1 “Oxirzamon yaqinlashganda Osmon Shohligini quyidagiga o‘xshatsa bo‘ladi: kelinning o‘nta dugonasi moychiroqlarini olib, kuyovni qarshilagani chiqishibdi.
2 Ulardan beshtasi nodon, beshtasi dono ekan.
3 Nodonlari moychiroqlarni olishibdi–yu ammo chiroq uchun moy olishmabdi.
4 Donolari esa moychiroqlari bilan birga idishlarda moy ham olibdilar.
5 Kuyov kechikibdi, shu sababdan hammalari mudrab, uxlab qolibdilar.
6 Yarim kechasi: “Ana, kuyov kelyapti! Uni kutib olgani chiqinglar!” — degan bir ovoz yangrabdi.
7 Shunda qizlarning hammasi o‘rnidan turib, moychiroqlarini tayyorlay boshlabdilar.
8 Nodonlari donolariga aytibdilar: — Bizga ham moyingizdan ozgina beringlar, chiroqlarimiz o‘chyapti!
9 Donolari esa shunday javob beribdilar: — Yo‘q! Bizga ham, sizlarga ham moy yetmay qoladi. Yaxshisi, sotuvchilarga borib, o‘zlaringizga moy sotib olinglar.
10 Ular moy sotib olgani ketishganda, kuyov kelib qolibdi. Tayyor turgan qizlar kuyov bilan birga to‘yxonaga kirib ketishibdi. Orqalaridan eshik yopilibdi.
11 Keyin qolgan qizlar kelib: — Hazrat! Hazrat! Bizga eshikni oching! — deyishibdi.
12 Lekin U: — Sizlarni umuman tanimayman, — deb javob beribdi.
13 Xullas, hushyor bo‘linglar, chunki qaysi kuni, qaysi soatda kelishimni bilmaysizlar.”
14 “Yana Osmon Shohligini safarga jo‘nab ketayotgan odamga o‘xshatsa bo‘ladi. U ketishidan oldin xizmatkorlarini chaqirib, o‘z mol–mulkini ularga topshiribdi.
15 U har biriga qobiliyatiga yarasha: biriga besh ming tilla, ikkinchisiga ikki ming tilla, uchinchisiga esa ming tilla berib, jo‘nab ketibdi.
16 Besh ming tilla olgan xizmatkor vaqtni boy bermay, pulni ishga solibdi va yana besh ming tilla daromad olibdi.
17 Ikki ming tilla olgan xizmatkor ham xuddi shunday yo‘l tutib, ikki ming tilla orttiribdi.
18 Ming tilla olgan xizmatkor esa borib, chuqur qazibdi–da, xo‘jayin bergan pulini ko‘mib qo‘yibdi.
19 Oradan ancha vaqt o‘tibdi. Xo‘jayin qaytib kelib, xizmatkorlaridan hisobot so‘rabdi.
20 Besh ming tilla olgan xizmatkori orttirgan besh ming tillani ham olib kelib, shunday debdi: — Xo‘jayin! Menga besh ming tilla bergan edingiz. Mana, qarang, men bulardan tashqari yana besh ming tilla ishladim.
21 Xo‘jayini unga: — Barakalla! Sen yaxshi va ishonchli xizmatkorsan! — debdi. — Kichik ishda ishonchimni oqlaganing uchun, senga katta ishlarni ishonib topshiraman. Kel, mening xursandchiligimga sherik bo‘l.
22 Ikki ming tilla olgan xizmatkor ham kelib: — Xo‘jayin! Menga ikki ming tilla bergandingiz. Mana, qarang, men bulardan tashqari yana ikki ming tilla ishladim, — debdi.
23 Xo‘jayini unga: — Barakalla! Sen yaxshi va ishonchli xizmatkorsan! — debdi. — Kichik ishda ishonchimni oqlaganing uchun, senga katta ishlarni ishonib topshiraman. Kel, mening xursandchiligimga sherik bo‘l.
24 Ming tilla olgan xizmatkor ham kelib shunday debdi: — Xo‘jayin! Men sizning qattiqqo‘l odam ekaningizni bilardim. Siz ekmagan yerdan o‘rasiz, o‘zingiz yetishtirmagan hosilni yig‘ib olasiz.
25 Shuning uchun men qo‘rqqanimdan borib, bergan tillangizni yerga ko‘mib qo‘ydim. Mana tillangiz!
26 Xo‘jayin unga shunday javob beribdi: — Ey yomon, yalqov xizmatkor! Men ekmagan yerdan o‘rishimni, o‘zim yetishtirmagan hosilni yig‘ib olishimni bilar ekansan,
27 pulimni muomalaga kiritsang bo‘lmasmidi?! Men qaytib kelib, pulimni foydasi bilan qaytarib olgan bo‘lar edim.
28 So‘ng xo‘jayin debdi: — Qani, undagi ming tillani olib, o‘n ming tillasi borga beringlar!
29 Chunki kimda bor bo‘lsa, unga yana beriladi va u mo‘l-ko‘lchilikda yashaydi. Kimda yo‘q bo‘lsa, hatto bori ham tortib olinadi.
30 Endi bu yaramas xizmatkorni tashqariga, qorong‘ilikka uloqtirib yuboringlar. U yerda bu yaramas qattiq pushaymon bo‘lib, fig‘on chekadi.”
31 “Inson O‘g‘li O‘zining ulug‘vorligida, jamiki farishtalari bilan birga kelganda O‘zining shohona taxtiga o‘tiradi.
32 Barcha xalqlar Uning huzuriga to‘planadilar. Cho‘pon qo‘ylarni echkilardan ajratganday, U xalqlarni bir–biridan ajratadi.
33 U qo‘ylarni o‘ng tomoniga, echkilarni chap tomoniga qo‘yadi.
34 Shundan keyin Shoh o‘ng tomonidagilarga aytadi: — Ey Otamning barakasini olganlar, kelinglar! Shohlikni meros qilib olinglar! Bu shohlik olam yaratilgandayoq sizlar uchun tayyorlab qo‘yilgan.
35 Axir, Men och edim, Menga ovqat berdingizlar. Chanqagan edim, Menga ichimlik berdingizlar. Musofir edim, uyingizdan boshpana berdingizlar.
36 Yalang‘och edim, Meni kiyintirdingizlar. Kasal edim, Menga g‘amxo‘rlik qildingizlar. Zindonda edim, Meni kelib ko‘rdingizlar.
37 Bunga javoban solihlar Unga shunday deydilar: — Yo Rabbiy! Qachon sizni och holda ko‘rib, ovqat beribmiz?! Qachon chanqaganingizni ko‘rib, biron narsa ichiribmiz?
38 Musofir ekaningizni qachon ko‘rib, uyimizdan boshpana beribmiz? Yalang‘och ekaningizni qachon ko‘rib, kiyintiribmiz?
39 Kasal yoki zindonda bo‘lganingizda qachon Sizni yo‘qlab boribmiz?
40 Shoh ularga shunday javob beradi: — Sizlarga chinini aytayin: sizlar eng kichik birodarimga qilgan har qanday yaxshiligingizni Menga qilgan bo‘lasiz.
41 So‘ng U chap tomondagilarga ham aytadi: — Ey la’natilar, ko‘zimdan yo‘qolinglar! Iblis va uning farishtalariga tayyorlab qo‘yilgan abadiy olovga mubtalo bo‘ling!
42 Axir, Men och edim, ovqat bermadingizlar. Chanqagandim, ichgani hech narsa bermadingizlar.
43 Musofir edim, uyingizdan boshpana bermadingizlar. Yalang‘och edim, Meni kiyintirmadingiz. Kasal bo‘ldim, zindonga tushdim, Meni kelib ko‘rmadingizlar.
44 Shunda ular aytadilar: — Yo Rabbiy! Qachon Sizni och, chanqagan, musofir, yalang‘och, kasal holda yoki zindonda ekaningizni ko‘ribmiz? Agar ko‘rganimizda edi, nahotki Sizdan xizmatimizni ayagan bo‘lardik?!
45 U esa shunday javob beradi: — Sizlarga chinini aytayin: sizlar eng kichik birodarimdan ayagan yaxshiligingizni Mendan ayagan bo‘lasiz.
46 Bular abadiy jazoga, solihlar esa abadiy hayotga muyassar bo‘ladilar.”
Matto Muqaddas xushxabar: 25 Bob
MakDonaldning Injil kitobiga o'zbek tilidagi sharhlari
I. O‘nta qiz haqidagi masal (25:1−13)
25:1−5 Birinchi "shunda" so‘zi orqaga, 24-bobga ishora qilib, bu masalni Shohning yerga qaytishidan oldingi vaqtga va Uning qaytish davriga aniq bog‘laydi. Iso o‘sha paytdagi Samoviy Shohlikni chiroqlarini olib, kuyovni kutgani chiqqan o‘nta qizga o‘xshatadi. Ularning beshtasi dono bo‘lib, chiroqlari uchun moy g‘amlab qo‘ygan, qolganlari esa buni qilmagan. Kuyovni kutib hammasi uxlab qolgan.
Beshta dono qiz buyuk azob-uqubat paytida Masihning haqiqiy shogirdlarini ifodalaydi. Chiroqlar ularning imon e’tirofini bildiradi, moy esa odatda Muqaddas Ruhning ramzi hisoblanadi. Nodon qizlar Masih umidini saqlaymiz deb aytsa-da, hech qachon tavba qilmagan va shu bois Muqaddas Ruhga ega bo‘lmaganlarni anglatadi. Kuyov - Masih, Shohdir; Uning kechikishi Uning ikki kelishi orasidagi davrni bildiradi. O‘nta qizning barchasi uxlab qolgani ularning tashqi ko‘rinishidan deyarli farq qilmasligini ko‘rsatadi.
25:6 Yarim tunda kuyov kelayotgani haqida xabar eshitildi. Oldingi bobdan Uning kelishi dahshatli alomatlar bilan oldindan ma’lum qilinishini bilib olgan edik.
25:7−9 Shunda qizlar turib, chiroqlarini tayyorlay boshlashdi - hammasi tayyorgarlik ko‘rishni istardi. Moyi yetmagan nodonlar boshqalardan so‘rashdi, lekin ularni sotuvchilarga yuborishdi. Donolarning rad etishi xudbinlikdek tuyulsa-da, ruhiy sohada hech kim boshqa insonga Ruhni bera olmaydi. Albatta, Muqaddas Ruh sotib olinmaydi, ammo Muqaddas Kitob najotni pulsiz va haqsiz sotib olish tasviridan foydalanadi.
25:10−12 Ular ketgach, kuyov keldi. Suriya varianti va Vulgataning aytishicha, u o‘z kelini bilan kelgan. Bu bashorat manzarasiga to‘la mos keladi. Rabbimiz Iso O‘z Kelini - Jamoat bilan nikohdan qaytadi (1 Sal 3:13). (Nikoh marosimi osmonda bo‘ladi (Efes 5:27), yuqoriga ko‘tarilishdan so‘ng.) Buyuk azob-uqubatni boshdan kechirganlarning sodiq qoldiqlari U bilan to‘y ziyofatiga kiradilar. To‘y ziyofati Masihning yerdagi Shohligining quvonchi va barakalarini aks ettiradi. Dono qizlar u bilan to‘y ziyofatiga kirishdi va eshiklar yopildi.
Boshqalarning Shohlikka kirishi uchun endi kech bo‘lgandi. Qolgan qizlar kelib, kirishga uringanlarida, kuyov ularni tan olmay, hech qachon bilmaganini aytdi - bu ularning hech qachon yangidan tug‘ilmaganligining aniq dalili edi.
25:13 Iso aytganidek, bu masalning sabog‘i - sergak bo‘lish, chunki Uning kelishi kuni ham, soati ham noma’lum. Imonlilar Rabbimiz har lahzada kelishi mumkinligini anglab yashashlari lozim. Chiroqlaringiz tayyormi va moy bilan to‘lami?
I. Talantlar haqidagi masal (25:14−30)
25:14−18 Keyingi masal ham Rabbimiz qaytib kelganda ham sodiq, ham bevafo qullar bo‘lishini o‘rgatadi.
Bu hikoya uzoq safarga chiqishdan oldin qullarini yig‘ib, har biriga qobiliyatiga yarasha pul bergan bir kishi haqida. Biri besh talant, ikkinchisi ikki talant, oxirgisi bir talant oldi. Ular bu pullarni shunday ishlatishlari kerak ediki, xo‘jayin foyda ko‘rsin. Besh talant olgan odam yana besh talant qo‘shdi. Ikki talant egasi ham pulini ikki barobar ko‘paytirdi.
Ammo bir talant olgan odam borib, chuqur qazib, uni ko‘mib qo‘ydi. Ko‘rinib turibdiki, o‘sha odam Masihdir, uzoq safar esa kelishlar orasidagi davrdir. Uch qul buyuk azob-uqubatda yashovchi isroilliklarni anglatadi, ular g‘oyib bo‘lgan Xo‘jayinning manfaatlarini himoya qilishlari kerak edi. Ularga individual qobiliyatlariga ko‘ra mas’uliyat yuklatilgan.
25:19−23 Uzoq vaqt o‘tgach, qullarning xo‘jayini qaytib kelib, ulardan hisobot talab qiladi. Bu ikkinchi kelishning tasviridir. Dastlabki ikki qul aynan bir xil maqtovga sazovor bo‘ldi: "Barakalla, yaxshi va sodiq qul! Ozgina narsada ishonchli bo‘lding, seni ko‘p narsalar ustidan qo‘yaman; xo‘jayiningning shodligiga sherik bo‘l." Ularning xizmati sinovdan o‘tkazilganda, qanchalik ko‘p topganiga emas, balki qanchalik tirishqoqlik bilan mehnat qilganiga e’tibor berildi. Ularning har biri o‘z qobiliyatlarini to‘liq ishga solib, yuz foiz foyda keltirdi. Ular Ming yillik Shohlik ne’matlaridan bahramand bo‘ladigan haqiqiy imonlilarni ifodalaydi.
25:24−25 Uchinchi qulning o‘z xo‘jayiniga nisbatan bahona va haqoratlardan boshqa hech narsasi yo‘q edi. U xo‘jayinini shafqatsiz va adolatsiz, ekmagan joyidan o‘radigan, sochmagan joyidan yig‘adigan, deb aybladi.
U qo‘rquvdan falajlanib, o‘z qobiliyatini yashirganini bahona qilib o‘zini oqladi. Bu qul, shubhasiz, imonsiz edi; hech bir sadoqatli qul o‘z xo‘jayini haqida bunday fikrlashga yo‘l qo‘ymaydi.
25:26−27 Xo‘jayin uni dangasa va makkor deb ayblab, nima uchun u xo‘jayini haqida shunday o‘ylab, uning pulini savdogarlarga berib foyda olmadi, deb ta’na qildi. Aytgancha, 26-oyatda xo‘jayin o‘ziga qo‘yilgan ayblovlarga qo‘shilmaydi. Aksincha, u shunday deydi: "Agar sen meni shunday xo‘jayin deb hisoblaganingda, qobiliyatingni ishlatishga majbur bo‘larding. So‘zlaring seni oqlamaydi, balki ayblaydi".
25:28−29 Agar bu odam o‘z qobiliyati bilan yana bir qobiliyat orttirganida, boshqalar kabi maqtovga sazovor bo‘lardi. Buning o‘rniga, u ko‘rsatishi kerak bo‘lgan narsa - yerdagi chuqurcha, xolos! Uning qobiliyati tortib olinib, o‘nta qobiliyati bor odamga berildi. Shundan so‘ng ruhiy sohadagi qonun amal qiladi: "Kimda bor bo‘lsa, unga beriladi va ko‘paytiriladi, kimda yo‘q bo‘lsa, bori ham tortib olinadi". Xudoning ulug‘vorligi uchun foydali bo‘lishni istaydiganlarga imkoniyatlar beriladi. Qancha ko‘p qilsalar, U uchun shuncha ko‘p qilish imkoniyati beriladi. Aksincha, ishlatmaydigan narsalarimizni yo‘qotamiz. Dangasalikning mukofoti - qobiliyatlarning so‘nishidir.
27-oyatdagi savdogarlar haqidagi eslatma shuni anglatadiki, agar biz Rabbimiz uchun o‘zimizdagi narsani ishlata olmasak, uni buni uddalay oladiganlarga berishimiz kerak. Bu holda, missionerlar, Muqaddas Kitob jamiyatlari, masihiy nashriyotlar, Xushxabar radio dasturlari va boshqalar savdogarlar bo‘lishi mumkin. Biznikiga o‘xshagan dunyoda pulni aylanmaga kiritmaslikka bahona topib bo‘lmaydi. Pierson foydali maslahatlar beradi:
"Shohlik yo‘lida jasoratli va mustaqil xizmat qilishga noloyiq bo‘lgan qo‘rqoq qalblar o‘z qobiliyatsizliklarini boshqalarning iste’dodi va zukkoligi bilan birlashtirishi mumkin, bu esa ularning in’omlari va egaligidagi narsalarni Rabbimiz va Uning jamoati uchun foydali qiladi... Qulning puli yoki boshqa in’omlari bor, lekin unda ishonch va ehtiyotkorlik, amaliy kuch va donolik yetishmaydi. Xudoning "savdogarlari" unga Xo‘jayinga qanday foyda keltirishni ko‘rsatib berishlari mumkin... Jamoat qisman shunday yashaydiki, bir a’zoning kuchi boshqa a’zoning zaifligiga yordam berishi mumkin va hammaning o‘zaro harakatlari natijasida eng kichik va eng zaiflarning kuchi ko‘proq bo‘ladi." (Our Lord’s Teachings About Money (tract), pp. 3-4.)
25:30 Yaroqsiz qul quvildi, Shohlikdan haydaldi. U gunohkorlarning azob-uqubatli taqdirini bo‘lishdi. Uni qobiliyatini ishga solishga qodir emasligi emas, balki ezgu ishlarning yo‘qligi najot beruvchi imonga ega emasligini ko‘rsatdi.
K. Shoh xalqlarni hukm qiladi (25:31−46)
25:31 Bu bo‘lim xalqlar ustidan bo‘ladigan hukmni tasvirlaydi, uni Masihning mahkamasi va buyuk oq taxt oldidagi hukm bilan adashtirmaslik kerak.
Masihning mahkamasi - faqat imonlilar ko‘rib chiqiladigan va mukofotlanadigan vaqt bo‘lib, u osmonga ko‘tarilishdan so‘ng sodir bo‘ladi (Rim 14:10; 1Kor 3:11-15; 2 Kor 5:9-10). Buyuk oq taxtning hukmi Ming yillik Shohlikdan so‘ng, abadiyatda bo‘ladi. O‘lgan gunohkorlar hukm qilinib, olovli ko‘lga tashlanadi (Vahiy 20:11−15).
Millatlar yoki majusiylar (yunoncha so‘z ikkala ma’noni ham anglatishi mumkin) ustidan bo‘ladigan hukm, Masih hukmronlik qilish uchun kelganidan so‘ng, yer yuzida yuz beradi, bu 31-oyatda aniq aytilgan: "Inson O‘g‘li O‘z ulug‘vorligi bilan va barcha muqaddas farishtalar U bilan birga kelganida..."
Agar biz bu hukmni Yo‘el 3 bilan tenglashtirsak, u Quddus tashqarisidagi Yohushafat vodiysida joylashgan (3:2). Xalqlar buyuk qayg‘u paytida Masihning birodarlari bo‘lmish yahudiylarga qanday munosabatda bo‘lganlariga qarab hukm qilinadi (Yo‘el 3:1 - 2:12−14; Matto 25:31-46).
25:32 Muhimi, bu yerda uch toifa odam tilga olingan: "qo‘ylar", "echkilar" va "Masihning birodarlari". Masih hukm qiladigan dastlabki ikki guruh buyuk qayg‘u kunlarida yashayotgan majusiylardir. Uchinchi toifa - Masihning sodiq birodarlari bo‘lmish yahudiylar bo‘lib, ular tobora kuchayib borayotgan ta’qiblarga qaramay, buyuk qayg‘u paytida Uning nomidan voz kechishdan bosh tortishdi.
25:33−40 Shoh "qo‘ylar"ni o‘ng tomonga, "echkilar"ni esa chap tomonga joylashtiradi. So‘ng, U "qo‘ylar"ni dunyo yaratilganidan beri tayyorlab qo‘yilgan Shohligiga kirishga taklif qiladi. Qanday asosga ko‘ra?
Chunki ular Uni och bo‘lganida ovqatlantirdilar, chanqaganida sug‘ordilar, musofir bo‘lganida qabul qildilar, yalang‘och bo‘lganida kiyintirdilar, kasal bo‘lganida ziyorat qildilar va zindonda bo‘lganida Uning oldiga bordilar. Solih "qo‘ylar" bir paytlar Shohga shunday yaxshilik qilganlarini hatto bilmas edilar; ularning avlodi hayotligida U yerda bo‘lmagan edi. Shunda U ularga, Uning kichik birodarlaridan biriga yordam berish orqali, Unga yordam berganliklarini tushuntirdi. Shogirdlaridan biriga qilingan yaxshilik Uning o‘ziga qilingandek mukofotlanadi.
25:41−45 Nohaq "echkilar"ga Undan shayton va uning farishtalari uchun tayyorlangan abadiy olovga ketishlari buyurildi, chunki ular dahshatli "Yoqub uchun kulfat vaqti" kunlarida Unga g‘amxo‘rlik qila olmaganlar. Ular o‘zlarini oqlamoqchi bo‘lib, Uni hech qachon ko‘rmaganlarini aytganlarida, U ularga Uning izdoshlariga e’tiborsizlik qilib, Uning o‘ziga ham e’tiborsizlik qilganlarini eslatadi.
25:46 Shunday qilib, "echkilar" abadiy azobga, "qo‘ylar" esa abadiy hayotga ketadilar. Ammo bu yerda ikkita muammo paydo bo‘ladi. Birinchidan, xalqlar ommaviy ravishda qutqarilayotgan yoki halok bo‘layotgandek taassurot uyg‘onadi. Ikkinchidan, hikoya shunday taassurot qoldiradiki, go‘yo "qo‘ylar" o‘z yaxshi ishlari tufayli qutqariladi, "echkilar" esa yaxshilik qila olmaganliklari uchun mahkum etiladi. Birinchi muammoga kelsak, shuni esda tutish kerakki, Xudo xalqlar bilan aynan shunday munosabatda bo‘ladi. Qadimgi Ahd tarixida xalqlarning o‘z gunohlari uchun jazolanganiga ko‘plab misollar bor (Ish 10:12−19; Ish 47:5-15; Hiz 25:6-7; Am 1:3, 6; Am 9:11, 13; Am 2:1, 4, 6; Avd 1:10; Zax 14:1-5). Xalqlar bundan keyin ham ilohiy qasosni boshdan kechirishiga ishonmaslikka asos yo‘q. Bu o‘sha xalqning har bir a’zosi alohida bu qasosning natijasiga duch keladi, degani emas. Ilohiy adolat tamoyillari ham umummilliy, ham shaxsiy asosda qo‘llaniladi.
Ushbu parchada "xalqlar" deb tarjima qilingan "ethne" so‘zi "majusiylar" so‘zi bilan ham tarjima qilinishi mumkin. Ba’zilar bu parcha majusiy shaxslar ustidan bo‘ladigan sudni tasvirlaydi, deb hisoblaydi. Agar xalqlar yoki shaxslar ustidan hukm chiqarilsa, muammo tug‘iladi: qanday qilib shuncha ko‘p odam Falastinda Parvardigor huzuriga to‘planishi mumkin?
Aftidan, sudga xalqlar yoki ayrim toifalarning vakillari to‘planadi, deb hisoblash to‘g‘riroq bo‘ladi.
Ikkinchi muammoga kelsak, bu parchani xayrli ishlar orqali najot topish haqidagi ta’limotga nisbatan qo‘llab bo‘lmaydi. Muqaddas Kitobning yagona guvohligiga ko‘ra, najot imon orqali keladi, xayrli ishlar orqali emas (Efes 2:8−9). Biroq Muqaddas Kitob ta’limotida ta’kidlanishicha, haqiqiy imon xayrli ishlarni ham keltirib chiqaradi. Agar xayrli ishlar bo‘lmasa, bu insonning hech qachon najot topmaganligini ko‘rsatadi. Shuning uchun biz bu joyni shunday tushunishimiz kerak: majusiylar yahudiylarning qolgan qismiga yaxshilik qilganlari uchun emas, balki bu yaxshilik ularning Xudoga bo‘lgan muhabbatini aks ettirgani uchun najot topadilar. Yana uchta narsani aytib o‘tish kerak. Birinchisi: Shohlik dunyoning yaratilishidan boshlab solihlar uchun tayyorlangan (34-oyat), do‘zax esa shayton va uning farishtalari uchun tayyorlangan (41-oyat). Xudo odamlarga baraka berishni istaydi; dastlab do‘zax inson zoti uchun mo‘ljallanmagan edi. Lekin agar odamlar o‘z ixtiyori bilan hayotdan voz kechsa, tabiiyki, ular o‘limni tanlagan bo‘ladi.
Ikkinchi masala: Rabbimiz Iso abadiy (ya’ni doimiy) olov (41-oyat), abadiy azob (46-oyat) va abadiy hayot (46-oyat) haqida so‘zlagan.
Abadiy hayot to‘g‘risida ta’lim bergan Zot, abadiy jazo haqida ham ta’lim bergan. Hayotni ham, hukmni ham tasvirlashda bir xil "abadiy" so‘zi ishlatilgani uchun, birini tan olib, ikkinchisini rad etish juda mantiqsiz bo‘ladi. Agar "abadiy" deb tarjima qilingan so‘z "doimiy" ma’nosini anglatmasa, yunon tilida bu ma’noni ifodalovchi boshqa so‘z yo‘q. Biroq biz bu so‘z haqiqatan ham "doimiy" ma’nosini anglatishini bilamiz, chunki u Xudoning abadiyligini tasvirlashda qo‘llanilgan (1-Timo‘tiy 1:17).
Va nihoyat, butparastlar ustidan bo‘ladigan hukm, Masih va Uning xalqi bir butun ekanini eslatib turadi. Unga yaxshilik qilish, ya’ni uni Xudoni sevuvchiga aylantirish uchun bizda keng imkoniyatlar bor.