Kirish
Eramizdan avvalgi 586 yilda Bobil qo‘shinlari Quddus shahrini zabt etishadi. O‘sha davr mobaynida Doniyor ismli bir yigitcha boshqa asirlar qatori Bobilga surgun qilinadi. Mazkur kitobning birinchi qismida (1-6–boblar) Doniyor va uning uch do‘sti Bobil hukumatida yuksak obro‘–e’tiborga ega bo‘lganlari haqida hikoya qilinadi. Ularning hayoti bir necha marta xavf ostida bo‘ladi, shunga qaramay, ular Egamizga oxirgacha sodiq qolishadi. Bobil shohligi Midiya–Fors shohligiga mag‘lub bo‘lganidan so‘ng, Doniyorning yangi hukumatga xizmat qilishi ham kitobning o‘sha qismida bayon qilingan.
Kitobning ikkinchi qismi (7-12–boblar) Doniyorga kelgan vahiylardan va farishta unga aytgan vahiy ta’birlaridan tashkil topgan.
Kitobning asosiy mohiyati quyidagilardan iborat: odamzodning hayotidan o‘rin olgan barcha hodisalar Xudoning irodasi bilan sodir bo‘ladi. Xudo shohliklarni qudratli qilib, vaqti kelganda, ularni mag‘lub qiladi. Unga sodiq bo‘lgan har bir odamga Xudo g‘amxo‘rlik qiladi. Vaqti kelib, U O‘z xalqiga g‘alaba keltiradi va butun dunyoda adolat o‘rnatadi. Quyidagi oyatlarda Doniyor kelajakdagi g‘alabalar haqida so‘z yuritadi: “Tunda kelgan o‘sha vahiyda men osmon bulutlarida kelayotgan inson qiyofasidagi bittasini ko‘rdim. U Azaliy Nuroniy oldiga keldi. Unga hukmronlik, ulug‘vorlik va shohlik berildi. Barcha xalqlar, elatlar va urug‘lar unga bo‘ysunishdi. Uning hukmronligi bitmas–tuganmas, abadiy hukmronlikdir. Uning shohligi hech qachon buzilmasdir.” (7:13-14)
1–BOB - Doniyor
Doniyor va do‘stlarining boshidan o‘tgan voqealar (1:1-6:28)
O‘spirinlar shoh Navuxadnazar saroyida
1 Yahudo shohi Yohayiqim hukmronligining uchinchi yilida Bobil shohi Navuxadnazar Quddusga qo‘shin tortib kelib, shaharni qamal qildi.
2 Rabbiyning irodasi bilan Navuxadnazar Yahudo shohi Yohayiqimni asirlikka olib, Xudoning uyidagi ayrim idishlarni olib chiqdi. Navuxadnazar o‘ljalarni Bobil yurtiga olib borib, idishlarni o‘z xudosining uyidagi xazinaga joylashtirdi.
3 U saroyning bosh mulozimi Ashnapazga shunday buyruq bergan edi: “Isroil xalqidan olingan asirlardan shoh va zodagonlarning oilalariga mansub bo‘lgan
4 yosh, jismonan sog‘lom, xushqomat, zehni o‘tkir, qobiliyatli, farosatli va shohning saroyida xizmat qilishga layoqatli yigitlarni olib kel. Sen ularga bobil tili va adabiyotini o‘rgatishing kerak.
5 Har kungi yegulik bilan sharob ularga mening dasturxonimdan berilsin. Ular uch yil ta’lim olishgach, mening huzurimda hozir bo‘lishlari lozim.”
6 Tanlanganlarning orasida Yahudo qabilasidan bo‘lgan Doniyor, Xanoniyo, Mishail va Ozariyo ismli o‘spirinlar bor edi.
7 Bosh mulozim ularning ismlarini o‘zgartirib, Doniyorni Beltashazar, Xanoniyoni Shadrax, Mishailni Meshax, Ozariyoni esa Abednaxu deb atadi.
8 Doniyor shohona yegulik va sharobdan bulg‘anishni xohlamadi. U bu taomlardan voz kechmoqni ahd qilib, bosh mulozimdan buning uchun ijozat so‘radi.
9 Xudoning irodasi bilan Doniyor bosh mulozimning muruvvatiyu iltifotiga sazovor bo‘lgan edi.
10 Ammo bosh mulozim Doniyorning taklifini eshitib lol qoldi va dedi: “Yo‘q, yegulik bilan ichimliklarni sizlarga shoh hazratlarining o‘zlari belgilaganlar. Hazratimning buyruqlaridan bosh tortishdan qo‘rqaman. Bordi–yu, ko‘rinishlaring tengdoshlaringnikidan yomonroq bo‘lsa, jonimni xavf ostiga qo‘ygan bo‘lasizlar.”
11 Keyin Doniyor bu masala xususida bosh mulozim tayinlagan soqchi bilan gaplashdi, chunki bu soqchi Doniyor va uning uch og‘aynisi uchun mas’ul bir odam edi. U soqchiga shunday dedi:
12 “Iltimos, qullaringizni o‘n kun davomida sinab ko‘ring. Bizga yegani sabzavot, ichgani suv bering.
13 Keyin esa bizni shohona yegulikni yegan yigitlar bilan solishtirib ko‘ring, so‘ng bilganingizni qilavering.”
14 Soqchi rozi bo‘lib, ularni o‘n kun davomida sabzavotlar bilan boqdi.
15 O‘n kun o‘tgach, ularning qadlari to‘lishib, shohona yegulik yegan boshqa yigitlardan ancha ko‘rkam bo‘ldi.
16 Shunday qilib, soqchi ularning shohona yeguliklari va sharobini o‘ziga olib qolib, ularga faqat sabzavotlar beradigan bo‘ldi.
17 Xudo bu to‘rtta yigitga adabiyot va falsafaning har sohasini fahmlamoq uchun bilim va iste’dod bergan edi. Bundan tashqari, Doniyor turli xil vahiy va tushlarni ta’birlash qobiliyatiga ega edi.
18 Shoh belgilagan muddat tugagach, bosh mulozim hamma yigitlarni Navuxadnazar huzuriga olib bordi.
19 Shoh ularning har biri bilan suhbatlashdi. Ular orasida hech kim Doniyor, Xanoniyo, Mishail va Ozariyoga teng kelmas edi. Shuning uchun shoh ularni o‘z saroyida olib qoldi.
20 Shoh qanday savol bermasin va qanday jumboqni yechishni so‘ramasin, ularning bilimi va donoligi butun shohlikdagi folbinu munajjimlarnikidan o‘n barobar ziyoda edi.
21 Doniyor saroyda shoh Kurush hukmronligining birinchi yiligacha xizmat qildi.
