1 “Osmon Shohligi erta saharda uzumzoriga mardikorlar yollagani chiqqan bog‘ egasiga o‘xshaydi.
2 Bog‘ egasi mardikorlarga, sizlarga bir kumush tangadan, odatdagi bir kunlik ish haqini to‘layman, deb ular bilan kelishibdi. So‘ng ularni o‘zining uzumzoriga yuboribdi.
3 Soat to‘qqizlarda u bozor maydoniga chiqqan ekan, bekor turgan bir necha odamlarni ko‘rib,
4 ularga: — Sizlar ham mening uzumzorimga boringlar, tegishli ish haqingizni to‘layman, — debdi. Ular boribdilar.
5 Bog‘ egasi soat o‘n ikkilarda va uchda bozor maydoniga chiqib, yana shunday qilibdi.
6 Soat beshlarda tag‘in bozor maydoniga borsa, bekor turgan yana boshqalarni ko‘ribdi–da: — Nega sizlar bu yerda kun bo‘yi bekor turibsizlar? — deb so‘rabdi.
7 Ular: — Hech kim bizni ishga yollamadi, — deb javob beribdilar. Shunda bog‘ egasi: — Sizlar ham mening uzumzorimga borib ishlanglar, — debdi.
8 Kech bo‘lganda, uzumzor egasi o‘zining ishboshisiga: — Mardikorlarni chaqirib, ularga ish haqlarini ber. Oxir kelganlardan boshlagin, birinchi kelganlarga oxirida berasan, — deb buyuribdi.
9 Shunday qilib, soat beshlarda ish boshlaganlar bir kumush tangadan olishibdi.
10 Birinchi kelganlarga haq to‘lash navbati kelganda, ular: “Biz ko‘proq olamiz”, deb o‘ylabdilar. Ammo ularning har biriga ham bir kumush tangadan berilibdi.
11 Ular pullarini olgach, bog‘ egasiga noroziligini bildira boshlashibdi:
12 — Manavi oxirgi kelganlar bir soatgina ishlashdi, biz esa kun bo‘yi jaziramada mehnat qildik. Ammo siz bizning mehnatimizni ularning qilgan ishi bilan teng ko‘rdingiz.
13 Bog‘ egasi ulardan biriga shunday dedi: — Do‘stim, men senga nohaqlik qilganim yo‘q. Sen bilan bir kumush tangaga kelishgan edik–ku!
14 Endi haqingni olgin–u, jo‘na. Mana bu oxirgi kelganlarga sen bilan baravar ish haqi berishni xohladim.
15 O‘zimning pulimni xohlaganimcha sarf qila olishga haqim yo‘qmi?! Yoki mening saxiyligimni ko‘rolmayapsanmi?
16 Shunday qilib, oxirgilar birinchi bo‘ladilar, birinchilar esa oxirgi bo‘ladilar.”
17 Iso Quddusga ketayotganda, o‘n ikki shogirdini chetga olib, ularga dedi:
18 “Mana, biz Quddusga ketyapmiz. U yerda Inson O‘g‘li bosh ruhoniylar va Tavrot tafsirchilari qo‘liga tutib beriladi. Ular Inson O‘g‘lini o‘limga mahkum qiladilar.
19 So‘ng g‘ayriyahudiylarga topshiradilar. G‘ayriyahudiylar Uni haqoratlaydilar, qamchilaydilar va xochga mixlaydilar. Ammo uchinchi kuni U tiriladi.”
20 Shunda aka–uka Zabadiylarning onasi o‘g‘illarini boshlab, Isoning oldiga keldi. U Isodan bir narsa iltimos qilmoqchi bo‘lib, Unga ta’zim qildi.
21 Iso ayoldan: — Nima istaysiz? — deb so‘radi. — Shohligingizda o‘g‘illarimning biri Sizning o‘ng tomoningizda, biri chap tomoningizda o‘tirsin! — dedi Unga ayol.
22 Iso shunday dedi: — Sizlar nima so‘rayotganingizni bilmaysizlar. Men ichadigan azob kosasidan sizlar icha olasizlarmi? — Icha olamiz! — deb javob berdi ular.
23 Iso ularga dedi: — Sizlar–ku Men ichadigan azob kosasidan ichasizlar, ammo Mening o‘ng va chap tomonimda o‘tirishga ruxsat berish O‘z ixtiyorimda emas. Bu o‘rinni Otam kimlarga atagan bo‘lsa, o‘shalarniki bo‘ladi.
24 Qolgan o‘nta shogird buni eshitib, ikkala aka– ukadan achchiqlanib ketishdi.
25 Iso esa ularni yoniga chaqirib, dedi: — Butparastlarga qaranglar, ularning hukmdorlari xalqlariga o‘z hukmini o‘tkazadilar, katta amaldorlari elga zo‘ravonlik qiladilar.
26 Ammo sizlarning orangizda bunday bo‘lmasin. Aksincha, orangizda kim katta bo‘lishni istasa, sizlarga xizmat qilsin.
27 Orangizda kim birinchi bo‘lishni istasa, sizlarga qul bo‘lsin.
28 Axir, Inson O‘g‘li ham O‘ziga xizmat qildirish uchun emas, balki O‘zi boshqalarga xizmat qilish va O‘z jonini fido qilib, ko‘plarni ozod qilish uchun kelgan.
29 Iso bilan shogirdlari Yerixodan ketar ekanlar, bir talay olomon Isoga ergashdi.
30 Yo‘l bo‘yida ikkita ko‘r odam o‘tirgan edi. Ular oldilaridan Iso o‘tib ketayotganini eshitib: — Ey Hazrat, Dovud O‘g‘li, bizlarga rahm qiling! — deb baqirdilar.
31 Olomon esa: — Jim bo‘linglar! — deb ularga do‘q qildi. Ular esa yanada qattiqroq baqirib: — Ey Hazrat, Dovud O‘g‘li, bizlarga rahm qiling! — deb faryod qilishardi.
32 Iso to‘xtab, ularni yoniga chaqirdi–da: — Mendan nima istaysizlar? — deb so‘radi.
33 Ular: — Hazrat, ko‘zlarimiz ochilsin! — deyishdi.
34 Isoning ularga rahmi kelib, ko‘zlariga qo‘l tekkizdi. Shu zahoti ularning ko‘zlari ochildi. So‘ng ular Isoning ortidan ergashdilar.
Matto Muqaddas xushxabar: 20 Bob
MakDonaldning Injil kitobiga o'zbek tilidagi sharhlari
I. Uzumzordagi mehnat uchun mukofotlar haqida (20:1−16)
20:1−2 Ushbu masal 19-bob oxiridagi mukofotlar haqidagi mulohazaning davomi bo‘lib, quyidagi haqiqatni ko‘rsatadi: barcha haqiqiy shogirdlar mukofot olganida, mukofotlash tartibi shogirdlarning xizmatni qanday ruhda bajarganiga bog‘liq bo‘ladi.
Masalda erta tongda uzumzorida ishlash uchun ishchilarni yollash maqsadida chiqqan xo‘jayin tasvirlanadi. Bu odamlar kuniga bir dinorga ishlashga rozi bo‘lishdi, bu o‘sha davr uchun o‘rtacha ish haqi edi. Aytaylik, ular ertalab soat 6 da ishni boshladilar.
20:3−4 Ertalab soat 9 da xo‘jayin bozor maydonida yana bir nechta ishsiz turgan odamlarni uchratadi. Bu safar hech qanday yollash shartnomasi tuzilmadi. Ular xo‘jayinning "adolatli haq to‘layman" degan so‘ziga ishonib, ishga kirishdilar.
20:5−7 Tushda va tushdan keyin soat uchda xo‘jayin yana odamlarni adolatli haq to‘lash sharti bilan yolladi. Tushdan keyin soat beshda u yana ishsiz turganlarni topdi. Ular dangasa emas edilar; ishlashni xohlasalar-da, ish topa olmagandilar. Shuning uchun xo‘jayin haq haqida gaplashmay, ularni uzumzorga yubordi.
Shuni ta’kidlash joizki, dastlabki ishchilar shartnoma asosida yollangan, qolganlari esa ish haqini to‘lash masalasini xo‘jayinning ixtiyoriga qoldirgan.
20:8 Kun oxirida xo‘jayin ish boshqaruvchisiga eng so‘nggi yollanganlardan boshlab, birinchi kelganlargacha hisob-kitob qilishni buyurdi. (Shunday qilib, birinchi kelganlar boshqalar qancha olganini ko‘rishdi.)
20:9−12 To‘lov hamma uchun bir xil – bir dinor edi. Ertalab soat 6 da kelganlar ko‘proq olishni umid qilishdi, ammo ular ham bir dinor olishdi. Ular norozilik bildirdilar: axir ular ko‘proq ishlashdi va kunning jazirama issig‘iga chidashdi.
20:13−14 Xo‘jayinning ulardan biriga bergan javobida biz masalning asosiy saboqlarini topamiz. Avvalo, u shunday dedi: "Do‘stim! Men senga nohaqlik qilayotganim yo‘q; men bilan bir dinorga kelishmaganmiding? O‘zingnikini ol-da, ket; men senga bergan narsani bu oxirgisiga ham bermoqchiman." Birinchilar dinorga ishlashga kelishib, kelishuvga ko‘ra haq olishdi. Boshqalari xo‘jayinning marhamatiga ishonib, marhamat ko‘rdilar. Marhamat adolatdan afzaldir. Mukofot masalasini Xudo bilan bitim tuzishdan ko‘ra, Uning ixtiyoriga qo‘yganimiz ma’qul.
20:15 Keyin xo‘jayin dedi: "O‘z mulkimni xohlaganimday tasarruf etishga haqqim yo‘qmi?" Bizga saboq shuki, Xudo mustaqildir. U O‘zi xohlagan ishni qila oladi. Uning xohishi esa doimo to‘g‘ri, adolatli va haloldir. Xo‘jayin davom etdi: "Yoki mening saxiyligimdan ko‘zing qizaryaptimi?" Bu savol inson tabiatidagi xudbinlikni fosh etadi. Ertalab soat 6 da yollanganlar o‘zlari ishlab topgan haqni olishdi; shunga qaramay, ular boshqalarning kamroq ishlab, o‘zlarinikiga teng haq olishiga hasad qilishdi.
Ko‘pchiligimiz bu adolatsizday tuyulishini tan olamiz. Bu esa Samoviy Saltanatda butunlay yangicha fikrlash tarzini o‘zlashtirishimiz zarurligini yana bir bor isbotlaydi. Biz o‘zimizga xos bo‘lgan ochko‘zlik va raqobatchilik ruhidan voz kechib, Rabbimiz kabi fikrlashni o‘rganishimiz lozim.
Xo‘jayin bu odamlarning hammasi pulga muhtoj ekanligini bilardi, shuning uchun ham ularga xasislik qilmay, ehtiyojiga yarasha haq to‘ladi. Hech kim o‘ziga loyiq bo‘lgan narsadan kam olmadi, balki hamma o‘zi va oilasi uchun zarur miqdorni oldi. Jeyms Styuartning aytishicha, bu saboqning ma’nosi shundaki, "oxirgi mukofot uchun savdolashmoqchi bo‘lgan odam doim adashadi, Xudoning cheksiz mehribonligi esa har doim so‘nggi, o‘zgarmas so‘zga ega bo‘ladi". (Jeyms S. Styuart, "Inson Masihda", 252-bet). Biz masalni shu nuqtai nazardan qanchalik chuqur o‘rgansak, uning nafaqat adolatli, balki yuksak darajada go‘zal ekanligini anglab yetamiz. Ertalab soat 6 da yollanganlar bunday ajoyib xo‘jayinga kun bo‘yi xizmat qilish imkoniyatini qo‘shimcha mukofot deb bilishlari kerak edi.
20:16 Iso masalni quyidagi so‘zlar bilan yakunladi: "Shunday qilib, oxirgilar birinchi, birinchilar esa oxirgi bo‘ladilar" (19:30 ga qarang). Mukofotlarni tarqatishda ko‘plab kutilmagan hodisalar yuz beradi. Birinchi bo‘laman deb o‘ylagan ba’zilar oxirgi bo‘lib qolishadi, chunki ularning xizmati mag‘rurlik va xudbinlik ruhi bilan to‘lgan edi. Muhabbat va minnatdorchilik tufayli xizmat qilgan boshqalarga esa yuksak sharaf ko‘rsatiladi.
Biz munosib deb bilgan ishlar
U bizga faqat gunoh ekanini ko‘rsatadi;
Biz unutgan arzimas ishlar esa,
U uchun qilinganini namoyon etadi.
(Anon)
K. O‘lim va tirilish haqida (20:17−19)
Ko‘rinib turibdiki, Parvardigor Pereyani tark etib, Iyerixon orqali Quddusga yo‘l olgan (29-oyat). Iso yana o‘n ikki shogirdini chaqirib, ularga Muqaddas shaharga borganda nima sodir bo‘lishini tushuntirdi. U oliy ruhoniylar va ulamolarga topshiriladi - bu Yahudoning xiyonatiga aniq ishora. Uni yahudiy rahbarlari o‘limga hukm qiladilar. O‘zlari o‘lim jazosini berishga huquqlari bo‘lmagani uchun Uni majusiylarga (rimliklarga) topshiradilar. Uni masxara qiladilar, qamchilab, xochga mixlaydilar. Ammo o‘lim o‘z qurbonini ushlab turolmaydi - uchinchi kuni U tiriladi.
L. Samoviy Saltanatdagi o‘rinlar haqida (20:20−28)
Bu inson tabiatining achinarli xususiyatidir, chunki Isoning dahshatli azob-uqubatlari haqidagi uchinchi bashoratidan so‘ng darhol shogirdlari Uning azoblaridan ko‘ra o‘z shon-shuhratlarini ko‘proq o‘ylashdi.
"Masihning azob-uqubatlari to‘g‘risidagi birinchi bashorati Butrusning e’tiroziga sabab bo‘ldi (16:22); ikkinchisidan so‘ng tez orada shogirdlar: "Kim eng buyuk..." deb so‘rashdi. Bu yerda esa biz Yoqub va Yuhannoning shuhratparast iltimosi bilan yakunlangan uchinchi bashoratni ko‘ramiz. Ular yaqinlashib kelayotgan falokat haqidagi ogohlantirishga ko‘z yumib, faqat ulug‘vorlik va’dasini ko‘rishdi, chunki ular Samoviy Saltanatga noto‘g‘ri, moddiy nuqtai nazardan qarashardi". (Muqaddas Kitob Jamiyatining kundalik izohlari)
20:20−21 Yoqub va Yuhannoning onasi Isoning oldiga kelib, o‘g‘illarini Uning Saltanatida ikki yonida o‘tqazishini so‘radi. Uning kelgusi Saltanatga umidini yo‘qotmagani va o‘g‘illari Isoga yaqin bo‘lishini istagani maqtovga loyiq. Biroq u Saltanatda sharaf qanday berilishini tushunmasdi. Mark aytishicha, o‘g‘illar bu iltimosni o‘zlari bildirishgan (Mark 10:35); ehtimol, ular buni onalarining ko‘rsatmasi bilan qilishgan yoki uchalasi birgalikda Rabbiyga yaqinlashgan bo‘lishi mumkin. Bunda hech qanday ziddiyat yo‘q.
20:22 Iso ularga nima so‘rayotganlarini tushunmasliklarini ochiqchasiga aytdi. Ular xochsiz tojni, qurbongohsiz taxtni, unga olib boradigan azob-uqubatlarsiz shon-shuhratni xohlashardi. Shuning uchun U ulardan keskin so‘radi: "Men ichadigan kosani icha olasizlarmi?" Uning kosa deganda nimani nazarda tutganiga shubha yo‘q; U buni hozirgina tushuntirgan edi (18-19-oyatlar). U azob chekishi va o‘lishi kerak edi. Yoqub va Yuhanno Uning azob-uqubatlariga sherik bo‘lishga tayyor ekanliklarini aytishdi, garchi ularning ishonchi bilimdan ko‘ra g‘ayratga asoslangan bo‘lsa-da.
20:23 Iso ularga, albatta, Uning kosasini ichasizlar, deb ishontirdi. Yoqub qiynoqqa solinadi, Yuhanno esa ta’qib va Patmos oroliga surgun qilinishiga duch keladi. Robert Litl: "Yoqub shahid bo‘lib o‘ldi, Yuhanno esa shahid bo‘lib yashadi," degan. Keyin Iso ularga Saltanatdagi faxrli o‘rinlarni O‘zi bermasligini tushuntirdi; Ota bu joylar qanday taqsimlanishini belgilab qo‘ygan. Ular buni siyosiy homiylik deb o‘ylashgan - Iso bilan yaqin munosabatlari tufayli yuqori lavozimga da’vo qilishlari mumkin edi. Ammo bu shaxsiy iltimos masalasi emas. Xudoning qarorida o‘ng va chap tomondagi o‘rinlar U uchun chekkan azob-uqubatlarga ko‘ra taqsimlanadi. Bu faqat birinchi asrdagi imonlilar sharafli o‘rinlarni egallashi kerak degani emas; bugungi kunda yashovchilarning ba’zilari ham azob-uqubat chekib, bunday o‘rinlarni olishlari mumkin.
20:24 Qolgan o‘nta shogird Zevedey o‘g‘illari shunday istak bildirganini eshitib, g‘azablanishdi. Ular o‘zlari ham ulug‘ bo‘lishni xohlaganlari uchun g‘azablanishgan bo‘lsa kerak. Yoqub va Yuhanno birinchi bo‘lib o‘z istaklarini bildirgani ularni ranjitdi!
20:25−27 Bu Rabbimizga O‘z Saltanatidagi ulug‘lik haqida inqilobiy bayonot berish imkonini berdi. Majusiylar hukmronlik qilish va boshqarish orqali ulug‘ bo‘lamiz deb o‘ylashadi. Masihning Saltanatida ulug‘lik xizmatda namoyon bo‘ladi. Kim yuqori mavqega erishmoqchi bo‘lsa, xizmatkor bo‘lsin, kim birinchi bo‘lmoqchi bo‘lsa, qul bo‘lsin.
20:28 Inson O‘g‘lining hayoti bunday kamtarona xizmatning mukammal namunasidir. U bu dunyoga O‘ziga xizmat qildirish uchun emas, balki xizmat qilish va ko‘plarni qutqarish uchun jonini berish uchun kelgan. Uning insoniy qiyofaga kirishining maqsadini ikki so‘z bilan ifodalash mumkin: xizmat qilish va berish. Hayratlanarlisi shundaki, ulug‘vor Parvardigor O‘zini oxur va xochgacha pasaytirdi. Uning ulug‘vorligi kamtarligining chuqurligida namoyon bo‘ldi. Bizda ham shunday bo‘lishi lozim.
U ko‘plarning gunohini yuvish uchun jonini fido qildi. Uning o‘limi Xudoning gunoh borasidagi barcha adolatli talablarini qondirdi. U butun dunyoning barcha gunohlarini yuvish uchun yetarli edi. Biroq u faqat Uni Rabbiy va Najotkor sifatida qabul qilganlar uchungina kuchlidir. Sen shunday qildingmi?
M. Ikki ko‘rning shifo topishi (20:29−34)
20:29−30 Shu paytga kelib, Iso Pereyadan Iordan daryosini kesib o‘tib, Yerixonga yetib keldi. U shahardan chiqayotganda, ikki ko‘r Unga: "Yo Rabbimiz, Dovud O‘g‘li, bizga rahm aylagin!" deya qichqira boshladi. "Dovud O‘g‘li" unvonini ishlatishlari, jismonan ko‘r bo‘lsalar-da, ma’naviy ko‘zlari shunchalik o‘tkir ediki, Isoni Masih deb tanishganini ko‘rsatadi. Ular Iso hukmronlik qilish uchun qaytib kelganida, Uni Masih deb tan oladigan ko‘r Isroilning imonli qoldig‘ini ifodalashi mumkin (Ish 35:5; Ish 42:7; Rim 11:25−26; 2Kor 3:16; Vahiy 1:7).
20:31−34 Odamlar ularni jim bo‘lishga undashdi, ammo ular Uning ortidan yanada balandroq ovozda qichqirishdi. Iso ulardan nima istaklarini so‘raganida, ular biz ibodatlarimizda ko‘pincha qilganimizdek, umumiy gaplar aytishmadi. Ular: "Rabbimiz, ko‘zlarimiz ochilsin," deya aniq istakni bildirdilar. Ularning bu alohida istagi alohida javob oldi. Iso rahm-shafqat ko‘rsatib, ularning ko‘zlariga qo‘l tekkizdi. Shu ondayoq ko‘zlari ochildi va ular Uning ortidan ergashdilar.
Gabelin Isoning ularning ko‘zlariga teginishi haqida quyidagi foydali izohni keltiradi:
"Biz bundan oldin ham Injilda teginish orqali shifo berishning ramziy ma’nosi haqida bilib olgan edik. Qachonki Rabbimiz teginish orqali shifo bersa, bu bizga Uning yer yuzida shaxsan hozir bo‘lganini va Isroilga nisbatan marhamatli munosabatini eslatadi. Qachonki U o‘zi hozir bo‘lmay turib, So‘zi bilangina shifo bersa... yoki iymon orqali yaqinlashsa, bu Uning yer yuzida yo‘q bo‘lgan vaqtini va Unga iymon bilan kelgan boshqa xalqlarning Undan shifo topishini ko‘rsatadi." (Gaebelein, Matthew, 420-bet.)
Matto tomonidan tasvirlangan bu voqeani Mark 10:46−52 va Luqo 18:35−43; Luqo 19:1 bilan muvofiqlashtirish qiyinchilik tug‘diradi. Bu yerda ikki ko‘r haqida gap ketayotgan bo‘lsa, Mark va Luqo faqat bittasini tilga oladi. Mark va Luqo hammaga tanish bo‘lgan Bartimeyni nazarda tutgan, degan taxmin bor. Mattoning esa o‘z Injilini yahudiylar uchun maxsus yozgani bois, guvohlik haqiqiy bo‘lishi uchun ko‘pida ikki kishini keltirgani aytiladi (2Kor 13:1). Mark va Mattoda bu voqea Iso Yerixondan chiqayotganda sodir bo‘lgani aytiladi; Luqoda esa U shaharga yaqinlashayotganda yuz bergani aytilgan. Aslida ikkita Yerixon bo‘lgan: eski Yerixon va yangi Yerixon; shifo mo‘jizasi esa, ehtimol, Iso biridan chiqib, ikkinchisiga kirayotganida sodir bo‘lgan.