1 O‘sha kunlarda Yahyo cho‘mdiruvchi Yahudiya cho‘lida va’z qila boshladi.
2 U odamlarga: “Tavba qilinglar, chunki Osmon Shohligi yaqinlashdi!” — deb aytardi.
3 Yahyo to‘g‘risida Ishayo payg‘ambar shunday degan edi: “Sahroda bir ovoz yangramoqda: Egamizga yo‘l hozirlang, Unga to‘g‘ri yo‘l oching!”
4 Yahyo tuya junidan to‘qilgan kiyim kiyib, charm kamar taqib yurardi. Uning yeguligi chigirtka va yovvoyi asal edi.
5 Uning oldiga butun Quddus shahridan, Yahudiya o‘lkasidan va Iordan daryosi atroflaridan odamlar kelardi.
6 Ular gunohlarini e’tirof etishar, Yahyo esa ularni Iordan suviga cho‘mdirardi.
7 Farziy va sadduqiy mazhablaridan bo‘lgan ko‘p odamlar suvga cho‘mdirilish uchun kelayotganlarini Yahyo ko‘rib, dedi: “Hoy, ilonlar zoti! Boshingizga kelayotgan Xudo g‘azabidan qochib qutulasiz, deb sizlarga kim uqtirdi?
8 Tavbaga yarasha samara beringlar!
9 O‘zingizcha: “Biz Ibrohim naslidanmiz”, deb aytishni xayolingizga ham keltirmanglar! Sizlarga shuni aytay: Xudo mana bu toshlardan Ibrohimga avlod tiklashga qodir.
10 Hozirdanoq daraxtlar ildizida bolta yotibdi. Yaxshi meva bermagan har bir daraxt kesilib, olovga tashlanadi.
11 Tavba qilganingizni ko‘rsatish uchun men sizlarni suvga cho‘mdiryapman. Lekin ortimdan mendan ham qudratliroq bo‘lgan bir Zot kelmoqda. Men Uning choriqlarini ko‘tarib yurishga ham arzimayman. U sizlarni Muqaddas Ruhga va olovga cho‘mdiradi.
12 Uning panshaxasi qo‘lida tayyor turibdi. U O‘z xirmonini shopiradi: bug‘doyini omborga to‘plab, somonni so‘nmas olovda yondirib yuboradi.”
13 Shu orada Iso Jaliladan Iordan daryosi bo‘yiga bordi. U Yahyo tomonidan suvga cho‘mdirilmoqchi edi.
14 Lekin Yahyo Isoni to‘xtatmoqchi bo‘lib dedi: — Aslida Siz meni suvga cho‘mdirishingiz kerak! Siz bo‘lsangiz mening oldimga keldingiz!
15 Iso unga dedi: — Keling, bu safar shunday bo‘la qolsin. Axir biz Xudoning irodasini to‘la bajarishimiz zarur. Shundan keyin Yahyo rozi bo‘ldi.
16 Iso suvga cho‘mdirildi. U suvdan chiqqan zahoti, osmon ochilib ketdi va Iso O‘z ustiga Xudoning Ruhi kaptar shaklida tushib qo‘nganini ko‘rdi.
17 Shu payt osmondan: “Bu Mening sevikli O‘g‘limdir, Undan nihoyatda mamnunman”, — degan ovoz keldi.
Matto Muqaddas xushxabar: 3 Bob
MakDonaldning Injil kitobiga o'zbek tilidagi sharhlari
III. MASIH XIZMATIGA TAYYORLANISH VA UNING BOSHLANISHI (3-4-boblar)
A. Yahyo cho‘mdiruvchi yo‘lni tayyorlamoqda (3:1−12)
Ikkinchi va uchinchi boblar orasida yigirma sakkiz yoki yigirma to‘qqiz yillik vaqt o‘tgan, Matto bu haqda aytib o‘tmagan. Shu davr mobaynida Iso Nosira shahrida bo‘lajak xizmatiga tayyorlanayotgan edi. Bu yillarda U mo‘jizalar ko‘rsatmagan, ammo Xudoning marhamatiga sazovor bo‘lgan (Matto 3:17). Ushbu bobda biz Uning ommaviy xizmatining boshlanish nuqtasini ko‘rib chiqamiz.
3:1-2 Yahyo cho‘mdiruvchi amakivachchasi Isodan olti oy katta edi (Luqo 1:26, 36 ga qarang). U tarix sahnasiga Isroil shohining o‘tmishdoshi sifatida chiqdi. Uning g‘ayrioddiy xizmat joyi Yahudiya cho‘li edi - Quddusdan Iordan daryosigacha cho‘zilgan qaqroq hudud. Yahyo: "Tavba qilinglar, chunki Samoviy Shohlik yaqinlashib qoldi", deya va’z qilardi. Tez orada Shoh kelishi kerak edi, biroq U gunohlariga yopishib olgan odamlar ustidan hukmronlik qila olmaydi va qilmaydi ham. Ular o‘z yo‘llarini o‘zgartirishlari, gunohlarini tan olishlari va ulardan voz kechishlari lozim edi. Xudo ularni zulmat saltanatidan Samoviy Shohlikka da’vat etayotgan edi.
SAMOVIY SHOHLIK
2-oyatda ilk bor ushbu Injilda o‘ttiz ikki marta tilga olingan "Samoviy Shohlik" iborasiga duch kelamiz. Inson bu tushunchani anglamasdan turib, Matto bayonidagi Xushxabarni to‘g‘ri tushuna olmasligi sababli, biz bu yerda ushbu atamaning ta’rifi va tavsifini keltiramiz.
Samoviy Shohlik - Xudoning hukmronligi tan olinadigan sohadir.
"Samoviy" so‘zi Xudoga ishora qilish uchun ishlatiladi. Buni Doniyor 4:22 dagi so‘zlardan ko‘rish mumkin: "Xudoyi Taolo insonlar saltanati ustidan hukmronlik qiladi". Keyingi oyatda u "osmon"ning hokimiyati borligini aytadi. Insonlar Xudoning hukmronligiga bo‘ysungan joyda Samoviy Shohlik mavjud bo‘ladi.
Bu Shohlikning ikki jihati bor. Keng ma’noda u Xudoni Oliy Hukmdor deb tan oladigan barcha insonlarni o‘z ichiga oladi. Tor ma’noda esa, chin dildan imon keltirganlardan iborat.
Buni ikkita konsentrik doira yordamida tasvirlashimiz mumkin.
Katta doira - e’tiqod sohasidir; u Shohning samimiy fuqarolarini, shuningdek, Unga sodiqligini tan olganlarni o‘z ichiga oladi. Buni urug‘ sepuvchi (Matto 13:3−9), xantal urug‘i (Matto 13:31−32) va xamirturush (Matto 13:33) haqidagi masallardan ko‘rish mumkin. Kichik doiraga faqat Rabbimiz Iso Masihga ishonish orqali yuqoridan tug‘ilganlar kiradi.
Samoviy Shohlikning ichki mohiyatiga faqat qayta tug‘ilganlar kira oladi.
Muqaddas Kitobdagi Samoviy Shohlik to‘g‘risidagi barcha ma’lumotlarni jamlab, uning tarixiy rivojlanishini beshta aniq bosqichda kuzatishimiz mumkin.
Birinchidan, bu Shohlik Eski Ahdda bashorat qilingan edi. Doniyor payg‘ambar Xudo abadiy buzilmaydigan va boshqa xalqqa berilmaydigan Shohlik o‘rnatishini bashorat qilgan (Doniyor 2:44). Shuningdek, u Masihning dunyo ustidan abadiy hukmronlikni o‘rnatish uchun kelishini ko‘rgan (Doniyor 7:13−14, shuningdek, Yeremiyo 23:5−6 ga qarang).
Ikkinchidan, bu Shohlik Yahyo cho‘mdiruvchi, Iso va uning o‘n ikki shogirdi tomonidan yaqinlashib kelayotgani yoki mavjudligi haqida e’lon qilingan (Matto 3:2; 4:17; 10:7). Matto 12:28 da Iso shunday degan: "Agar Men Xudoning Ruhi bilan jinlarni quvib chiqarayotgan bo‘lsam, demak Xudoning Shohligi sizlarga yetib kelgan". Luqo 17:21 da U: "Mana, Xudoning Shohligi orangizdadir", deb aytgan. Bu Shohlik Shohning shaxsida mavjud edi. Keyinchalik ko‘rsatganimizdek, "Xudoning Shohligi" va "Samoviy Shohlik" atamalari bir-birining o‘rnini bosadi. Uchinchidan, bu Shohlik uning oraliq shaklida tasvirlangan. Isroil xalqi tomonidan rad etilgan shoh osmonga qaytdi.
Uchinchidan, bu Shohlik o‘zining oraliq shaklida tasvirlangan. Isroil xalqi tomonidan rad etilgan Shoh osmonga qaytdi. Garchi Shoh yo‘q bo‘lsa-da, Uning hukmronligini tan olgan har bir kishining qalbida Shohlik hozir ham mavjud. Shohlikning axloqiy tamoyillari, jumladan Tog‘dagi va’z, bugun ham biz uchun amaliydir.
Shohlikning bu davri Matto bayonidagi 13-bobdagi masallarda tasvirlangan.
Bu Shohlikning to‘rtinchi bosqichini Uning ochiq namoyon bo‘lishi deb atash mumkin.
Bu Masihning yer yuzidagi Ming yillik hukmronligi bo‘lib, U kelajakdagi hukmronlik ulug‘vorligida ko‘ringanida, Uning qiyofasi o‘zgarishida namoyon bo‘ladi (Matto 17:1-8).
Iso bu bosqichga ishora qilib, Matto 8:11 da shunday degan: "Ko‘plar sharqu g‘arbdan kelib, Ibrohim, Is’hoq va Yoqub bilan birga Samoviy Shohlikda dasturxon atrofida o‘tirishadi".
Beshinchi, yakuniy shakl abadiy Shohlik bo‘ladi. Bu Shohlik 2 Butrus 1:11 da "Rabbimiz va Najotkorimiz Iso Masihning abadiy Shohligi" deb tasvirlangan.
"Samoviy Shohlik" iborasi faqat Matto bayonida, "Xudoning Shohligi" iborasi esa to‘rtala Xushxabarda uchraydi. Ularning o‘rtasida deyarli farq yo‘q: ikkala Shohlik haqida ham bir xil gaplar aytilgan. Masalan, Matto 19:23 da Iso boy odamning Samoviy Shohlikka kirishi qiyin ekanligini aytgan. Mark (10:23) va Luqo (18:24) ham Iso buni Xudoning Shohligi haqida aytganini yozishgan (Matto 19:24 ga qarang, bu yerda xuddi shu fikr "Xudoning Shohligi" bilan ifodalangan).
Samoviy Shohlikning tashqi va ichki jihatlari borligini yuqorida aytib o‘tdik. Xudoning Shohligi to‘g‘risida ham xuddi shunday deyish mumkinligi, ikkala atama ham aynan bir narsani anglatishini yana bir bor tasdiqlaydi. Xudoning Shohligida ham haqiqat va soxtalik mavjud.
Va nihoyat: Xudoning Shohligi Cherkov bilan bir xil emas. Bu Shohlik Masih ochiq xizmatga chiqqanida boshlangan; cherkovning boshlanishi esa Hosil bayrami kuniga to‘g‘ri keladi (Havoriylar 2). Bu Shohlik yer yo‘q qilinmaguncha davom etadi; Cherkov esa osmonga ko‘tarilgunga qadar yerda bo‘ladi (Masih osmondan tushib, barcha imonlilarni O‘zi bilan birga olib ketganda - 1Salonikaliklarga 4:13-18). Cherkov Masih bilan birga Uning ikkinchi kelishida Uning Kelini sifatida hukmronlik qilish uchun qaytadi. Hozirgi kunda bu Shohlikka haqiqatan tegishli bo‘lgan odamlar cherkovda ham mavjud.
3:3 Matto Injilining 3-bobini tushuntirishga qaytadigan bo‘lsak, Yahyoning tayyorgarlik xizmati Ishayo payg‘ambar tomonidan 700 yildan ortiq vaqt oldin bashorat qilingan edi: "Sahroda nido qiluvchining ovozi: Rabbimizning yo‘lini tayyorlang, cho‘lda Xudoyimizning so‘qmoqlarini to‘g‘rilang" (40:3). Yahyo o‘sha ovoz edi. Isroil xalqi ma’naviy jihatdan quruq va unumsiz sahroga o‘xshardi. Yahyo odamlarni tavba qilib, gunohlarini tark etib va Uning yo‘llarini to‘g‘rilab, ya’ni Uning mutlaq hukmronligiga to‘sqinlik qiladigan har qanday narsani hayotdan olib tashlab, RABBGA yo‘l tayyorlashga chaqirardi.
3:4 Cho‘qintiruvchining kiyimi tuya junidan edi - bu yumshoq, hashamatli zamonaviy tuya matosi emas, balki doimo ochiq havoda yuradigan odam uchun mo‘ljallangan dag‘al mato edi. U yana charm kamar taqardi. Bu Ilyosning (4-Shohlar 1:8) kiyimiga o‘xshash edi; ehtimol, bu yahudiy imonlilarning e’tiborini Yahyoning vazifasi Ilyosnikiga o‘xshashligiga qaratish uchun xizmat qilgan (Malaki 4:5; Luqo 1:17; Matto 11:14; Matto 17:10-12). Yahyo chigirtka va yovvoyi asal yerdi - bu o‘z vazifasiga shunchalik berilib ketgan va hayotning oddiy qulayliklari hamda lazzatlarini e’tiborsiz qoldiradigan odamning kamtarona ovqati edi. Ehtimol, odatda odamlar nima uchun yashashlari kerakligiga begona bo‘lgan Yahyo bilan uchrashganda, xalq o‘zini aybdor his qilardi. Uning ruhiy haqiqatlarga sho‘ng‘ib ketganligi boshqalarni o‘z buzuqliklarini anglashga majbur qilardi. Uning o‘zini fido qilishi dunyoviy narsalarga shunchalik bog‘lanib qolgan vatandoshlariga achchiq ta’na bo‘lib xizmat qilardi.
3:5-6 Quddusdan, butun Yahudiyadan va Iordan atrofidan ko‘plab odamlar Yahyoni tinglash uchun kelishardi. Ba’zilari uning da’vatiga javob berib, Iordanda uning qo‘lida suvga cho‘milishardi, shu bilan kelayotgan Shohga sodiq va itoatkor xizmat qilishga tayyor ekanliklarini tasdiqlashardi.
3:7 Farziylar va sadduqiylar bilan esa vaziyat boshqacha edi. Ularning o‘zini tinglagani kelayotganini ko‘rgan Yahyo, buni chin yurakdan qilmayotganlarini bilardi. U ularning asl tabiatini ko‘rardi: farziylar qonunni g‘ayrat bilan bajaramiz deb da’vo qilishardi, aslida esa ular buzuq, ikkiyuzlamachi, o‘zlarini xudojo‘y deb biluvchi va tor fikrli edilar. Sadduqiylar ijtimoiy mavqeiga ko‘ra zodagonlar toifasiga mansub bo‘lib, ular tananing tirilishi, farishtalarning mavjudligi, ruhning o‘lmasligi va abadiy jazo kabi asosiy ta’limotlarni inkor etuvchi diniy shubhalanuvchilar edi. Shuning uchun Yahyo ikkala toifani ham qoralab, ularni kelajakdagi g‘azabdan qochish uchun o‘zlarini boshqacha ko‘rsatadigan, ammo chinakam tavba alomatlarini namoyon qilmaydigan ilonlar zoti deb atagan.
3:8 U ulardan samimiyliklarini isbotlab, tavbaning munosib mevalarini keltirishlarini talab qilardi. Haqiqiy tavba, D.R. Myuller yozganidek, "agar u ozgina ko‘z yoshlari, pushaymonlik va yengil qo‘rquvni olib kelsa, ahamiyatsiz bo‘lib qoladi. Biz tavba qilayotgan gunohlarimizni tark etib, muqaddaslikning pok yo‘llaridan yurishimiz lozim."
3:9 Yahudiylar o‘zlarining Ibrohimdan kelib chiqqanliklarini jannatga kirish uchun kafolat sifatida suiiste’mol qilishni to‘xtatishlari kerak edi. Najot inoyati tabiiy tug‘ilish orqali o‘tmaydi. Xudo farziylar va sadduqiylarga qaraganda kamroq kuch sarflab, Iordan qirg‘og‘idagi toshlarni Ibrohimning farzandlariga aylantirishi mumkin edi.
3:10 Yahyo bolta daraxtning ildiziga qo‘yilganini ta’kidlab, Xudoning hukmi yaqin orada boshlanishini nazarda tutgan. Masihning kelishi va Uning yer yuzida bo‘lishi barcha insonlarni sinovdan o‘tkazadi. Kimki mevasiz holda topilsa, xuddi mevasiz daraxt kesilib, olovga tashlanganidek halok bo‘ladi.
3:11−12 7−10-oyatlarda Yahyo farziylar va sadduqiylarga murojaat qilgan bo‘lsa (7-oyatga qarang), endi u, chamasi, barcha hozir bo‘lganlarga, ya’ni to‘g‘ri so‘zli odamlar va yolg‘onchilarga gapiryapti. U o‘zining xizmati bilan tez orada keladigan Masihning xizmati o‘rtasidagi muhim farqni tushuntirmoqda. Yahyo tavba qilish uchun suvda cho‘mdirgan: suv marosimning bir qismi bo‘lib, tozalovchi kuchga ega emas edi; tavba, haqiqiy bo‘lsa-da, insonni to‘liq najotga olib kelmagan. Yahyo o‘z vazifasini tayyorgarlik va to‘liq bo‘lmagan deb bilgan. Masih Yahyoni butunlay soyada qoldiradi. U kuchliroq, munosibroq bo‘ladi, Uning ishi kengroq bo‘ladi, chunki U Muqaddas Ruh va olov bilan cho‘mdiradi. Muqaddas Ruh bilan cho‘mdirish olov bilan cho‘mdirishdan farq qiladi. Birinchisi - marhamat cho‘mdirishi, ikkinchisi - hukm cho‘mdirishi. Birinchi cho‘mdirish Hosil bayrami kuni amalga oshdi, keyingisi esa kelajakda bo‘ladi. Birinchisi Rabbimiz Isoga chin ishonuvchilarning nasibasi, ikkinchisi esa barcha ishonmaydiganlarning halokatli qismati bo‘ladi. Birinchisi cho‘mdirish ichki tavbaning tashqi ifodasi bo‘lgan isroilliklarga mo‘ljallangan edi; ikkinchisi esa farziylar, sadduqiylar va haqiqiy tavba alomatlari bo‘lmagan barcha kishilarga qaratilgan. Ba’zilar Muqaddas Ruh bilan cho‘mdirish va olov bilan cho‘mdirish bir xil hodisa, ya’ni olov bilan cho‘mdirish Hosil bayrami kuni Muqaddas Ruh tushganda paydo bo‘lgan olov tillari bilan bog‘liq bo‘lishi mumkin, deb o‘rgatadi. 12-oyatda olov jazoga tenglashtirilganini hisobga olsak, bu ehtimoldan yiroq.
Olov bilan cho‘mdirishni tilga olishi bilanoq, Yahyo jazo haqida gapiradi. Rabbimiz xirmonda don sovurayotgan kishi sifatida tasvirlanadi. Bug‘doy (haqiqiy ishonuvchilar) to‘g‘ri yerga tushadi, keyin omborga yig‘iladi. Somon (ishonmaganlar) shamol bilan uzoqroqqa uchadi, so‘ngra uni yig‘ib, o‘chmas olovda yoqadilar. 12-oyatdagi olov jazo ma’nosini anglatadi va bu oyat 11-oyatni kuchaytirishi sababli, olov bilan cho‘mdirishni jazo bilan cho‘mdirish deb hisoblash mantiqan to‘g‘ri bo‘ladi.
B. Yahyo Isoni cho‘mdiradi (3:13−17)
3:13 Iso Yahyo tomonidan cho‘mdirilish uchun Jaliladan quyi Iordan daryosigacha taxminan 96 kilometr yo‘l bosib o‘tdi. Bu Iso ushbu marosimga alohida ahamiyat berganini ko‘rsatadi va bugungi kunda Uning izdoshlari uchun cho‘mdirilishning naqadar muhimligini anglatishi kerak.
3:14−15 Isoning tavba qiladigan hech narsasi yo‘qligini bilgan Yahyo Uni cho‘mdirishdan bosh tortadi. To‘g‘ri his-tuyg‘u uni o‘zi Isodan cho‘mdirilishi to‘g‘riroq bo‘lishini aytishga undaydi. Iso buni rad etmaydi. U shunchaki har qanday adolatni bajo keltirish uchun cho‘mdirilish haqidagi iltimosini takrorlaydi, xolos. U cho‘mdirish orqali O‘zini tavba qilib cho‘mdirilish uchun kelgan xudojo‘y isroilliklarga tenglashtirish to‘g‘ri deb biladi.
Bunda chuqurroq ma’no ham bor edi.
Iso uchun cho‘mdirish marosimi Xudoning insoniy gunohlarga nisbatan qo‘ygan barcha adolatli talablarini bajarish yo‘lining ramzi edi. Uning suvga botishi Golgofadagi Xudoning jazosi suvida cho‘mdirilishning timsoli bo‘ldi. Suvdan chiqish esa Uning tirilishini anglatardi.
U o‘limi, dafn etilishi va qayta tirilishi bilan ilohiy adolat talablarini qondirgan va gunohkorlar oqlanishi mumkin bo‘lgan solihlik asosini ta’minlagan bo‘lardi.
3:16−17 Iso suvdan chiqqach, osmondan kabutar shaklida tushib, Uning ustiga qo‘nayotgan Xudoning Muqaddas Ruhini ko‘rdi. Eski Ahdda odamlar va buyumlar muqaddas maqsadlar uchun muqaddas moy bilan moylangani kabi (Chiqish 30:25-30), U ham Muqaddas Ruh bilan moylangan Masih edi.
Bu muqaddas lahzada Uchlikning uch Shaxsi namoyon bo‘ldi. U yerda sevimli O‘g‘il bor edi. Muqaddas Ruh kabutar qiyofasida edi. Osmondan Otaning Isoga marhamat so‘zlarini aytayotgan ovozi eshitildi. Bu esda qolarli voqea edi, chunki osmondan Xudoning ovozi yangrab, Muqaddas Bitiklarni takrorlardi: "Bu Mening sevikli O‘g‘limdir (Zabur 2:7 dan), Undan mening mamnunligim bor" (Ishayo 42:1 dan). Bu Otaning osmondan turib O‘zining yagona O‘g‘lini tantanali ravishda tan olgan uchta holatdan biridir (boshqalari - Matto 17:5 va Yuhanno 12:28).