо ва шиалар
25-боб: Исо ва келишувчан мусулмонлар
26-боб: Исо ва жанговар мусулмонлар
27-боб: Исо ва мутасаввифлар
28-боб: Исо ва халқ исломига итоат этувчи мусулмонлар
29-боб: Исо ва аҳмадийлар
30-боб: Исо ва Африка-Америкадан келиб чиққан мусулмонлар
6-ҚИСМ. ИСЛОМ ВА МАСИҲИЙЛИК ЎРТАСИДАГИ ИЛОҲИЙ ЗИДДИЯТЛАР
31-боб: Мусулмонларнинг Муқаддас Битикка ҳужумлари
32-боб: Муҳаммад ўзини пайғамбар дебэълон қилади
33-боб: Муҳаммаднинг Қуръон ҳақидаги таъкидлари
7-ҚИСМ. ИБРОҲИМ ОИЛАСИДА ЯРАШУВ
34-боб: Бошқа эътиқодга ўтишдан жароҳат олиш
35-боб: Мураббийлик баҳоси
36-боб: Мураббийликнинг аниқ мақсадлари
37-боб: Жамоанинг шаклланиш модели
38-боб: Машаққатнинг ниҳояси
Сўнг сўз
5 – боб
Ака-укалар ўртасидаги адоват
"Ўғлинг бўлгай асов эшакдай, унинг қўли кўтарилгай ҳаммага қарши ва ҳамманинг қўли – унга ҳам қарши, қариндошлари билан душман бўлиб яшагай” (Ибтидо 16:12).
Туғилмаган Исмоил ҳақидаги қадимий ривоят жиддий фикр юритишга ундайди. Бу – Исмоилнинг хулқ-атвори ихтиёрий равишда Худо томонидан белгиланган, деган маънони билдирадими? Эҳтимол, Худо бу оиладаги бузилган муносабатларнинг оқибати ёмон бўлишини олдиндан кўра билганмикан? Бу икки саволнинг жавоби бир-биридан унчалик узоқ эмас. Инсон тарихини ҳаракатга келтирувчи кучни Худо билади, воқеаларнинг ривожланиши нимага асосланганлигини фақат У билади. Бироқ айнан У бизни шундай қилиб яратдики, биз қандай йўл тутаётган бўлсак, шунга қараб ҳаракат қилаверамиз. Демак, Исмоил билан қандай воқеалар юз бериши муқаррарлигини Худо кўра билган ва бу ҳақда башорат қилган.
Исмоил шахсиятидаги қора доғлар
Ака-укалар ўртасида душманлик нима сабабдан келиб чиққанлигини билиш ниятида Исмоил ҳаётида юз берган воқеаларни бирма-бир кўриб чиқамиз. Сора фарзанд кўришга кўзи етмагач, эрига мисрлик чўри қизнинг ёнига кириб, у орқали фарзандли бўлинг, деб маслаҳат берди. Ҳожар ҳомиладор бўлиши биланоқ, унда кундошлик ҳиссиёти жўш урди. Ҳожар ўз бекасидан нафратлана бошлади. Ўша вақтнинг урф-одатига кўра, аёл кишининг вазифаси – фарзандлар, айниқса ўғил туғиш эди. Фарзанд кўра олмайдиган аёл беҳуда яшаётган ҳисобланарди. Ҳожар, Худо менга барака берди, Сорани баракадан маҳрум қилди, деб олдиндан ўзича хулоса чиқарди. Ҳожарни манманлик ҳисси чулғаб олди. Албатта, Ҳожар ўзини тутишидан Сора қаттиқ ҳақоратланган эди. Шунинг учун ҳам бека чўрисига қўпол муомалада бўларди, уни уришиб-сўкарди, иложи борича Ҳожарни уйдан ҳайдаб чиқаришга ҳаракат қиларди. Шундай қилиб, Исмоил ҳали она қорнида экан, Ҳожар Соранинг сўкишларидан, Иброҳим уни ҳимоя қилишдан воз кечганидан, сўнгра бу оиладан қочиб кетганда, ёлғизликдан азоб чекканидан қалби жароҳатланган эди. Юрагининг тубида Исмоилни асраб юрганда, Ҳожар ваҳимани, қаттиқ ғазабни, душманликни бошидан кечирди. Бу ҳис-туйғуларнинг барчаси Ҳожарнинг қалбидаги руҳий ўзгаришларнинг сабабчиси бўлди.
Лекин Худо унга келди. У Ҳожарга тасалли берди. Худо унинг ҳали туғилмаган фарзандига “Худо эшитди” деб исм қўйди, чунки Ҳожарнинг азоб-уқубатларини Худо кўрди. У Ҳожарга, бекангнинг олдига қайт, унга итоат эт, деб амр қилди. Ҳожар Ибромга ўғил туғиб берди. Бир қарашда, ўзаро можаролар барҳам топгандай эди. Исмоил ўз отаси Иброҳим ёнида улғайиб, катта бўлганда, албатта тўнғич ўғил сифатида отанинг меросхўри бўлишига ишониб, умид билан яшарди. Исмоил отаси билан бир кунда суннат қилинди, ўшанда Исмоил ўн уч ёшда эди. Шубҳасиз, Исмоил ўзини Иброҳимнинг ажойиб хонадонининг нуфузли аъзоси деб ҳисобларди.
Бироқ тез орада Соранинг “Кулгу” (Исҳоқ) исмли ўғил кўриши ҳақидаги хабар оиланинг мустаҳкамлигига путур етказди. Энди Исмоил чўрининг ўғли сифатида тўнғич ўғил ҳақ-ҳуқуқини қонуний “биринчи хотин”дан туғилажак болага бериши кераклиги ҳақидаги туйғу билан яшарди. Шубҳасиз, янги хавф-хатар Ҳожарда яна кундошлик ҳиссини уйғотди, у ўз фарзанди онгида ҳам Соранинг ўғлига нисбатан нафрат ва рашк ҳиссининг пайдо бўлишига сабабчи бўлди. Исҳоқ катта бўлганда, Сора уни кўкракдан чиқарди. Бу кунни нишонлаб, Иброҳим катта зиёфат бераётганда, Исмоилнинг бошидан кечираётган оғир қайғу-ҳасратлари юзага қалқиб чиқди. Битикда айтилишича, Исмоил Сора ва унинг ўғлини масхара қилибди (Ибтидо 21:9). Сорада олдинги ғазаб ва хафагарчиликлар жўш урди. У Иброҳимдан Ҳожарни ва унинг ўғли Исмоилни хонадондан бадарға қилишни талаб этди.
Иброҳим Раббийнинг маслаҳати билан Соранинг бу талабига кўнди. Ҳожарга билан Исмоилга бироз егулик ва бир меш сув берилди, улар уйдан қувилдилар. Ҳожар билан Исмоилнинг алам ва қаҳр-ғазаб тўлдирган юраги кенглигини ким баҳолай олади? Айнан шу воқеалар Исмоилнинг келажагига боғлиқ бўлган Раббий башоратларининг сабабчиси эди.
Айбсизлар йўқ
Кимни жазога ҳукм қилиш керак? Ҳожар ва Исмоил уйдан шармандаларча қувилганликлари учун Сора билан Иброҳимни ҳаққоний айблашлари мумкин. Бошқа томондан, масиҳийлик ақидаларидан маълумки, ўз ҳаракатларимиз ва сўзларимиз туфайли юз бераётган ҳодисаларнинг ҳаммасига ўзимиз жавобгармиз. Инсоний тушунча доирасида бу воқеада қаҳрамонлар йўқ: ҳамма танбеҳга лойиқ. Наҳотки, ҳар бирининг ҳаётида Худо ўз иштирокини кўрсатмаётган бўлса?! Ахир, оила фожеасида бундан ҳам баттар воқеалар юз бериши мумкин эди-ку! (Айтайлик, ўч олиш мақсадида қирпичоқ бўлиш ёки хунрезлик қилиш.) Аммо Худо ўша ерда бўлиб, ҳар бирига Ўз севгисига мувофиқ иш тутди. Ҳожар ва Исмоилнинг ҳаётлари қутқариб қолинди. Келажакдаги улуғворлик ваъдаси яна Исмоилга берилди. Исмоил улғаяр экан, Худо доим у билан бирга бўлди. Албатта, Иброҳим ва Сора улуғ ёшга кирганларига қарамасдан, ўғиллари томонидан баракага сазовор бўладилар ва ёрқин келажакни қўлга киритадилар.
Исмоил ва бугунги ислом ўртасида алоқа борми?
Ислом феноменининг бугунги далилларига буларнинг қандай алоқаси бор? 1990-йиллар ўртасида бир миллиарддан ортиқ мусулмонлар бор эди. Шубҳасиз, улар бугунги кунда Масиҳ жамоатига катта хавф-хатар туғдирмоқда. Саволни яна қайтарамиз: Исмоилнинг феъл-атвори ва уни уруғбоши деб қабул қилган ислом ўртасида алоқа борми? Эҳтимол, бу савол қизиқ туюлиши мумкиндир, лекин бизнинг ўйлашимизча, тўғри савол. Чамаси, тарих ҳам буни тасдиқлаяпти.
Ўз тарихимизни эслайлик
Исмоилнинг наслига нисбатан жуда ҳам шафқатсиз бўлмаслик учун, ўзимизнинг тарихимизни эслайлик. Ўтган асрда иккала жаҳон уруши ҳам Ғарбда бошланган. Совет Иттифоқининг қулашига қадар дунёда икки буюк давлат бор эди: Совет Иттифоқи ва Америка Қўшма Штатлари. Бу иккала давлатни мусулмонлар ғарб деб ҳисоблашган. Биз ўзимиз гуноҳкор бўлган
нарсада исломни айбламаслигимиз керак.
Ғарбни озиқлантирувчи душманлик ва жабр-зулмнинг ўзгариш суръати қанақа? Бунинг учун Эдвард Хантернинг “Қизил Хитойда онгни тозалаш” (1953 йил) номли ажойиб китоби учун миннатдорман. Бунинг бошланиши – Кореядаги уруш ва Америка Қўшма Штатларида биз хавфни ҳис этишимиз бўлди. Маълум бўлишича, асирликка тушган кўплаб аскарларимизнинг мияларини яхшилаб заҳарлаб, бизнинг юртимизга қарши жўнатишибди. Хантернинг нуқтаи назари шуки, Хитойнинг коммунистик мия тозаловчилари психиатрияда даврийлик деб аталувчи, яъни (ҳақиқий ёки таъсир кўрсатадиган) гуноҳкорлик ҳиссидан тажовузга ўтиш ҳаракатини қўллашни ўрганишган. Кўпчилик олимлар мусулмонларни “гуноҳ ва итоаткорлик” сўзлари билан эмас, балки “уят ва ор-номус” сўзлари билан таърифлашларига қарамасдан, ушбу китоб муаллифининг таъкидлашича, бу сўзлар ҳақиқий Худога қарши қаратилган гуноҳдир, бу сўзлар одамларда чинакам гуноҳ туйғусини пайдо қилади. Вудберри Қуръон ва Қуръонга алоқасиз манбалар тўғрисида олиб борган тадқиқотларида бу нуқтаи назарни қўллаб-қувватлайди (Woodberry, 1989:150-159). Шунинг учун мен, қуйида баён этилган далиллар мусулмонлар ва гуноҳ масаласини муҳокама қилиш учун ниҳоятда ўринли, деб ҳисоблайман.
Ҳаракат қилиш схемаси тахминан қуйидагича: чинакамига қилинган ёки тасаввурдаги гуноҳ айбни пайдо қилади. Айбга барҳам берилмаса, қўрқувни келтириб чиқаради. Қўрқув олиб ташланмаса, у душманлик ҳиссига олиб келади. Маълум вақтдан сўнг бу душманлик ё ичкарига қараб интилади ва ўз жонига қасд қилишга ёки асаб касаллигига ўхшаш психосоматик иллатга олиб келиши, ёки бўлмаса қандайдир маълум бир объектга қаҳр-ғазабини қаратиши мумкин. Охир-оқибатда шахс фалокатга олиб келадиган бундай таъсирдан қутилмаса, ушбу душманлик бошқа конкрет одамга нисбатан зўравонлик қилишига (ўлдирилишига) ёки бўлмаса, бутун халққа қарши қаратилган оғир жиноятга (урушга) қўл кўтаришга туртки бўлиши мумкин. Исмоилнинг душманлиги ва зўравонликка мойиллиги унинг укаси Исҳоққа бўлган ҳасадда илдиз отган эди. Ҳасад ҳам гуноҳдир. Бугунги мусулмонлар шундайки, уларда бу ахлоқсиз одат ҳали барҳам топмаган. Улар ихтиёрий равишда ўзларини Исмоил билан тенглаштиришга қарор қилдилар, онгли равишда ёки беихтиёр ўша қадимий ва вайрон қилувчи рақиблик руҳини ўзлаштирдилар. Муаллиф нуқтаи назаридан, исломнинг масиҳийлар ва ибронийларга нисбатан ҳозирги пайтдаги душманлиги айнан ислом Исмоил руҳини қабул қилганлигидир деб билади. Хантернинг таҳлили замонавий исломга айнан мос келади. Биз эса бунга Исо Масиҳда гуноҳлари кечирилмаган одамзоднинг қолган қисмини қўшишимиз мумкин.
Инсон табиатининг Исо томонидан тушунилиши
Таажжуб, Исо буларнинг ҳаммасини тушунарди, икки юз минг йил олдинги ҳодисалардан сабоқ олиб, инсоният тарихида келажакда икки юз минг йилдан кейин қандай воқеалар, ҳодисалар юз бериши ҳақида У тўғри гапирган. Ўзининг ваъзларидан бирида Исо охирзамон ҳақида шундай деган эди:
“Сизлар уруш ҳақидаги хабарларни ва миш–мишларни эшитасизлар. Бироқ чўчиманглар! Булар содир бўлиши шарт, аммо бу ҳали охири дегани эмас.Халқ халққа қарши, шоҳлик шоҳликка қарши кўтарилади. Айрим жойларда қаҳатчилик ва зилзилалар бўлади” (Матто 24:6, 7).
Исо шуни ҳам тушунар эди: то одам тавба қилиб оқланмагунча, буларни бошидан кечирганлар билан ёмон муносабатда бўлаверади. Солиҳ одамнинг борлиги тавба қилмаган одамни янада кучлироқ виждон азобига солаверади. Шунинг учун Исо инсониятни огоҳлантиради: “Ўшанда сизларни қийнаш ва ўлдириш учун тутиб берадилар. Менинг номим туфайли барча халқлар сизлардан нафратланади” (Матто 24:9). Мусулмонлар Масиҳ орқали Худо билан ярашмасалар, бу йўлдан қайтмайдилар.
Масиҳга мурожаат қилиш – шифо топишнинг калити
Олий ҳақиқат шуки, ҳамма одамлар Масиҳга мурожаат қилишга интиқдирлар. Биз ҳам Худойимиз исми учун жанг қилаётганлар сафига қўшиламиз. Одамзод аллақачон ҳукм остида: унга ҳукм чиқарилган. Худо энди гуноҳларимизнинг кечирилишини хоҳламайди. У бизнинг қутқарилишимизни истайди. Бу қутқарилиш фақат оламнинг Нажоткори Исо Масиҳга бағишланган ҳаёт орқали келади. Демак, биз мусулмон оламидаги зулм саҳнасини кўрганимизда, инсон гуноҳи туфайли келиб чиққан, қолаверса, чуқур илдиз отган ва енгилмаган душманлик аломатларини уларда кўра билишимиз керак. Юқорида айтиб ўтилган нохуш ҳодисаларни биз мусулмонлардан юз ўгириш учун баҳона қилиб кўрсатмаслигимиз лозим. Бироқ биз буни келтириб чиқарувчи сабаблар билан Раббий Исо Масиҳ ваъзлари орқали курашишимиз керак.
Асов эшак тўғрисида башорат
Келинг, яна бир марта Исмоилнинг табиати тўғрисидаги оятни ўқиб чиқайлик: “Ўғлинг бўлгай асов эшакдай...” (Ибтидо 16:12). “Асов эшак одамлар орасида”... Бу нимани англатади? Дарвоқе, Худо ўзининг норозилигини Аюбга билдирар экан, асов эшак ҳақида шундай дейди:
“Қулонга ким озодлик берган?
Ким унинг арқонини ечиб ташлаган?
Мен даштларни унга макон қилиб бердим,
Шўр ерлар қулоннинг маскани бўлди.
Шаҳардаги шовқин–сурондан у кулади,
Ҳеч ким унинг устига миниб, унга бақиролмайди.
Қирлар қулоннинг яйловидир,
Ўша ерларда у кўкатларни қидириб юради” (Аюб 39:5-8).
Исмоил кучли, ёввойи, қолаверса, биз яна шуни қўшимча қилишимиз керакки, муроса қилолмайдиган, ук аларини ҳурмат қилмайдиган, шаҳарда яшай олмайдиган одамдир. У озодликни шунчалик яхши кўрадики, ҳаттоки ўз қариндош–уруғлари билан ҳам, бошқа бирор кимса билан ҳам муроса қила олмайди. Шарҳловчилардан бири бу тўғрида мана нима дейди: “Исмоилийлар бетиним ўзаро урушлар ҳолатида ҳаёт кечирадилар... бир-бирлари билан ёки ўз қўшнилари билан низоларга борадилар...Исмоил Иброҳимнинг бутун авлоди ичида мустақил ўринни эгаллайди” (Keil and Delitzsch. Қайта нашр, 1-жилд, 220-бет). Бу ҳолат нуқтаи назаридан айтиш лозимки, Муҳаммад Исмоилнинг ҳақиқий наслидир. Муқаддас Китоб пайғамбарлари қаторига бемақсад киришга интилиш ўрнига, у арабча Қуръонни (Қуръон 12:1; 20:112 (113); 46:11 (12) яратган араб пайғамбари сингари ўзининг машаққатли мустақиллигини сақлаб келяпти.
“Иброҳимнинг дини”
Қолаверса, Муҳаммаднинг қатъий таъкидлашича, у яҳудийлар билан ҳам, масиҳийлар билан ҳам алоқа қилмаган. У фақат “Иброҳимнинг дини” билан боғланган (Қуръон 2:129 (135)). Бундай қулай позицияни эгаллаган Муҳаммад ҳамма тан олган пайғамбар ҳақ-ҳуқуқини қонунлаштиришга интилиб, урф-одатларнинг бир қисмини ундан, яна бир қисмини бундан олди-да, ўзини иккала диндан ҳам ажратиб олди. Чунки у ўзидан олдинги пайғамбарларни сиқиб чиқариб, “пайғамбарларнинг муҳри” бўлмоқчи эди. Яъни пайғамбарлар қаторида сўнгиси ҳисобланиб, Худо одамга берган аҳднинг қатъий ифодачиси бўлишга интилди.
Инкор этиш ва зўрлик қилиш
Олдинига Муҳаммад яҳудийлар ва масиҳийлар билан келишишга уриниб кўрди. Лекин бир битимга кела олмагач, Муҳаммад нафақат улардан юз ўгирди, балки яҳудийлар билан юз берган ҳодисани амалга оширди – хунрезлик қилди; масиҳийларни эса одамларнинг иккинчи сортига (яъни зиммийларга) чиқариб қўйди, масиҳийларнинг юраги ҳисобланмиш эътиқодини бузиб ташлашга ҳаракат қилди. Бу масалаларни кейинроқ муҳокама қиламиз, шунинг учун биз ҳозир батафсил тўхталмаймиз. Муҳаммад ўзини масиҳийларга ҳам, яҳудийларга ҳам манфур одам қилиб кўрсатиб, ҳар доим издошлари орасида уларга нисбатан душманлик ва адоват уруғини сепди (Қуръон 42:37 (39)), “Муқаддас Уруш” қилишга даъват этди (Қуръон 2:212 (216), 4:76 (74), 9:5, 61:4)). (Қуръонда Муқаддас Уруш шартларининг элликдан зиёд тавсиялари мавжуд (Whitehouse 1981:50-51)). Ибтидо китобининг 16:12-оятида ёритилган Иброҳимнинг феъл-атвори ажиб тарзда бугунги кундаги сингари, у сингдирган ҳаёт тарзи ва ислом ақидалари билан яшаётганларда сақланиб қолган.
Руҳий самара ва азоб-уқубат
Ана шу ерда менга қуйидагиларни айтишга ижозат беринг: кўплаб мусулмонлар ажойиб сабр-тоқатли, меҳмондўст ва Инжилга нисбатан хайрихоҳ инсонлардир. Бунинг учун Худога ҳамду санолар бўлсин! Мусулмон оламида мўл-кўл ҳосил етиляпти. Бироқ юқорида айтиб ўтилган душманлик ва хўрлаш мисоллари кўп ҳолларда ислом оламида нохуш вазиятларни келтириб чиқармоқда, бугунги кунда мусулмонларни Инжилга олиб келмоқчи бўлган масиҳий миссионерлар учун қийинчиликлар туғдиряпти. Энг яхшиси, мусулмонлар билан иш бошлаётганлар ҳеч қандай хом хаёлларга берилмасликлари керак.
Раббимиз тириклик вақтида ғалаба осонликча келмаган эди. Бугун ҳам худди шундай. Биз доимо хавф-хатар остида яшамоқдамиз, бизнинг миссионерлик ишимиз эса унинг марказида олиб бориляпти, баъзида у туфайли, баъзида эса унга қарши. Бизда Масиҳни ўз Раббийси сингари севувчилар қўлида мусулмон қалбини ўзига ром қиладиган Муқаддас Битик бор. Ёрдамга, ҳақиқатга, шифо топишга, озодликка, Худо билан мулоқот қилишга, нажотга интилган Исмоил болалари учун бизнинг жавобимиз тайёр.
“Мен унга барака бераман”
Иброҳимнинг ибодати беҳудага кетмади. У деди: “Қанийди, Исмоил Сенинг марҳаматинг остида яшаса”. Худо бўлса шундай жавоб қилди: “Исмоил тўғрисида қилган илтимосингни ҳам эшитдим. Мен унга барака бераман” (Ибтидо 17:18, 20). Бугун Худо биздан Исмоил ўғилларини – мусулмонларни Исо Масиҳнинг Хушхабари орқали марҳаматлашимизни сўрашимизни кутяпти. Исмоил ва унинг руҳий насли, мусулмонлар энди Иброҳим оиласидан ташқарида қолмасликлари керак. Исо Масиҳ хочда Ўз қонини тўкиб, ҳамма одамларни бирлаштирди. Ҳа, биз бўрилар орасидаги қўйлар сингари, Исо Масиҳ айтганидай олдинга қараб юряпмиз. Бироқ бизга қолганларни қутқариш учун Унинг Руҳининг кучи ва аҳдлари берилган. Биз дарғазаб бўлган биродарларимиз орасида самарали ҳосил йиғишимизга ва умумий отамиз Иброҳим оиласининг шикастланган авлодини шифолашимизга ишонамиз.
Книга на Узбекском языке: Семья Авраама: исцеление сломанной ветви (Дон Мак-Керри)
Эта книга призвана помочь христианским работникам, научить их как трудиться с сыновьями и дочерьми Измаила, так как Мухаммад и его потомки решили отождествить себя с коленом Агари и Измаила.
Эта книга написана не для научных работников, она написана непосредственно для тружеников. Работа эта призвана стать введением в труд среди мусульман.
Для тех, кто имел счастливую возможность закончить учебное заведение, специализируясь на исламе, для тех, кто достиг определенных вершин, занимаясь практическим трудом и самообразованием, нет ничего особенного в этой книге. Но для тех, кто специально не изучал миссиологию и ислам, у кого не было доступа к самым последним исследованиям в этой сфере, книга эта может восполнить имеющийся пробел в знаниях.
